Katalog

NDA YENİLİKLER Tanı ve tedaviye getirdiği kolaylık ve hız dışında köklu değişiklikler oluşturmayan bu yöntemler yukarıda özetlemeye çalıştığımız sakıncaları nedeniyle tüm dünyada sorgulanmaya başlanmıştır. Bu yöntemlerle hastalıklar çok kolay ve çok iyi ,çtan saymamasıdır. Yüksek teknolojiye görüntüleniyor an bu güven ve yoğun propaganda soancak daha güıcu hastalar bu aygıtların dertlerini ortavenlı ve ayrıntılı ı çıkarabileceğine inanmakta, gerekmecerrahi dışında 2. Yükselen sağlık maliyeti ı bile doktorlarına bu incelemelerin yahastalıkların teTeknoloji bağımlılığı ve gereksiz kullaIması için baskı yapmaktadırlar. Bu şed av isinde nım sonucu radyolojik inceleme sayısınIde baskı, daha çok SSK ve Emekli önemlı bir değidaki aşın artış sağlıkta onemlı bir kaynak ındığı gibi sağlık harcamalarını kendileşıklik olmuyorisrafına neden olmaktadır. Aygıtlarda ve yapmayan gruptan gelmektedir Bu du.Kanser ve sarf malzemelerinde tümüyle dışa baıstaların çoğu da muayenehanelerden damar hastalıkğımlı olmamız, olayı sağlık sektöründe içtiği için hekim, bu baskıya boyun eğları ölüm nedenyabancı sömürüsü durumuna getirmekek zorunda kalmaktadır. Bugün bu leri sıralamasıntedir. Milyon dolarlık bu tanı cihazlan ye>syal güvenlik kuruluşları bu şekildeki da değişmeden ni teknolojik gelişmelerle hızla demode Şekil 3. Teknoloji hastahekim arasındaki iletişimi engelleyebilir. sreksiz kullanımın getirdiği mali yükün ılk sıraları işgal olmakta, rekabet nedeniyle gerekliliğine tında ezilmektedirler. etmeye devam edıyordu. Yani "hekim sağlayacak şekilde sınırlandırılmalıdır. Bu bakılmadan, çoğu zaman vıtrin için, daha Hastanın ısrarının bir diğer nedeni de nadiren teşhis eder, bazen tedavi eder, düzenleme ile çoğu olgu sorgulama ve fipahalı yenı modeller alınmak zorunda kajlikliniklerdeki hasta sayısının çoklufakat her zaman tesellı eder" şeklindeki zik muayene ile çözülebileceği için yükiınmaktadır. Böylece hemen her tanı ından dolayı, kendisine yeteri kadar zaAlman atasözü, " hekim çoğu zaman teşsek teknoloji kullanımı kendilığınden azamerkezi kazandığının çok büyük bölümüan ayıramayan hekim tarafından doğru his eder, bazen tedavi eder, fakat her zalacaktır. nü dışarıya transfer etmektedir. Aygıtın Jrüst muayene edilmediğinı farketmesiman tesellı eder" şeklindeki değişiklikle Incelemeye karar verenle yapan hekiborcu ödendiğinde ıse elde sermaye olar. Böyle yetersiz bir muayene sonucu günümüzde de geçerliydi. min aynı olması ("self referal") önlenrak kalması gereken aygıt ya ömrünü taîrdinin anlaşılamayacağına inanan hasmelidir. Bunun için muayenehanelerde mamlamakta ya da demode olmaktadır. Bu durumda başta ABD olmak üzere bu yöntemlerden medet ummakta ve tanı amacıyla yapılan bu tür incelemelerBu şekliyle ileri teknolojili tanı merkezlerı tüm dünyada bu yöntemlerin aşın kullajkimi bu incelemeleri yaptırması için den ayrıca ücret talep edilmemesini sağpara transfer ederken, komisyon alan nımlarını durdurmak için düzenlemeler >rlamaktadır. lamak etkin bir önlem olabilir. Tanı meraracı kuruluşlar görünümü vermekte, her getinlmeye