Katalog

BELGESELLER J E O L O J İ VE Ç E V R E TV 2 09.50 Çevre Çalışmalan TV 2 13.00 Belgesel "Epedition" TV 2 15.45 Bunları Biliyor musunuz? TV 315.50 Belgesel "Volkanlarr" TV 3 18.30 Gökyüzünün Bütün renkleri aTV 16.35 Belgesel "Uzaklar" TGRT 02.30 Belgesel "Kaptan Cousteau" Kanal E 17.35 Hayvanlann Dünyası 19NisanCumartesl İstanbul'un kaynak suları kuruyor Istanbul'un tarihi çeşmeleri, kaynak sulannın pompalanması sonucu tamamen kuruma tehlikesiyle yüzyüze... Hüseyin Öztürk* I u yazıda anlatacaklarım Istanbul'un kBeykoz yakasındaki su kaynakları, "tarihi çeşmeleri ve geleceğı üzerıne olacak. Beykoz ve civarı, Istanbul'un diğer bölgeleriyle kıyaslanmayacak kadar fazla su kaynaklarına sahiptir. Bunlar vakıf suları olarak tarihi çeşmelere bağlıdırlar. Bu bağlantılardan bazılarının birkaç yüzyılhk geçmişi vardır. öte yandan Beykoz'un arka bahçeleri (su kaynaklarının da bulunduğu bolge) son derece hızlı bir yapılaşma geçirmektedir. Bu yapılaşmayla, vakıf kaynaklarının doğal beslenimleri bozulmakta, açılan derin kuyularla vakıf kaynaklarına da tecavüz edilmektedir. Bu gidişe başta İSKİ ve belediyeler olmak Tepe, Toygar Tepe, Göztepe) son yıllarda yerleşıme maruz kalmış, buradaki kaynaklarda su miktarı ve kalite düşmüştür. Bu tipteki kaynak suları genellıkle şışelenerek satılmaktadır. Beykoz'da Çubuklu ve Karakulak Suyu, Beykoz dışında ıse Kocataş ve Taşdelen suyu bunun en iyi örnekleridır. Beykoz'da bu tür sulardan tarihi çeşmelere bağlı önemlı kaynaklar bulunmaktadır. Karlı Tepe ve Göztepe'nin kuzey yamaçlarında ozel araziden çıkan ve yüzyıllar öncesi çeşmelere bağlanan sulardan bolge halkı yeterınce istifade etmektedır. Karlı Tepe'nin kuzey yamaçlarından boşalan iyi nitelikli sular, Beykoz'un Korubaşı olarak bilinen yüksek noktasına aktarılmakta, buradan da Beykoz'un mahalle çeşmolerıne ve Beykoz Camıi'ne dağıtılmaktndır Göztepe'nin koz'a ve buradan da Çavuşbaşı'na geçmekte ve hat üzerinde pek çok kaynaklar bulunmaktadır. Kaynaklar bazı noktalarda 2030 metre uzunluğundaki galerilerle toplanmış, buradan tarihi çeşmelere aktarılmıştır. Beykoz'daki çeşmeler için en önemli su alanları buradan da anlaşılacağı gibı kireçtaşlarının bulunduğu yerlerdir. Yüksek erime yeteneğı olan kireçtaşları Istanbul'un su depoları niteliğindedir. Işte esas sorun Istanbul'un tarihi çeşmelerını besleyen bu depolardaki suyun hortumlanmaya başlanmasıyla ortaya çıkmaktadır. Ozellıkle son yıllarda kireçtaşlarının bulunduğu alanlarda yapılaşma hızlanmış, 200300 metre derınlikte onlarca su sondajları yapılmıştır. Bu kuyular zamanla kireçtaşlarındakı suyu emecek ve buradan beslenen tarihi çeşmeler de zamanla kuruyacaktır. Onçeşme civarında yapılan sondajlardan sonra çeşmenin akımındaki zayıflama bellrgin şekilde hissedilmiştir. Yeni açılan kuyulardan da su çekimi başlayınca olay daha da ilerleyecek, derine inen suyun sahibi olacaktır. 20 lisan Pazar TV 2 19.20 Bilim Teknoloji ve Biz TV 2 20.25 Belgesel "Erozyon" TV 3 16.30 Bilim ve Teknoloji TV 3 21.30 Belgesel "Anadolu Medeniyetleri" Show TV 13.20 Belgesel TRTINT 19.40 Belgesel "Türkiye'nin Dostlan" Kanal E 17.35 Hayvanlann Dünyası 21 Ntean Pazartssl TV 217.10 Belgesel "Sessiz Dünyada Gezintiler" TV 3 11.35 Belgesel "Denizlerin Sesl" TV 3 15.10 Belgesel "Dünya Dosyası" TV 3 20.15 Belgesel " Thalassa" Fransa açıklarında batan bir tankeri kurtarma çalışmalan daha sona da denizcilik fuarından görüntüler ekrana gelecek. TRT INT 18.00 Belgesel "Bir Başka Zaman" ı ı Ne yapılmalıdır? Yapılması gereken işleri maddeler halinde sıralayabiliriz. 1 Istanbul Bölgesindeki tarihi su kaynakları civarında ve ozellıkle kıreçtaşlarında sondaj yapılmasına müsaade edilmemelidir. 