Katalog

E D İ T Ö R E M E K T U P T A R T I Ş M A Teknolojiyi nasıl yönetelim? M. Ahllcı Öner** jir urune veya yonetim süreclne kdeğer katılması, çeşıtlendırılmesı, "basıtleştırılmesı ıçın bılımın kulla nılmasına teknolojı uretımi dıyebılırız Ancak, somut bır fayda sağlaması amacıyla kullanmak uzere bu teknolojı bır kullanıcıya transfer edılmezse değerı kaybolur Devlet tarafından fınanse edılen bılımsel çalışmaların bu desteğı almayı surdurebılmesı, teknolojı transfer surecındekı başarıya bağlıdır Teknolojı transferi kavramına açıklık getirmek amacıyla bır modelleme çalış masına ıhtıyaç var Bu modelleme çalışmasının, araştırmacılar, ış dunyasının tepe yonetıcılerı, pazarlamacılar ve dığer karar verıcıler ıçın bır "stratejık planlama aracı" olmasını arzu edıyoruz Boylelıkle, herkes gelıştırılen teknolojının somut uygulamaya donuşmesı ıçın gerekecek mudahalelerı zamanında yapma şansını bulacaktır llk ızlenım, teknolojı transferının basıt bır ıletışım surecı olduğu yonundedır Ama, bıraz detaylı bır ınceleme, onceden tanımlanabılen bır oğrenme desenının varlığına ışaret edıyor önce, teknolojının anlaşılması adımı gelır Sonra, "bu teknolojının bır problemı nasıl çozeceğı, yorumu gelıştırılır Daha sonra, proble mın çozumunde teknolojının kullanılması aşamasına gelınır Teknolojı transfer surecının temel ozellıklerıne hakım olduk tan sonra, araştırmacılar (öğretım uyelerı) bu öğrenme desenıne mudahale şansı bulacaklardır olarak onumuze çıkıyor Kılıt Faalryetler Teknolojı ınovasyonu konusunda araştırma yapmak Sonuçları meslektaşlarla tartışmak Bılımsel organızasyonlara raporları gondermek Transfer Göstergeleri: Proje gelışme raporları Meslektaşlara sonuçların ıletılmesı Bılımsel dergılerde sonuçları ya yımlamak 3. Teknolojı Kullanıcılarının Tanımlanması Teknolojı transfer surecının uçuncu adımı teknolojıye kımın ıhtıyacı olduğunun ve kımlerın bundan bır yarar sağla yacağının belırlenmesıdır Bu adımda, araştırmacılar ıle pazarlamacılarm bır araya gelmelerı gerekır Tiırkiyemızde "Teknolojı Aracısı (= Technology Broker)" fırmalarına ıhtıyaç vardır. Boğa zıçı Unıversıtesı Vakfı bu tur fırmaların bulunmasında aktıf rol oynamaktadır Teknolojının uyarlanmasını engelleyecek veya kullanıcının yenı teknolojiyi kabullenmesını sağlayacak faktörlerın bu kışıler tarafından belırlenmış ve bılınıyor olması gerekır Sosyoekonomık faktor ler ıle farklı pazarlama sıstemlennın etkılerının anlaşılması gerekır Bu adımın transfer gostergesı olarak, araştırmacılar teknolojı aracıları ve ış adamlarının "teknolojı kabulu" konusunda beyın fırtınaları yapmaları gosterılebılır Karar verme surecınde, stratejık plan lama metodlarından da yararlanılabılır 1996 yılında plastık ve kauçuk sektoru fırmalarının temsılcılerı ıle Boğazıçı Unıversıtesı'nde yapılan toplantılar ıle amaçlanan bu ıdı Kılıt Faalıyetler: Olası kullanıcıların ozellıklerının belırlenmesı Kullanıcı grup ların tanımhlanması Olası kullanıcı sayı sının belırlenmesı Transfer Gostergesi: Araştırma