Katalog

B I LGİSAYAR TE İnsanbilgisayar biyolojik evliliği Bilgisayarın hammaddesi silikon'un yapay organ ve yapay parça kullanımı için gündeme girmesi bilgisayar ile insan arasındaki farklılığı biraz daha ortadan kaldıracak. I ır zamanlar ınsanoğlunu bılgısayarJardan ayırmak çok kolaydı ınsan 'ozu karbon olan bır yaşam bıçımı, bilgisayar ıse sılıkon tabanlı bır makıne dır, deyıp geçerdık Derken, ınsan yaşamını ornek alan ve mılyonlarca ışlemı bır arada gerçekleştırebılen "DNA bilgisayarı" goruşu ortaya atıldı Şımdı bilgisayar yongalarının ozunu oluşturan silikonun yapay organ ya da parça yapımında kullanılması olasılığı ın san ile bilgisayar arasındaki farkı gıderek daha da belırsız kılıyor Mınık sılıkon kapçıklann ınsan bedenındekı kımyasalları denetleyıp dengede tutabıleceğıne ve kımı ılaç ve hormonları aktarmak suretıyle ınsanlara sağlıklı bır yaşam olanagı sağlayabılecegıne bıle ınanılıyor Bugune dek sılıkona dırımsel (bıyolojık) uygulamalar açısından elverışlı bır mad de gozuyle bakılmadı Çunku bu madde ınsan bedenıne uyum sağlayamıyor, canlı hucreler burada gelışıp buyumeye karşı çıkıyorlardı Şımdı bılım adamları canlı ile yapay olanı harmanlamak suretıyle insan bedeninin silikona uyum sıne yerıne derınlemesıne buyumelerıne yol açıyor Bu durum elektrık dırencının delıklerın tabanında en az duzeyde olmasından kaynaklanıyor Işlemın sureklı uygulan ması sonucunda ortaya sılıkon "nanoteller" ya da "nanodirekler"den oluşan dallı budaklı bır orman çıkıyor Bunun ke sın boyutları asıt gucu ve akımının değıştırılmesıyle denetlenebılıyor Ortaya çıkan maddenın göz kamaştırıcı özellikleri, yapısının son kerte ıncelıklı olmasından kaynaklanıyor Gozeneklı sılıkon ozellıklerı nedenıyle 9O'lı yıllar boyunca optık elektronığın "en buyuk buluşu" olma nıtelığını taşıdı Ancak bu maddenın beklentılere yanıt vermesı oldukça gecıkmelı oldu Sonunda bır grup bılım adamı geçtığımız yılın ka sım ayı ıçınde mıkroelektronık devreyı tek bır yonga uzerınde ışık yayan gozeneklı sılıkonla bırleştırmeyı başardı Gelgelelım herkes gozeneklı silikonun optık elektronıkte kullanılması uzerınde odaklanırken, hıç kımse bu maddenın canlılarla uyum sağlama yonundekı gızılgucuyle ılgılenmedı Gozeneklı sılıkon yalnızca asıtle yakma ışlemı sonun da hucreden alınması durumunda canlı larla uyum sağlayabılen bır duzeye gelıyor Bu ışlem sırasında bırıken hıdrojen atomlarının oluştur duğu ınce katman, yerını yavaşça oksı jene bırakıyor, oksıjen ıse yuzeyı sılıkon oksıde donuşturuyor Bu aşamada gozeneklı sılıkon, U7erınde hucrelerın buyumesıne ve ınsan kemığının ozunu oluşturan kalsıyum fosfat turu "hıdroksıapatıf'ın kemıkte bı rıkmesıne olanak tanıyan, edılgen bır alt katman ışlevını goru yor Bu ıkı ışlevın altında, buyuk bır ola sılıkla, çok farklı gızler yatıyor Hucre buyumesı durumunda yanıt çok açık seçık olabılır Uzun bır buredır gozeneklı sılıkonu araştırmakta olan Sue Baylıss, "Oksıt devınımsız olduğundan hucrelerı zehırlemıyor" dıyor Gozeneklı silikonun neden hıdroksıapatıtın gelışmpsıne yol açtığı ıse pek açık değıl Baylibs e gore, kalsıyum fosfat ve otekı dırımsel tuzlar silikonun yu7eyınde bırıktıgınde hıdroksıapatıt et kın bır alt katman ışlevı gorerek tuzların oluşmnsına katkıda bulunuyor Baylıss, hıdroksıapatıtın daha çok gozeneklı sılı kon yuzeyının bozuk olduğu yerlerde gorulduğune ınanıyor, ancak ışın gerçek yonunun bılınmedığınp dıkkat çekıyor Malvern'dekı Savunma Araştırma üer neğı uyelerınden Leigh Canham vf> ekıbı de bır suredır çok kuçuk yapılı silikonun dırımsel açıdan etkın olup olamayacagını araştırıyor Canham çeşıtlı sılıkon yuzeylerını kandakı plazmayı ornek alarak ha zırladıgı yapay bır bedensel