Katalog

İLGİNÇ SORULAR B I LlM YAYI N DÜŞÜN BUL SORU: Uçağın havalanması ve inişe geçmesi sırasında kulaklarınızda rahatsızlık oluşur, bazı insanlar ciddi şekilde acı duyarlar. Uçakların içi basınçlı değil mi? Buna rağmen neden böyle oluyor? Neden bütün uçuş boyunca basınç belirli bir seviyede korunmuyor? YANIT: Yakıt tasarrufu Için ticarl uçaklar, insanların normal halde yaşamlarını sürdürebileceğl yüksekliğin çok daha üzerinde uçarlar. 5500 metre, bir insanın belirli bir sürenin üzerinde yaşamını sürdürebileceği maksimum yüksekliktir, oysa yolcu jetleri için yakıt yönünden en ekonomik yükseklik 12.000 metredir. Bu nedenle uçak üreticileri, basınçlı kabinli uçaklar üretmek zorundadırlar, bu da beraberinde bir sürü teknik problem getirir. 12.000 metrede basınç, denlz seviyesindeki basıncın hemen hemen beşte birldlr, dolayısıyla uçağın içindeki basınç bağıl olarak çok yüksektir, uçaklar yeterince dayanıklı olmasaydı nepsi bu yükseklikte balon gibi patlarlardı. Fakat bütün teknik ilerlemelere rağmen uçağı bu basınç farkına dayanacak şekilde tasarlamak çok zordur, hem sonra bu son derece pahalı bir teknoloji gerektirir. Bu Uçakta insanlar basınçtan neden etkileniyor? Temel İç Hastalıklar ARMAGANLI BULMACA Futbol ligi Bu hafta ülkelerden birine gidiyoruz ve o ülkenin futbol maçları ile ilgileniyoruz. Çünkü futbola bayılıyoruz. Ülkenin liginde "n" adet takım var. Sizin de bulmanız gereken bu "n" sayısı olacak. Yani o ligde kaç takımın olduğunu bulacaksınız. Lig sezonu eylül ortasından mart ayına kadar sürüyor. Takımlar sezon boyunca birbirleri ile birer kez karşılaşıyorlar. Her takım haftada en çok üç maç yapıyor. Maçı kazanan takım 3 puan alıyor, beraberlik ise 1 puan veriyor. Geçen sezonun sonunda takımların toplam puanları hesaplanıp puan sıralaması yapıldı. Tük takımlar arasında ilginç bir rastlantı ile birer puan fark olduğu görüldü. Yani birinci olan takım, ikinciden bir puan fazla, ikinci olan takım üçüncüden bir puan fazla, üçüncü olan takım dördüncüden bir puan fazla.... şeklinde. Ayni şekilde sondan bir önceki takım da sonuncu olan takımdan bir puan fazla aymıştı. Takımların üçte birden fazlasının hiç beraberliği yoktu. Üçde birden fazlasının da yanlızca bir beraberliği vardı. Takımların dörtte birinin iki beraberliği vardı, geri kalan takımların beraberlik sayıları ise ikiden fazlaydı. Buna göre ülkedeki takımların sayısını bulabilir misiniz? HASTAUKLAM liiçln Unal Biberogto Afaüın Sülrçminl» T E M E L II 557. sayının doğru yanıtı ve kazananlan Üç boyutlu bir zar sorusu Oklarla işaretli olan yerlerde içi boş yuvarlak olması gerekmektedir. nedenle uçağın içindeki basınçla dış basınç arasındaki fark mümkün olduğu kadar düşük tutulmaya çalışılır. Bu da sivil havacılıkta bir kritere karşılık gelir; uçaklarda basınç, güvenli sınır olan 2500 metreye karşılık gelecek seviyede tutulur. 2500 metre, sağlıklı bir insanın hiçbir sorunla karşılaşmadan yaşamını sürdürebileceği en büyük yüksekliktir. Fakat solunum yolu problemi olanlar ve havaalanında uçağı beklerken içkiyi biraz fazla kaçırmış olanlar bu ortamda da sıkıntı duyabilirler. Fakat bir sorun daha vardır. Atlantik üzerinde uzun bir uçuş düşünün; örneğin Londra'nın Heathrovv Havaalam'ndan kalkan bir uçakla Bolivya'ya La Paz' gidiyorsunuz. La Paz dağın tepesinde bir şehirdir, burada atmosfer basıncı deniz seviyesinin neredeyse yarısıdır. Bu durumda kabin basıncının Heathrovv şartlarına ayarlı olarak sabitlenmesi halinde La Paz'a Havaalam'nda olacakları bir düşünün I! Iç basınç dış basıncın iki katı...Kapılar açılana kadar sorun yok ama sonra... Kapıdan fırlayıp uçup giden insanları seyretmek ilginç olurdu değil mi ? Modern uçaklarda kabin basıncı uçuş boyunca (varılacak yerdeki atmosfer basıncı da hesaba katılarak) bir bilgisayar sistemiyle kontrol