Katalog

AR I Batı uygarlığımn Ege'nin tarih öncesini tarihleme çalışmaları üzerine yapılan toplantıda YunanTürkyabancı arkeologlarm ortak görüşü: "Uygarhk Yunanistan'a ikiyoldan geçti: 1 Troya Midilli Limni 2 Beycesultan12 Adalar nün etkisiyle tarihöncesi araştırmalarda öncelik ve ağırlığı DoğuGüneydoğu ve Orta Anadolu'ya verdıler. Ege'nin, sadece Klasik Arkeolojinin yeşerdiği bir yöre olduğu sanılmaktaydı. Son beşaltı yıldır genç kuşak arkeologlar, gözlerini Ege, Marmara ve Trakya yörelerine çevirdiler. Yokluklar içinde yürüttükleri araştırmalarında, çabalarının hiç de boşa gitmediğini kısa sürede gördüler. Ege'nin tarihöncesinin önemli uygarhklarını barındırdığı gerçeğini ortaya çıkardılar. Bir başka deyimle, 90'lar tarihe Batı Anadolu'nun tarihöncesinin tarihlenmesinde ilk adımların atıldığı yıllar olarak geçecek. Troya'nın kuruluşu İle eşzamanlı kent suru ve kulesl. Urla Aynı durum Liman Tepe. Ege'nin öteki yakası için de geçerliydi. Yunan arkeologlar da ancak Yazı ve fotoğraflar: Özgen Acar 90'h yıllarda tarihöncesi yerleşmelere yönelebildiler. Bu durumu Selanlk Üniversiarih yazı ile başladı. Yazı ise lö tesi'nden Nikos Efstratiou "Son iki yıl32003000 yılları arasında Südaki kazılarda bile Ege'nin tarihöncesine mer'de doğdu. Arkeologlar yazı ilişkin çehresinde önemli değişiklikler oröncesi dönemine 'tarihöncesi' dediler. taya çıkarıldı" diyor. Yazının kullanılmadığı, tarihöncesini tarihlemenin ne kadar güç bir iş olduğu Madalyanın iki yüzü tahmin edilebilir. Böylesine güç işi başarmak amacıyla Yunanlarla Türklerin görülmemiş bir işbirliğine başladıklarını hiç öyle bir sikke düşünün. Sikkenin "yaduydunuz mu? zı"sını Yunanlar, "tura"sını Türkler iyi biliyor ya da Yunanlar "tura"yı, Türkler "yaYazının kullanımı ile ticaret, aile, komzı"yı bilmiyor ya da çok az tanıyorlar. şular arasındaki ilişkiler yazılı kurallara Ekim ayına kadar durum böyleydi. Yunan bağlandı. Yazı, insanlık tarihinde önemi arkeologlar kendi topraklarındaki taribir devrim yarattı. Anadolu tarihöncesi hönceesini, Türkler ise Anadolu'daki aynı uygarlıklarının beşiğidir. Mezopotamdönemi öğreniyorlardı. Nehrin(!) öteki yaya'da kurallar yazıya bağlanınca; hukuk kası hakkındaki bilgileri karşıhkh olarakdoğdu, insan topluluklarına ve ticaretine yok denecek kadar azdı. Çünkü Atinadüzen geldi, devlet yönetimine geçış Ankara arasında bu alanda da diyalog başladı. Yazının bilinmediği Anadolu'dan yoktu. uygarhk Mezopotamya'ya, Mısır'a kaydı. Anadolu'nun üzerine bir binyıllık duraklaBu kopukluğu, diyalogsuzluğu bir bilim ma, gerileme, karanlık dönem çöktü. Anadamı ile yerel bir politikacı gıdermeyı cak, yazının kullanılmaya başlanmasınbaşardı. Izmir'in Urla ilçesinde Liman Tedan sonradır ki (İO 2000) uygarhk, Anape Höyüğü'nde (Tepekent) Ankara Dil dolu'da yeniden yeşerdi, eski gücünü aşTarih Coğrafya Fakültesi'nden Prof. Dr. tı. Hayat Erkanal önemli buluntular ortaya çıkardı. Buradaki yerleşme Troya'nın kuYabancı ve Türk arkeologlar ile bilim ruluşundan daha da eskiye (lö 6. Bınyıla) adamları, bu tarihsel trafiğin akış yönüuzanıyordu. Deniz kıyısında, tarih öncesi çağlardan kalma böylesine önemli bir liman kentinde, 1992'den bu yana sürdürdüğü kazılarla Prof. Erkanal, Ege'nin bilinmezliklerine yelken açan olağanüstü başarılar elde etti. Erkanal, başından beri kazısını maddi ve manevi destekleyen Urla Belediye Başkanı Bülent Baratah'ya geçen yıl ilginç bir öneri götürdü. Urla'da, Ege'nin "tarihöncesini tarihleme" amacıyla bilgi ahşverişinde bulunmaları için YunanTürk arkeologları ile yabancı meslekdaşlarının bir araya gelmelerinin gerektiği düşüncesini açtı. Ege Kıyı Kent Belediyeleri Topluluğu'nda Yunan meslekdaşları ile barış yolunda öncülük de yapmış olan aydın belediyeci Baratalı, bu görüşü benimsedi. Yunan arkeologları akını Kişisel mektupların yanı sıra, Internet aracılığı ile yapılan çağrılar sonucunda ekım ayının ortalarında 120 kadar arkeolog ve blllm adamı Urla'da buluştu. Geçen yıl Liman Tepe'yi gezerken konuştuğumda