çalışılmıştır. örneğin 1976 yıkezlerine klinisyen hekimlerin ve birinci durumda asıl kazanan üreticisatıcı firlında ABD de "BT ihtiyaç sertifikası" uydereceden akrabalarının ortak olmaları malar olmaktadır. gulaması ile resmi olarak BT sayısı ve ereksiz kullanım ve teknoloji yasa ile engellenmelidir. Gönderilen hasdağılımı kontrol altına alınmak istenmiştir ağımlılığının sonuçları ta karşılığı pirim alınması, gizli yapıldığı (11). Tetkik tutariarını sigorta kapsamına 3. Yöntemlerin zararlı etkileri için kolayca denetlenemez. Ancak yine 1. Teknolojlnin öne çıkıp hastanın alma veya almama gibi yöntemler de geYöntemlerin uygun olmayan aşın kullade, aşırı bürokrasinin açmazlarına düşiz ardı edllmesi reksiz kullanımı dolaylı yolla kontrol amanımının diğer bir bedeli ıse hastaya vermeden akıllı ve modern bir denetleme Teknolojının öne çıkması ile tanının hâcına dönük girişimlerdir. Bu sınırlama çadikleri zarardır. Röntgen ışınlarının zararlı sistemi oluşturulmaya çalışılmalıdır. Ayrıtemel öğesi konumundaki sorgulama lışmalarının başarısız olmasının ana neetkilerinden her yerde üzerınde önemle ca kamuoyu oluşturmak amacıyla, çok s fizik muayene geri plana itilmiştir. Hedeni, tıbbi teknoloji üretiminin aynı zadurularak bahsedildiği halde yine röntyaygın olduğu söylenen bu olayın, değimlik sanatı hekimlik teknolojisine dömanla önemli bir kâr kaynağı olmasıdır. gen ışınları ile çalışan ve röntgenden çok şik platformlarda (örneğin tabip odalarıjşmüş hekimin ilgi alanı daha önce Sistemin bir urünü olan yüksek teknoloji, daha fazla ışın alınmasına neden olan bilnın yapacağı toplantılarda) daha fazla kaısta iken şimdi hastalık olmaya başlaliberal uygulamalar ister ve gelişmesini gısayarlı tomografinin zararlı etkileri nezanmak uğruna hastaların kurban edileıştır. Insan olduğu gerçeği unutulan rekabet ortamına borçludur. Sınırlanan, dense göz ardı edilir. Halbuki bilgisayartı bileceği, etik olmayan bir işlem olduğu kullanım alanları daraltılan teknoloji, piyavurgulanmalıdır. sa mekanızmaları içerisinde yaşıyamaz. Ülkemizde ise bu pahalı tanı aygıtları KAYNAKLAR kontrolsüz bir şekilde kurulmaya ve kulWHO Scıonlıfıc Group. Future use of new imalamlmaya devam etmektedir.Bu gerçek gıng technologıes ın developing countries. WHO, Sağlık Bakanlığı'nca da kabul edilmekte 1985; No: 723 ancak yeterli önlem alınamamaktadır Moore T, et a!. Costbenefit evaluation of body (12). Serbest piyasa koşullarının egemen computed tomography. Health Trends. 1987, 19: 811 olduğu günümüzde bu yöntemlerin kullaEvens G, Evens G Jr. Analysis of economıcs nımına sınırlama getirmek fevkalade zorand use of MR imagıng unıts ın the United States dur. Ancak aşağıda özetlemeye çalıştığı1990. AJR 1991; 157: 603607. mız önlemlerle gereksiz kullanım önemli Ward P. Euro radıologists cope wıth economıc ölçüde azaltılabilir. change. Diagnostic Imaging International. JanuaryFebruary 1993: 2124 Meclis araştırmasına konu olacak kaBlumenthal D Academicındustry relatıonships dar kötü olan tıp eğitimimiz düzeltilmeli, in the lıfe scıences. JAMA 1992; 268:33443349 bılgi ve