sıvıda beklettıkten sonra ınceledı bkıp gozeneklı silikonun, topaklanmış sılıkon oksıt alumınyum oksıt ve tıtanyum gıbı dırımbel açıdan etkısız olan ve ınsan bedeninin gozardı ettığı maddelprın tam tersıne, bır hıdroksıapatıt katmanını tıpkı "etkın" dırımmaddeler gıbı çektığıne tanık oldu Aşınım hücreleri sağlamasına olanak tanıyacak bır yon tem gelıştırdıler Bu yontemın puf noktasını silikonun uzerıne serpıştırılen mınık delıkler oluşturuyor "Topaklanmış sılıko nun" tersıne, bu gozeneklı sılıkon canlı organızmalarla rahatlıkla uyum saglaya bılıyor Gozeneklı sılıkon uzerındekı gozenek lerın çapları 1 2 nanometrp arasında değışıyor, ancak uzunlukları bırkaç mıkro metreyı buluyor Bunlar kolaylıkla yan yana yığılabıldıklerınden, ortaya çıkan sılıkon parçasının yuzeyı bır kevgırı andırıyor Gozeneklı sılıkon parçasının elektrokımyasal bır hucrede hıdroflorık asıtle yakılması sonucunda elde edılıyor Bu ışlem sırasında sılıkon parçası artı elektrot ışlevını goruyor Surecın sonunda sılıkon parçasının yuzeyınde nanometrık boyutta delıkler meydana gelıyor Bu delıkler oluşur oluşmaz, ışlem bu kez delıklerın tabanındd buruyor ve delıklerın enleme 5356 Canham'a gore, gozeneklı silikonun ışlevını nasıl görduğu henuz bılınmemekle bırlıkte, bu maddenın topaklanmış sılıkon oksıde kıyasla kımyasal açıdan çok daha etkın olduğu bılınıyor Canham, atomların yok olduğu yuzeyde, bır olasıhkla eksı elektrık yuklu elektronlar ıçeren, mınık "aşınım hucrelerı" oluştuğundan ve bunların hıdroksıapatıt bırıkımıne yol açan artı elektrık yuklu kalsıyum lyonlarını çektığınden kuşkulanıyor özenekli silikon üzerinde to Canham'ın son dehidroksiapatit birikiminin ya neylerı olayın puf noktasının boylesı bır doğal kemik yapısı arasındc ! elektrokımyadan kaynaklandığı yolundakı kın bir benzerlik olduğu gözlendi. goruşunu doğruladı. Canham hıdroksıapatıtın bırıkme hızının gozeneklı sılıkona elektrık le sıkı denetımlı bır yontemın karmaşıh yuklemek suretıyle değıştırılebıleceğını bır yongada gozeneklı sılıkon benzprı bu ortaya koydu Eksı bır elektrık yuklendı maddenın uretılmesınde yararlı olacagınc ğınde yuzeyde bır ıkı saat ıçınde bır kal ınanıyor Ancak bu yontemın şımdılık sıyum fosfat katmanı oluşurken, artı elektrokımyasal yontemden çok daho elektrık yuklenmesı durumunda surecın pahalı olduğu belırtılıyor yavaşladığı goruldu Yıne de, canlı organızmalarla çok ly Bu surecı devınıme geçıren ne olursa uyum sağladığı ve çok ıncelıklı ışlemlere olsun, gozeneklı sılıkon uzerınde toplauygun olduğu goz onunde tutulursa, go nan hıdroksıapatıt bırıkımının yapısıyla zeneklı sılıkon çeşıtlı dallarda yoğun bıı doğal kemık yapısı arasında çok yakın kullanım alanına sahıp olabılır Gunumu bır benzerlık olduğu gozlendı Baylıss bu zun akıllı ıçeyerleşımlerındekı elektronıl< durumda gozeneklı silikonun özellıkle orparçaların beden sıvılarından uzak tutul topedık ıçeyerleşımler (protez) ıçın son maları gerekmektedır Bu nedenle bu tuı kerte elverışlı bır madde olabıleceğıne aygıtlar tıtanyum alaşımlı bolmeler ıçıne ınanıyor. konmaktadır lyıce belırlenmış yonga ya pım yontemlerınden yararlanılması duru Vücutta kullanılıyor munda gozeneklı sılıkon bu bolme ışlevı nı gorerek aygıtın çok daha kuçuk boyut Yapay hıdroksıapatıt kaplamalar şımdıden çeşıtlı yapay eklemlerde kullanılı yor Bu madde bedene yerleştırılen yapay organ ya da parçaların kemıkle daha lyı kaynaşmasını saglıyor Bu tur ıçeyerleşımlerın gozeneklı sılıkonla kaplanması çok daha lyı sonuçlar verebılır Içeyerleşımın yuzeyıne eksı Insanın gelişimiyle ilgıli k< elektrık akımı uygulamak suretıyle he kımler, doku gelışımı ıçın salt edılgen bır inançları değil, objektif bı alt