Katalog

BİLİM D Ü N Y A S I N D A N ARAŞTIRMALAR Bllgisayarlara zarar veren CDROM Gençlik iksirinin izinde İnternet'te sağlığa ilgi çok U yuşturucular ınsana ne denlı zararh ıse, bu konuda eğıticı bilgl veren ve hukumet tarafından ucretsız dağıtılan CD ROM'lar da bllgisayarlara zarar verlyor Eylul ayının başlarında Sağlık Eğitım Örgütu vldeo oyunları ve muzık aracılığıyla çocuklara uyuşturucunun zararlarını anlatan etkıleşlml! bir CDROM dağıtımına başladı Bu ayın sonuna dek kaset ve plak satan dükkânlar lle dergıler aracılığıyla 500 bın dısk halka dağıtılmış olacak Bu dıskler herkes tarafından kolaylıkla kullanılabılecek Ne var kı, bu dıskın çağdaş bır çoklu iletışim Windows bılgısayarında kullanılması durumunda bılgısayarın renk sıstemınde bır değişıklik yapılması gerekıyor Son derece ıncelıkli bır ış olan bu değişıklik surecı sırasında başka CDROM'ların ışlevınde, dahası bılgısayarlarda cıddı bozulmalar meydana gelebılıyor Çoklu iletışim Wındows bılgısayarlarının buyuk bır bolumunde 65,536 renk sergıleyerek hemen hemen fotoğraf duzeyinde bır sonuç veren 16 bıtlık "Ustun Renk" sıstemı kullanılıyor öte yandan, DKod 256 renk sergıleyebılen 8 bıtiık eskı sıstemden yararlanıyor Bu nedenle dlsk gereklı değişıklik yapılmadan ızlenemıyor Aynı bılgısayarda 16 bıtlik renk sıstemı nden yararlanan başka programların kullanılabılmesı ıçın aynı ışlemln bu kez terslne uygulanması gerekıyor Sağlık Eğitım örgutu tanıtım amaçlı urununun Wındows 95 yazılımlı bır Pentıum bılgısayarla kullanılmasını önerıyor Ancak renk sısteminln değiştırılmesı gerektığı konusunda hıçbır uyarıda bulunmuyor New Scientıst, 13 Eylül 1997 E n son yapılan bır tarama araştırmasında, Internet'e gırenlerın % 37'sının sağlık hakkında bılgı edınme amacı taşıdığı belırlendı llgı duyanlar ıse beslenmeyle ılgılı çok sayıda sayfada bulabılıyorlar Bu sayfaların pek çoğu vejetaryenlık gıbı ozel konularla ılgılı Tarama araçlarından bırıne girıp, "Beslenme" sözcuğunu yazdığınızda, konuyla ılgılı yaklaşık 200 000 başlık olduğunu görebılırsınız Ancak bu WWW sayfalarında gezınenlerın, beslenmeye ılışkın bılgı vermenın yanında satış reklamı yaptığını da goz onunde bulundurmaları gerekıyor Vıtamınlerle ılgılı bılgı sağlayan pek çok WWW sayfası, gerçekte satış yapmayı amaçlıyor Internet te tuketıcılere bılgı vermeyı amaçlayan yenı bır WWW sayfa sının adı da "Nutrıtıon Navıgator" Zuhal Özer hthp //www cnn com Çevreci arabalar merıkalı bılım adamları ınsanları genç ve zınde tutmaya yarayan bır proteın turunun tek gözelı bır mayada da yaşlılığın olumsuz etkılerını yok ettığıne tanık oldular bılım adamları "omru uzatan" boylesı etmenlerın evrım surecı sırasında ortaya çıkmış olabıleceğıne ve şımdı bıle çok sayıda turu etkıledığıne ınanıyorlar Uzmanlar söz konusu proteının gözenın (hücrenın) ıçınde çekırdekçık adı verılen ve gozelerın protein uretıcısı olarak bılınen bır bolumu korumaya alarak yaşamı uzattığına dıkkat çekıyorlar Ekıbe onculuk eden Massachusetts Teknolojı Enstı tusu uzmanı Leonard Guarente, "Bu bolum tıpkı Aşıl'ın topuğu gıbı bır yer olmalı," dıyor Guarente bu çalışmasını, WRN adlı bır gendekı bozukluktan kaynaklanan, War ner sendromu ıle ılgılı araştırmasından yola çıkarak gerçekleştırdı WRN genı ışlemeyen bu hastaların daha yırmılı yaşlarda saçları ağarıyor, derılerı buruşuyor ve bu kışılerde katarakt ya da osteoporoz