so nuçlarının ışadamlarına ıletılmesı Olası muşterılerle ıletışım Potansıyel engelle rın ortadan kaldırılması çalışması 4. Teknolojinın Pazarlanması Teknolojının araştırma merkezı (ve unıversıte) dışına yayılması surecı tekno lojı pazarlama adımını oluşturur Potansıyel kullanıcıların yenı teknolojının sosyal, ekonomık ve çevresel avantajları konusunda eğıtılmesı konusunda araştırmacılar, yonetıcıler ve pazarlama ele manları yeteneklerını gelıştırmak zorundadırlar Araştırma ve pazarlama personelının sık sık bır araya gelmesı onemlıdır °otansıyel muşterılerın demografık profılının ıletışım kanalları oluşturulmadan belırlenmesı gerekır Muşterılerın ozel urun ve servıs bılgılennı nereden elde ettıklerının bılınmesı ıletışım metodunu belırleyecektır Kılıt Faalfyetler: Potansıyel muşterılenn demografık profılının analızı Bılgı verıcı ve eğıtıcı dokumanların hazırlanması Kıtle ıletışım araçlarıyla bılgının dağıtımı Transfer Gostergesi: Pazar bolumlenmesının organıze ve kategorıze edılmesı Eğıtım malzemelerının uretımi Değışık ıletışım kanalları aracılıgıyla hedef kıtleyle temaslar 5. Teknolojlnin Uygulanması Bu adım, kullanıcı ya da muşterının davranışlarını anlamayı ve teknolojının tıcarı uygulamasının öngörulebılır adımlarının tanımlanmasını ıçerır Kullanıcı davranışı ıle uygulama desenlerının tanımlanmasını ıçerır Kullanıcı davranışı ıle uygulama desenlerının tanımlanması amacıyla sosyal bılımcılerle fınansman ve pazarlama konulanndakı danışmanların yeteneklerıne ıhtıyaç duyulur Kilit Faallyetler: Kullanıcı davranış desenlerının belırlenmesı Uygulama krıterlerının belırlenmesı Değışım ve uygulamayı yonetmenın yollarının gelıştirılmesı Transfer Gostergelerı: Uyarlama adımlarının dokumante edılmesı Kullanıcı sayısındakı değışımın takıbı Uyar lama ve uygulamanın belgelendırılmesı 6. Teknolojinın Değerlendırılmesı Uygulanan teknolojının başarılı veya başarısız olduğunun belgelendırılmesı çalışmasını ıçeren adımdır Sosyoekonomık ve çevresel fayda veya zararların belırlenmesı ıçın değerlendırme krıterlerıne ıhtıyaç vardır Farklı teknolojı ınovasyonlarının değerlendırme rehber lerı lıteraturde mevcuttur Kılıt faalıyetlerdekı başarı düzeyını olçmek uzere hazırlanacak krıterler teknolo|i transfer etkınlığını belırleyecektır Transfer gostergelerı ıçın tanımlanacak ılkeler spesıfık eylemlere ışaret eder Guçlü göstergeler, gelecekte devlerın bılıme vereceğı desteğı belırlemede çok yararlı olacaktır Araştırma projesıne fınansman desteğı veren kuruma sunulacak değerlendırme raporu ıle teknolojı transfer surecı sona erer Kilit Faaliyetler: Sosyoekonomık faydanın tespıt edılmesı Çevresel faydaların tespıt edılmesı Değerlendırme krıterlerının tespıt edılmesı Transfer Göstergeler: Teknolojıden memnun olanların oranının belgelenmesı Teknolojıden sağlanan faydalann belgelenmesı Araştırmayı destekleyen kuruma değerlendirme sonuçlarını ıçeren raporun sunulması Teknolo|i transfer surecı, bılimsel bılgının teknolojık uyarlanması ıle farklı