katman elde etmek yerıne, gozeneklı sılıkon ile canlı kemık arasında sıkı bır Türkkava Ataöv* bağ oluşmasına olanak tanıyabılırler Gozeneklı sılıkon konusunda uzman bılım karwin ve Erbakan'ın adlarının bıı adamları dırımuyumlu maddeler alanında larada anılışı, bır bakıma, olağar çok yenı olduklarından bu yenı maddenın "degıl Ama ıkısı de soyledıklerı ve gızıl yararları konusunda henuz kesın bır yaptıklarıyla gokten "zembılle" ınmedıler yargıya varmış değıller ütuz yıldır mıne Tum otekı ınsanlar gıbı, onlar da bırtakın ralleşmenın ardındakı duzenegı ıncelebırıkımlerın sonucu Bu bırıkım bırılerı ıçır mekte olan Londra Kralıyet Unıversıte bılgının, kımı ıçın ınancın, ya da yorumuı sı'nden Larry Hench gozeneklı sılıkonda sonucu yenı sayılabılecek bır ışlevsellığe tanık olKonu hele ılk ınsanın nabil ortaya çıktı madığını, kemıge elektrık akımı uygulağı ıse, geçmışın çeşıtlı aşamalarında ba ma alanında zaten epey yol alınmış oldu zen bırbırıyle çelışen, bazen de bııbırın gunu belırtıyor tamamlayan duşunceler ve onerıler ıler süruldu Tumunu ortaya atanların ustun Engellenmış sınyaller de belırlı çevrelerın etkısı yadsınamaz Iç lerınde kımılerı doğruyu bulmanın peşın Hench, belkı garıp ama, gozeneklı silide olabılır Bu yolda donemeçler aşmış konun kemıksı bır ortu oluşturma eğılımı katkılar yapmış da olabılırler nın verımlı kuçuk elektrıklı aygıtların Ote yandan, bu duşuncelerı ılerı suren elektronık ozellıklerınden yararlanma gırı ler doğanın, toplumun, ekonomık ger şımlerıne engel olabılecegını duşunuyor çeklerın ya da kulturel çevrenın koyduğt Orneğın, sınır hucrelerını elektrık yoluyla sınırlarla çevrılı olabıleceklerı gıbı, bunla devınıme geçtrmek uzere gozeneklı sılırın açtığı olanaklardan da yararlanabılır kon kaplı bır yonga elde etmek ıstedıgı ler Bu anlamda, uygarlıgın ılk beşıgı Me nızde, elektrık baglantı noktalarında top zopotamya'da, Firavunlar ın Mısır'ında lanan hıdroksıapatıt bırıkıntılerının sınyaleskı Hınt'te, gıderek Polonezya'da ya ÖL lerı engelleyebılecegını ılerı suruyor Bu Aztekler'de ınsanın ortaya çıkışına ılışkır durumda yongadan gelecek ya da yonduşunce ya da duşlerın bu kulturlerır gaya ıletılecek sınyallerın yolu kapanmış urettığı her şey arasında baglar olmas oluyor Ne var kı Canham, gozeneklı sılıdoğaldır Bunlar ıçınde ınsanı doğadış kona farklı elektrık guçlerı uygulamak su bır kokene baglayanlar olduğu gıbı, ın retıyle hıdroksıapatıt atıklarının bırıkme sanla bazı başka canlılar arasında ben hızının değıştırılebıleceğını zaten ortaya zerlıklerden ya da bır gelışım ve değışım koymuştu Silikonun yuzeyınde çok ınce den soz edenler de vardır duzguler oluşturulması da artık bır sorun Ilk kentlerı kuran, yazıyı bulan ve yıl olmadığına gore, yuzeylerınde sıkı denet onıkı aya bolen Sümerliler'ın doğa güç lenmış elektrık guçlerı olan yongaların ellerıne tapması şaşırtıcı değıldı Çeşıtl de edılmesı de ışten değıl Bu tur yonga kentlerın urunlerın ayrı tanrıları vardı Mı lar yalnızca gereklı olduğunda hıdroksısır'da Osırıs Nıl'ın hayat veren gucunı apatıtı toplayacak, belırlı bolgeler ıse sımgelıyordu ölumden sonra yaşamî elektrık bağlantısının kurulması içın kend hallerıne bırakılacaktır Bır başka gozenek elde etme yontem de ıstenen kesınlıktekı orneklerın asıtle yakılmasında kullanılabılır Bu yontemle sılıkon yuzeyınde, yukarıdan aşağıya değıl de, aşağıdan yukarıya doğru goze nekler oluşturarak çok kuçuk olçeklı çı kıntılar elde edılıyor Baylıss ekıbı ıkı la zerle uretılen karışım duzgusunu sılıkor tabanındakı sılıkon atomlarının akışını denetlemek amacıyla kullanıyor Boylece bılım adamları tumseklerden oluşmuş duzenlı bır yapı elde edıyor Baylıss boy Insanın gı