gıbı yaşlılığa özgu rahatsızlıklar gorulüyor, çoğu 50 yaşına gelmeden oluyor Geçtığımız yıl WRN genını ınceleyen araştırmacılar bu genın DNA ve RNA çıfte sarmallannı açan bır enzım urettığıne tanık oldular Bu araştırma sonucunda WRN genının sağlıklı ınsanlarda yaşlanmayı nasıl engelledığı konusunda ışık A oronların, bır zamanlar televizyon karlanması gıbı gelışıguzel olduğu duşunulen, sonsuz sınyal ortamının kesır matematığını ızledığı belırlendı Bu da, bılımadamlarının bellek modellerini değlştlrmesıne yol açabılır Bılım adamları, noronlar arası sınyallerı taşıyan kımyasalların yanı nöroıfeticılerın gelışıguzel davrandığına ınanmaktaydı Boston Unıversıtesı ve San Dıego, Calıfornıa Unıversıtesı araştırmacıları artık, noroıletıcılerın salınma htzının keslrlı bir yol ızledlğını bildırıyorlar Boston Unıversıtesı'nden elektrık mühendısı Manin Terch, bır gunluk bır kurbağa embrıyonunun kas hucresıne bağlı tek bır kas nöronunu ınceledı Kas hücresine elektrot bağlayan Teıch ve arkadaşları, sinır hucresının ucundan tek bır nöroıletici paketının serbest bırakıldığını saptamayı başardılar Bellekte zaman kesirleri I tutulmuş oldu Guarente ekıbı SGS1 proteınının yaş lanmayı nasıl gecıktırdığı konusunda da kımı ıpuçları elde ettı Ekıp ılk olarak bu proteının maya gozelerının çekırdekçlklerınde yoğunlaşmış olduğunu ortaya koydu SGS1 genı bozulduğunda, ana goze de vaktınden önce yaşamının sonuna yaklaşmaya başladı Bu sırada çekırdekçık de parçalara ayrıldı Işın ılgınç yönu, sağlıklı SGS1 genıne sahıp gozelerdekı çekırdekçıklerın de sona yaklaşıldığında bolunmuş olmaları ıdı Bu da, SGS1 genının çekırdekçık ıçındekı DNA sarmahnı açarak yaşlanmayı durdurduğu yönunde bır gostergeydı Ancak, çekırdekçık paramparça olunca gözeler de, er ya da geç, oluyorlardı Bılım çevrelerı Guarente ve ekıbının bırıncı sınıf bır araştırma gerçekleştırdığıne dıkkat çekerek bu çalışma sayesınde çekırdekçığın yaşlanmadakı payı konusuna gös terılen ılgının gıderek yoğunlaşacağını belırtıyorlar Bu arada Guarente ve ekıbı çekırdekçıktekı değışıklıkler ıle VVarner sendromlu hastalardakı yaşlanan gozeler arasın da bır benzerlık olup olmadığından yola çıkarak memelıler ıle mıkroorganızmalar arasındakı boşluğu doldurmayı tasarlıyor K Rıta Urgan New Scientıst, 6 Eylul 1997 anada'da bır şırket, motorlu araçların oluşturduğu çevre kırlılığının önune geçerek yenı bır sıstem gelıştırdı Yakıt hucresı adı verılen bu teknolojı hıdrojen ve oksıjenı enerjıye donuşturen elektrokımyasal bır surecı kullanıyor Yakıt hucresı dışsal yakıtla çalışıyor Saf hıdrojen kullanıldığında en lyı verımın elde edıldığı hucre, metanol, doğalgaz ya da sıvı gaz gıbı hıdrojen açısından zengın yakıtlarla da kullanılabılıyor Amerıka Enerjı Daıresı nın verdığı rapor, yakıt hucrelerının şımdılerde kullanılan otomobıllerın yakıt ekonomısını ıkı katına çıkarabıleceğını, dığer yandan sera etkısı yaratan gaz atıkların mıktarını yarı ya duşurebıleceöını ıddıa edıyor Yakıt hucresı bulunan ve gazla çalışan otomobıl sahıplerı depolarını yıne doldurabılecekler Ama bugunun ıçten yanmalı motorlarından çok daha az yakıt alıp daha az kırlılık yaratacaklar Dunyanın on buyuk araba şırketınden sekızı bu şırketle bırlıkte çalışmaya başlamış bıle Şımdıden yenı bır yakıt hucre teknolojısı gelıştırerek, yenı bır elektrıklı araba uzerınde çalışma yapma planları var Araba