edilir ve duruma göre yükseltilır veya alçaltılır. Iniş ve kalkışlarda da basınç altimetreye bağlı olarak sürekli ayarlanır. Eğer bütün bunlara rağmen kulaklarınızda ağrı hissediyorsanız burnunuzu tıkayın ve nazal boşlukta basıncı arttırmaya çalışın, kendinizi rahat hissedene kadar bunu yapın. Concorde ile uçmanın bir yığın avantajından biri de bu basınç sorununun olmamasıdır. Concorde, çok yüksek irtifa ve hızlar için tasarlandığından gövdesinin üretiminde hiçbir masraftan kaçınılmamıştır, çok sağlam bir gövdesi vardır. Bu nedenle iç basınçla dış basıncın arasında büyük farklar oluşması bu uçakta bir güvenlik sorunu oluşturmaz, basınç sürekli 900 metreye karşılık gelecek şekilde tutulur, kimsenin de kulağı ağrımaz. Ne var ki bu uçakla uçmak çok pahalıdır. İç hastalıkları konu alan iki ciltlik dev kapsamlı bir temel kitap yayımlandı. Profesörler Gürler lliçin, Kadir Biberoğlu, Serhat Ünal, Sema Akalın ve Doçent Gültekin Süleymanlar'ın editörlüklerini yaptığı iki ciltlik bu kapsamlı yayın toplam 3200 sayfayı geçiyor. Bu açıdan Türkçe'de ilk "Textbook" olarak nitelendirilmeyi hakkeden kitabın bölümleri, alanlarında araştırmaları ile tanınmış 300 yazar tarafından kaleme alındı. Kitabın başlangıcında "Bilim" konulu bir makalesi yayımlanan Kâzım Türker, özellikle tıp alanındaki gelişmelerin hızına dikkat çekerek şöyle diyor: "Moleküler biyoloji ve gen mühendisliği alanındaki gelişmeler, insanoğlunun bu yöndeki araştırmaları ile transgenik diye adlandırılan canlı modellerinin deneysel amaçlarla yapılabilmesi günümüzde yaşam bilimlerinin hangi düzeylere eriştiğinin tipik kanıtlarıdır. Bundan 2030 yıl öncesine kadar bizler olayları organ düzeyinde izlerken, günümüzde hücrede saklı gizleri en ince noktasına kadar izleme olanaklarına sahibiz". Kitapta Fuat Aziz Göksel'in "Olası bir tıp felsefesine önsöz" başlıklı yazısı ise ilginç ve ilginç olduğu kadar da tıp felsefesine yaklaşım bakımından okunması gereken bir deneme özelliğini taşıyor. Sayın Göksel yazısında "Geleneksel felsefe sorunlarının çağdaş tıptaki görünümü" nü ele alıyor. Denemesine gerekçe olarak da günümüz tıbbının diger bilimler gibi felsefeden tamamen kopmuş olmasını, diline, metodolojisine ve klasik savlarına iyice yabancılaşmış olmasını gösteriyor. Yazısının sonunda şunlara dikkat çekiyor: "Tıp, felsefeden kopup bilime yönelmekle 'Yaşamda en gerçek kılavuz bilimdir' düsturunu benimsemiş ve bilimsel ilerlemenin gerisinde kalmamıştır. Bu yetkinlik 'Degerler Kuramı' açısından da böyledir. Ancak tıp bu modern yaklaşımı yeni benimsemiş değildir. Tıp (bir kurum olarak) yararcı' (yani ayık ve gerçekçi) bir etik kuramını binlerce yıldan beri uygulama alanına sokmuş ve bugüne kadar kullanagelmiştir. Bu tutumun değişmezliği de tıbbın, hiç degişikliğe uğramamış olan, belki de en 'muhafazakâr' yönüdür". Bu yazının tamamını ilk fırsatta dergimizde yayımlamaya çalışacağız. Temel İç Hastalıklar'a dönersek: Kitap 26 bölümden oluşuyor. Yani, iç hastalıklarla ilgili bütün konular, alt başlıklarıyla, çok geniş ve eksiksiz bir şekilde ele alınıyor. Tabii, yazarların kendi alanlarındaki bilimsel araştırmaları, bunların sonuçlarını çok yakından izlediklerini düşünerek, konuların en son bilgileri içerdiğini söylemek mümkün. Böyle bir çalışmayı tıb dünyamıza kazandırdıkları için Gürler lliçin ve arkadaşlarına teşekkürler. Kazanan okurlarımız Dünya Sert Selçuk/lzmir, Tolga Çakır Kırşehir, Esma Güneş Bodur Istanbul, Necmiye Çalışkan Ankara, Yavuz Akın Bursa, Orhan Soyalp Amasya, Ülker Çokaktaş Ankara, Yaşar Taşatan Eskişehir, S. Varol Düğencili Elbistan/K. Maraş, Melike GüventürkIstanbul, Mahmut Nadir Peker Ankara, Serap KoruIstanbul, Emre Basri KerimEyüp/lstanbul, Gülbeyaz Tekin Büyükada/lstanbul, Mehmet Aydemir Sivas, Burhan Güneş Şanlıurfa. Hazırlayan: Zeze 559 11