dallardakı uzmanların fonksıyonel etkıleşımını butunleştıren bır sureçtır {*) Bu yazının ana metnı ınternetten alınmıştır (") Dr M Atılla öner, Boğazıçı Unıversıtesı Vakfı Genel Koordınatoru http/cygnus sas upenn edu/AfrıcanSt rtıc les/Technology Transfer 12764 html Yazarı Penny Rısdon PO Box 4006 VVallacc vılle Rescarch Center AgResearch Upper Hutt Yenı Zelanda Boğazıçı Unıversıtesı uygulamaları hakkında bılgıler metne eklenmıştır İki bilim jazı ınsanlar vardır kı, onlar bılım kiçın yaratılmışlardır, yaşam boyu 'bılıme âşık olan bu ınsanlar sayesındedır kı, ınsanoğlu zor durumlardan kurtulmuş, durmadan ılerlemış ve mutlu ınsanların oranı ve sayısı artrnıştır Bu kışıler ağır koşullarda bıle buyuk bır heyecan, arzu ve yaptıkları ışle butunleşmenın verdığı mutlulukla çalışmaların ı surdurmuşlerdır Sade ve mutevazı yaşantı, lyılıkseverlık, yuksek sabır ve mucadele gucu, cıddıyet, onyargısız kışılık, araştırma ve oğrenme merakı bılım ınsanlarının en belırgın ortak ozellıklerındendır Konuşmaktan ve konuşulmaktan hoşlanmayan, çalışmayı yaşam modelı olarak benımsemış ıkı bılım âşığını ıncelemek, tanımak ve onlardan yarar lanmış olmak şansına erışmış bır ınsan olarak, onları başkalarına da tanıtmayı bır gorev ve borç olarak gordum 1983 yılında Balıkesır'ın Edremıt ılçesınde ılk modern kımya kuruluşunu hızmete açan, kımya muhendıslerı Emln Güle ve eşı Sevım Hanım, Edremıt'te bırçok ılke ımza atmışlardır Bılgısayarı ve ınterneti sanayıde ılk kullanan, hastane ve sınaı kımyasallarından temızlık ve kozmetık malzemelerıne kadar sayıları 75'ı bulan urun çeşıdının ılk kez ımalatını yapan, bılımsel proje yarışmalarına lıse öğrencılerının hazırlanmasında da ılk destek ve teşvık sağlayan kuruluş olmuşlardır Şımdıye dek laboratuvarlarında bılımsel proje çalışmaları yapıp, yarışmaya katılıp derece elde edememış öğrencı bulunmamaktadır Emın Kımya Laboratuvarları'nda, bılımsel proje çalışması yapıp odul kazanmış Edremıt Lısesı öğrencılerının adları ve araştırma konularını şoyle sıralayabılırız 1986 yılında Hilal Kavuk, "Incır çekırdeğınden yağ eldesı" ıle TUBİTAK Gençlerı Araştırma Geliştirmeye Teşvık proje yarışmasında ıkıncılık, Osman Demıral, "ıncır çekırdeğınden elde edılen yağdan yararlanarak bezır yağı eldesı" ıle bırıncılık, 1987 yılında Atilla Turan, "Seka Kâğıt Fabrıkaları yan urunu Sulfat Terebentınden XTorpıneol (Flotasyon yağı) eldesi" ıle bırıncılık, yıne aynı yıl Murat Uygur, "Sulfat Terebentının arıtılması, koku gıderılmesı, renk açılması" ıle teşvık ödulu 1988 yılında M. Timur Uzunoğlu, "Zeytın karasularının arıtılması" ıle bırıncılık, 1990 yılında Zehra Tezvaran, ' Sulfat Terebentınınden elde edılen Terpın hıdrat venmının araştırılması ve XTerpenınle transformasyonu" ıle bırıncılık ve bu yıl MEF dersanesının duzenledığı proje yarışmasında Onur Gunduz, Aylin Eren ve Neşet Kızılkeçılı adlı oğrencıler, "Sulfat Terebentınden yuksek venmlı Terpın hıdrat eldesı" projesı ıle ıkıncılık ödülu kazanmışlardır Yıllar önce kendı lerı