beceri sahibi kendine güvenen Rosenquıst J. Relatıonships between radıology hekimler yetiştirilmelidir. Bu şekilde yetiand ındustry: Accomplishment, oportunities, and ethlcal concerns. Radıology 1992; 184: 315317 şen bir hekim, karşılaştığı hastalıkların Sunshıne J. Radıology performed by nonradlbuyük çoğunluğuna düzgün bir fizik muologısts ın the USA. AJR 1993; 16V 419429 ayene ve basit laboratuvar testleri ile tanı Hilman B, et al. Physıcıans' ultılızatıon and koyabilecek, pahalı tanı yöntemlerine charges for outpatient diagnostic imaging ın a başvurmasına gerek kalmayacaktır. medicare populatıon. JAMA 1992, 268: 20bO2054 Tıp ve uzmanlık eğitiminde, bu yön10th European Congress of Radıology. (March temlerin ne oldukları ve kullanım yerleri 27, 1997, Vıenna, Austrıa) Scıentıfıc programme iyice öğretılmelidır. Hastanelerde sık sık and book of abstracts. European Radıology, hastaların tanı ve tedavilerinin nasıl yapıl Supplement to vol 7 (1997). dığının tartışıldığı toplantılar yapılmalı, bu DıMarco AF, Reston JP. On search of the appropriate use of chest computed tomography. toplantılarda radyolojik yöntemlerin kulChest 1994; 106: 332333 lanılış şekilleri irdelenmelıdır. Tabıp odaOffice of Technology Assessment. Polıcy ımpları ve/veya üniversiteler tarafından dülications of the computed tomography (CT) scanzenlenecek mezuniyet sonrası eğitim ner: An update. Background Paper VVashıngton. kursları ile bu bilgiler serbest çalışan 1981 Şemın S, Amato Z. Tıbbi teknoloji üzerıne hekimlere de aktarılmalıdır. genel bir değerlendirme Toplum ve Hekim 1995; Hastane polıklıniklerinde hekimlerin Şekil 4. 97 Avrupa Radyoloji Kongresi'nde hastanın teknolojinin ardında kaybolmasını 66:44 53 gellemek amacıyla yapılan uygulamalı çalışmanın broşüründen bir kompozisyon. Organ günlük muayene sayıları, hastalara yeteri * Uludağ Universitesl Tıp Fakültesi ] kadar zaman ayırabılmelerine olanak nın monitörlerdeki görüntüsünün arkasında, hastanın bir gölge gibi kaldığı vurgulanıyor. Radyoloji Anabilim Dalı püntüleyen ılojiler ne lanılmalı? satta kullanmanın gereği var mı? :i bir şekilde görüntüleyen ve dyolojik tanı yöntemlerinin sorunşmeye başlayan bağımlılığın za hasta, karmaşık teknik verilerin bir soyutlaması haline gelmiştir. Bu şekliyle teknolojinin günümüzde hasta ile hekim arasında bir engel oluşturduğu söylenebilir (Şekıl 3). Burvdan 3035 yıl önce tıp öğrencisi iken hocalarımdan sık sık duyduğum "hastalık yok hasta var" aformizmasını bu yanlış gidişin önlenmesine yönelik çok değerli bir uyarı olarak hatırlıyo rum.Günümüzde de bu yanlış gidişin durdurulması için çok ciddi ve ilginç çalışmalar başlatılmıştır. Orneğin 1 7 Mart 1997"de toplanan Avrupa Radyoloji Kongresi'nde "The patient is a Thing?" başlığı altında yapılan uygulamalı toplantılarla hastanın bir eşya olmadığı vurgulanmakta ve teknolojinin arkasında kaybolması önlenmeye çalışılmaktadır (9) (Şekil 4). tomografi ile yapılan bir akciğer incelemesinde alınan ışın dozu, bir akciğer radyografisinde alınan dozun yak laşık 100 katına kadar çıkabilır (10). Çözüm Onerileri 534 7