Prof. Erkanal, taş çatlasa 2530 bilim adamının katılacağı bir sempozyum öngörüyordu. ErkanalBaratalı ikilisinin çağrısı, Ege'nin karşı yakasında da şimdiye değin görülmemiş boyutta ilgi çekti. Hatta o kadar büyük ilgi gördü ki beş günlük "Tarihöncesi Çağlarda Ege Sempozyumuna" katılan Yunan arkeologlarının sayısı, Türk (30) ve yabancıların (30) toplamından da fazla oldu. Başkan Baratalı açılış konuşmasında şöyle dedi: "Urla; Liman Tepe Höyüğü ile yerleşimi, 8 binyıllık geçmişin ardından günümüze uzanan tarihsel, sosyal ve kültürel bir merkezdir. Anadolu'nun en batı ucunda aynı adla anılan Urla yarımadası üzerinde Akdeniz ikliminin hâkim olduğu zeytin, üzüm, incir ye balıkla yoğrulmuş binlerce yıllık birikimin ürünü bir tarih cennetidir. Hepinizin yakından tanıdığı Liman Tepe, lonların kurduğu Klazomenai ve Airai antik yerleşimlerinin bulunduğu Urla; Hellenistik, Roma, Bizans ye Osmanlı dönemlerinde de önemli bir liman ve ticaret kenti olma özelliğini sürdürdü." T Safaridls de Urialıdır." Limantepeyi ilk kez 1950 yılında bul< ğu için onur konuğu olan Prof. Dr. E rem Akurgal toplantıyı şu sözlerle açtı "Orta ve Güney Anadolu'da pek < ; neolitik ve kalkolitik yerleşmeler ort£ çıkarıhrken, Batı Anadolu mutlak bir ' ranlık içinde kalmıştı. Kuşkusuz Tro Kussura, Demircihöyük, lassos ve Af disyas gibi yerlerdeki kazılar günümü; büyük önem taşıyordu. Ne var ki bur lö 4. Binyıldan gerlye gitmiyordu. Se pozyumun düzenleyicisi Prof. Hayat kanal Anadolu'nun Ege topraklarınd karanlık çağı aydınlatmaya başladı. man Tepe'nin şaşırtıcı duvarlarını gün ğına çıkartması; Troya'daki mimari kal tıların kalitesinde benzeri yerleşmele Batı Anadolu'da Ege Bölgesi'nde beklenebileceğini göstermiştir. Tür ye'deki tüm arkeolojik kahntıların tüm sanhğın ortak mirası olduğu yolunda : mimi görüşe sahibiz." Sempozyumun düzenlenmesinde büyük başarı sağlayan Prof. Hayat erl nal "Ege, dünya uygarlığımn en öneı beşiğidir. Ege, insanın çevre ile evliliğiı en güzel örneğidir". demekle yetinirkı Yunan arkeologları adına konuşan Pr Christos Doumas ise "daha iyi bir di} log ve sürekli bilgi ahşverişi için bilim ortak yayın yapılmasını" önerdi. Uygarlığın, ışık gibi Doğu'dan Batı geçtiğine yönelik savların doğrulanm, yolunda önemli gelişmeler sağlandı. l garlık gelişimleri, Anadolu'dan Yunan tan'a Ege adalarından seke seke gt mişti. Kuşkusuz Yunanistan'da filizlen Miken ve Minoen gibi uygarhklar da Ar dolu'yu etkilemişti. Ancak, toplantı • = nunda anlaşıldı ki bu uygarhkların terr de Anadolu idi. Uygarhk ışık gibi Doğu'dan Urlalı Anaksagoras'dan Seferidis'e Baratalı'nın en çok beğeni toplayan sözleri ise şöyleydi: "Urlalılann bu demokrat paylaşımcılıklan sadece günümüzde değil, tarihte verdikleri örneklerle de gözlemlenmiştir. Klazomeenaili filozof, Sokrates'in hocası Anaksagoras, bılındığı üzere antik dünya felsefesine laik düşünce sistemini koymuştur. Biz, bu nedenle Urlalıları Anado(u'nun en eski laikleri olarak da adlandınyoruz. Kültür ve sanat dünyasına katkılarda bulunan çağdaş hikâye ve oyun yazarı Necatl Cumalı ve ülkemizde yaptığı Atatürk heykelleri ile ünlenen heykeltıraş Şadi Çalık gibi, 1961 yılında edebiyat dalında Nobel Barış ödülü'nü kazanan Yorgo Toplantının en önemli ortak noktalar dan birini, Anadolu ile Yunanistan aras da en önemli sıçrama taşı kabul edil TroyaMidilliLimni üçgenine ilişkin bil> riler oluşturdu. Yıllarca Güney Anadolu'da kazı yap Alman arkeolog Barthel Hrouda, uyga ğın Doğu'dan geldiğini örnekleri ile sıı ladı. Doğu'dan Tarsus'a gelen uygarlı ilişkin bazı buluntuların benzerlerinin c ha sonra Yunanistan'da Akalarca kul nıldığına dikkati çekti. Troya'nın bu d nemde Batı Anadolu'nun önemli merkı olduğunu vurguladı. Londra ve Oxford Üniversitelerind Kyriacos Lambrianides ile Nlgel Spe cer, kazı yaptıkları Mıdılh ile (Lesbos) tt karşısında AyvahkDikili arasındaki Ma ra Çayı deltasında Erken Bronz Çağ yt leşmelerini kıyasladılar. Midilli'nin doğ sundaki ünlü Thermi yerleşrnesinin kadar benzerinin daha saptandığı 559 6