nı ılk zıyarete gıttığımde, burolarında ılk dıkkatımı çeken şeyler, alışık olmadığımız değışık dıllerde yazılmış bılımsel kıtaplann masa kenarındakı rafları ışgal etmesı ve masa ustundekı mekanık araçlar olmuştu Sus eşyalarının bıle seçiminde bllımsel olmasına özen gosterılmıştı Gule aılesı laboratuvarlarını bılıme meraklı gençlere daıma açık tutmuşlar, ışyeıierını aynı zamanda bır okul gıbı ışlevsel kılmışlardır ArGe ıçın yuzde 8 pay ayırdıklarını söyledıklerınde ıse şaşkınlığımı gızleyemedım Çünkü ülkemlzde maalesef sanayı kuruluşlarının ArGe ıçın ayırdıkları pay ortalama yuzde 1'ın altındadır Gule aılesının ve onların yönetımındekı Emın Kımya'nın, Turk sanayıı ıçın seçkın bır ornek teşkıl ettığı kanısındayım Turkkan Gulyurdu Edremıt Lisesi Fızık Öğretmeni Güle ailesi, laboratuvarlannı bilime meraklı gençlere açarak ödüller kazandırtyor Bi Teknoloji Transfer Süreci Teknolojı transfer surecını altı adımla açıklayabılırız 1. Teknolojının ınovasyonu 2. Teknolojının teyıdı, 3. Teknolojı kullanıcılarının tanımlan ması, 4. Teknolojının pazarlanması, 5. Teknolojının uygulanması 6. Teknolojının değerlendırılmesı 1. Teknolojı Inovasyonu Ulkemızdekı araştırma oncelıklerının belırlenmesınde "ortak blr bllgeliğe" ıhtlyaç vardır TUBİTAK bu oncelıklerın belırlenmesınde lıder rolunu oynamaktadır Turkıye Teknolojı Gelıştırme Vakfı onculuğunde 1996 yılında gerçekleştırılen "teknolojı platformu toplantılarının" devam etmesı yakından takıp edılmelıdır Bır araştırmacı, oncelıklı bır araştırma alanındakı bır problemın çozumu veya bır durumun lyıleştırılmesı hakkındakı fıkırlerı başkalarıyla paylaşmaya başladığında teknolojı transfer surecı başlar Araştırmacılar ıle yonetıcıler arasında bılımın uygulanması konusundakı fıkır alışverışı bu adımı tanımlar Ulkemızın en değerlı bılımsel varlıkları (aktıflerı) araştırmacıların beyınlerındekı fıkırlerdır Bu ne denle, araştırmacılara kendı fıkir ve teorilerım başkalarıyla paylaşma konusunda verılecek her turlu destek teknoloji transfer surecıne yardımcı olacaktır. Bır metod adımı olarak, bır araştırma projesındekı çeşıtlı faktörlerın bırbırlerıyle nasıl bır etkıleşım ıçınde olduklarını gosterır dıyagramları önerılebılır Sonrası adım, araştırmacının bu fikırlerı meslektaşlarıyla tartışmasıdır Kilit Faalıyetler Yönetım ve urun ınovasyonu Teknolojı ınovasyon dıygaramlarının gelıştirılmesı Meslektaşlarla tartışma Transfer Gostergelerı Teknolojı dıyagramlarının sunuşu Teknolojı sunuş toplantılan Teknolojının savunmasını yapan proje teklıflen 2. Teknolojinın teyıdi Gelıştırılen teorıyı destekleyen sonuçlar elde edılmesını sağlayan araştırma çalışmasının yapılması ve sonuçların meslektaş ve yonetıcılere ıletılmesı bu adımı oluşturur Kurum ıçı araştırma raporları gelışme gostergesı olarak kullanı labılır Araştırma sonuçlarının meslektaşlarla paylaşılmasının getıreceğı ekonomık ve ahlakı avantaj ve dezavantajlar goz onune alınması gereken faktorler Sonuç: Ödül kazanan öğrenciler , '"••'•;'•;.•>,, 5344