uretıcılerı bu yenı teknolojının gelecek 5 yıl ıçınde yollarda görulebılece ğını ılerı suruyorlar Chıcago'da yakıt hücrelerıyle guçlendırılmış bır otobus yapılmış Otobusun elektrıklı motoruna guç katmak ıçın onlarca yakıt hucresı bır araya getırılmış Normal bır otobus gıbı yol alan bu otobus çok daha sessız Hıdrojen depolan sayesınde motordan dışarı yalnjzca su buharı atıhyor Özgür Tek http //www cnn com Vejetaryenler daha az risk altında lyapan ve aşırıya kaçmayan mı k t a r d a alkol kulla nan veıetaryenlerde, koroner arter rahatsızlıkları rısk faktörlerı, yalnızca dı yet yapanlara gore daha az Araştırmayı yapanlardan Dr Paul T. Williams, 'Vejetaryenlerde koroner arter hastalığı rıskı uzerıne koşmanın etkılerı bılınmıyordu " dıyor Çalışmanın sonuçlarına gore, vejetaryenler, vejetaryen olmayanlara göre koşmayla vucutlarındakı yağ oranını duşurebılıyor Aynı zamanda kalçaları da daha kuçuluyor Dr VVıllıams, bu sonuca bakarak, al kol kullanmayanları alkol kullanmaya I S I Z Igzer Bekledıklerı gıbı, nöroıletici paketlerlnın salınma frekansı sabıt olarak değışmekteydı Teıch'e gore hız azalıp artmaktaydı, dolayısıyla değışım gelişıgüzel değlldl Eğer gelışıguzel bır davranış söz konusu olsaydı dalgalanmalar önce yavaşlamaya başlar, sonra zayıflarlardı Gerçekte ıse ortalama salınma hızı her an net ınış çıkışlar göstermekte Bu farklı ölçeklerdekı tekrarlar kesırlere özgüdur Teıch, daha önce kedılerın ışıtme ve görme sıstemınde kesırlerle karşılaşmış olmakla bırlıkte, ılk kez ızole bır noron da bunu saptamıştır Bu da kesırl! örnek kaynağının hücrenın Içinde bulunması anlamına gelıyor Bunların davranış yöntemı hâlâ bır gız olmakla bırlıkte Teıch'e göre var oluşlarının belırlenmesı bile önem taşımakta. Baston yakınlarındakı McLeas Hastanesı psıkobıyologlarından Carl Anderson da bu goruşe katılıyor Anderson'a göre en önemlı nokta olaylann uzun sureler Içınde bağlantılı oluşu Bu da gelecekte, bellek modellerini etkıleyebılecek gıbı gorulüyor (FA) Zuhal Özer başlamalarını hıç onermiyor Ona göre koşmaya ağırlık vermek yağlı yemeklerın etkısını azaltmaya yeterlı Vejetaryenler uzerınde gorulduğu gıbı, en uygun kolesterol duzeylerının uygun bır dıyet ve fızıksel olarak aktıf bır yaşam bıçımıyle şağlanabıleceğını duşunuyor http //www Laseb org/ascn/nov97/gr htm e Unıversıtesı Tıp Merkezı'nden laraştırmacılar, Insana aıt 11 kro"mozom uzerınde çalışıyorlar Araş tırmacılar, bu kromozomun belırlı bır bölumunde akciğer kanserının yayılmasını kontrol eden tumör baskılayıcı bır gen bulunduğuna ınanıyor Çalışmayı yurutenlerden Dr Gerold Begler, "11 kromozomun bu bolgesınde her ne varsa, daha onceden oluşmuş kanserlerın yapısını ve buyumesını değıştırebıllyor Bu da bızım araştırmamızın en önemlı yonüdur' dıyor Dr Begler ve arkadaşları, bırkaç yıl once 11 kromozom uzerınde çalışırken, akciğer kanserlı hastaların çoğunda, 11 kromozomun ılgılı bolumunun olmadığını gördüler LOH11A adı verılen bu bölge tumör hucrelerının yayılmasıyla ılgılıydı Bu nedenle, bu bölgede akciğer kanserının saldırganlığını kontrol eden bır gen bulunduğunu duşunduler Araştırmacılar, bundan sonrakı aşamada tumor baskılayan genı bulmayı hedeflıyorlar Ayrıca, akciğer kanserıne yol açan gen ya da genler uzerındekı çalışmalarını da surdurmeyı planlıyorlar Akciğer kanserini kontrol eden gen Zuhal Özer http //www eurekalert org/ 5599