2 Yeraltısuyu araştırmalarına ve kullanımına ruhsat veren, bunları denetleyen kurumlar açıkça belırlenmelidir. Şu anda ise yetkili bir kurum görül 22 Msan Salı TV 1 17.10 Belgesel "Sessiz Oünyada Gezintiler" TV 217.50 Belgesel "Cumhuriyet Çınan TV 2 18.35 Dünya Hepimizindir. Mısır ve Ukraynadaki el sanatları, resim gibi sanatsal çalışmalar konu edilıyor. TV 3 11.35 Belgesel "Akdağlar" 23 Nlsan Çarşamba TV 1 04.15 Belgesel "Thalassa" TV 1 05.25 Hayvanlann Büyüleyen Dünyası TV 2 17.10 Belgesel "Sessiz Dünyada Gezintiler" TV 311.35 "23 Nisan Demokraside llk Adım" TRT INT 14.20 Belgesel "Yedi Tepe Yedl Ikllm" Şekil 1: Beykoz civarında vakıf su kaynakları, çeşmeler ve toplu konut alanlannın kullanımı. üzere bütün yetkililer seyircı kalmaktadır. Işte bu nedenledir ki tüm bu gelişmelerı kamuoyuna iletmek (Türk Deniz Araştırma Vakfı'nın da desteğinı belırtmem gerekiyor.) yazar için birinci önceliği almıştır. kuzey yamaçlarında Dedeoğlu Deresi'ne yakın ıkı noktadan çıkan benzer nitelikli sular ise Paşabahçe Tepesı'ne getirilmiş (bu tür noktalar terazı olarak tanımlanmakta) buradan Incirköy ve Paşabahçe'nın çeşıtlı semt çeşmelerine dağıtılmıştır (Şek.2). Istanbul Bölgesi su kaynakları Istanbul'un doğu yakasındaki su kaynakları, boşalım şekli ve kalite olarak ikiye ayrılır. (Şek. 1). Birincisi, Istanbul'un yüksek tepeleri civarında çıkan, düşük debılı ancak yüksek kalitelı sularıdır. Bu sular, yarı geçirimli kuvarsitik kumtaşları ile bunu saran geçirımsız şeyler ve kiltaşlarının arasından boşalmaktadır. Hidrolik döngü, kuvarsitlenn kırık ve çatlakları boyunca derine inen suların kılli kayaçların oluşturduğu geçirımsizlik perdeleri nedeniyie yüzeyden boşalımı şeklindedir (Şek.1). Son yıllara kadar çam ağaclarıyla kaplı Beykoz'un yüksek tepeleri (Orneğin Karlı Yüksek debili kaynaklar Ikinci tipteki kaynaklar yüksek debilidirler ve bu nedenle tarihi çeşmeleri besleyen sulardır. Bunlar karstik yapılı (erime boşluklumağaralı) kireçtaşlarından boşalmaktadır. Boşluklu kireçtaşları ıçinde sırküle olan sular kireçtaşlarının killı kayalarla karşı karşıya geldiği bir başka ifadeyle daha derine inemediği kırıklardan boşalmaktadır. Bu boşalımların en tipik olanı Beykoz'daki tarihi Onçeşme suyudur. Bu kaynak kireçtaşları ile genç çamurtaşları arasındaki fay (kırık) hattından boşalmaktadır. Bu kırık, Sarıyer'den Bey 24 Nisan Perşembe TV 2 17.10 Yerli Belgesel "Yelken Açan Guletler" TV 2 19.20 Çevre Paneli TV 3 12.30 Belgesel "Düş Değil Gerçek" VVietnam'ın kuzey dağlarında yaşayan, sayıları çok az kalmış yerel bir kabile, Peru'da yaşayan bir kabilenin koyunlannın yünlerinden dokuduğu giysiler konu ediliyor. TV 3 19.00 Belgesel "Hayvanlar Dünyası" TV 3 19.00 Belgesel "Ommni" TV 311.35 Belgesel "Ormanlar, Ormanlanmız" TV 3 15.00 Belgesel "Beş Üzeri Beş" TV 3 15.30 Belgesel "Dünya Sizindir" TV 3 20.15 Belgesel "Thalassa" Güney Amerıka'nın Ekvator ulkesinde karıdes yetiştiriciliğiyle hayatını kazanan insanların öyküsü ve daha sonra Sibirya'da zor şartlar altında balıkçılık yapan insanların yaşamları. memektedir. 3 Kireçtaşlarında açtlan kuyulardan su çekimi durdurulmalıdır. 4 Mahalli yönetimler yeraltı sularının kullanımı ve denetlenmesi konusunda uzmanlardan ve bünyelerine alacağı jeolojı mühendislerınden yararlanmalıdıf. 5 Vakıf sularının koruma alanları açık olarak saptanmalıdır. Günümüzde bazı vakıf suları üzerinde kaçak yapılar oluşmuştur. Vakıf kaynaklarının üzerine ev yapılmış, bazıları otoban inşaatı altında kalmış, bazıları ıse toplu konut alanları içinde akıbetini beklemektedir. Vakıf suları olan bölgelerdeki ınşaat ruhsatı hidrojeolojik araştırmalardan sonra verilmelidir. Tedbırler derhal alınmaz ise yerleşim planlaması ve doğal kaynak kullanımında alacağımız acı dersler yakın görünüyor. Akan çeşmeye ne yapıldığı ortada iken kuruyan çeşmelere ne yapacağımızı söylemeye zaten gerek yok. 25lisan Cuma Sontfoj kuyusumton •u çckimi Istanbul Tcpıltrl Klrıçtaşı ( arcirinMİ I Ş*yl kumto$ı çokılta«< V ı atçinmm) Şekil 2. Beykoz civarında kaynak tipleri, beslenmeboşalma ilişkileri ve yeraltı suyu kullanımı. 52610