Katalog

ÇE VRE Atıkları hammadde olarak kullanabiliriz Sanayileşmenin bedeli çok ağır. Şimdi sahip olduğumuz kaynakları iyice gözden geçirip çevreyi kollayarak diğer ekonomik etkinlikleri nasıl sürdüreceğimizi hesaplamanın zamanıdır. Ömer Kulelı £ (Sanayl dünyayı kırletti, artık dursun! Çevrenin daha çok klrlenmesine Izin vermeyelim. Bize temiz bir dunya her şeyden çok gerekl" Işte sıze doğrularla yanlışları bırlıkte ıçeren bır slogan daha Bunları söyleyenlerın çoğu da muzık setlerınden, bulaşık makınelerınden, hatta fosfatlı detarjanlanndan, naylon torbalanndan ve elbette güzelım otomobıllerınden bır turlu vazgeçemeyenler Vazgeçemedıklerl ürünlerin hepsı de gelışmış sanayı urunlerı Geçtlk onları, yaşamak ıçın her gun tükettığımız en zorunlu şeylerin, örnegın besın maddelerinln tümü bırer sanayı urunü Ekmek mı değıl, tavuk mu degıl, portaka! mı değıl? Bunların salt birer tarım ürünü olduğunu, kısacası Allah vergisı olduğunu sanıyorsanız çok yanılırsınız Artık Mudurnulu tavukçu da, Mersınlı portakalcı da ılaçsız, hormonsuz, gübresiz, aşısız uretım yapılmadığını, paketlenecek urunlerın özel kımyasaliarla korunup tüketıcıye ulaştırılamazsa çabuk bozulacaklarını hepımızden lyı bılıyor Bu maddelerın hepsı özel sanayı urunlerı Ambalaj derseniz o bambaşka bır sanayl Kısacası sanayı olmaksızın bır yaşam yok artık Sevin ya da sevmeyın, çağımızın yaşam bıçırnını sanayı yönlendırıyor Kendınızce "Olmazsa olmaz" dıye sınıfladığınız şeylerı şöyle bır sayın Hava, su, sevgı vb dışındakilerın hanglsı sanayı ürunü değll kl? Turkıye de uzun yıllardır sanayıleşmeyı amaçlayan ülkelerden, bugüne dek epey de yol aldık Daha sanayımlzı doğru dürüst kuramadan, kendımız teknolojı üretme aşamasına gelmeden çevre koruma ıle tanıştık Bızden çok önce sanayıleşmış ulkeler gıbı, bız de çevremızı sanayıleşme uğruna epey hırpaladığımızı farkettık Hemen çevrecı olup tepkımızı koyduk ortaya "Sanayileşmeye son!" "Yeşıl bır çevre ıstıyoruz!" Ulkemızde kaş yaparken göz çıkarmak bılirsınız pek yaygındır Şımdı de bırılerı bıze çevreyi koruyacağız dıye sanayileşmeden vazgeçmeyı, hızmet toplumuna, gıderek bılışım toplumuna eçmeyı önerıyorlar Alfabenın A, B, 'sını tanımadan T, Y, Z'ye atlamak, bısıklete bınmeden otoyolda hız yapmak gıbı bır şey bu Olacak ış değıl! (Oldurmaya çalışanlar trafık canavarı ya da çevre canavarı olur, aman hal) Sanayıleşme bılışım toplumuna geçışın basamaklarından bırısı, hem de önemlı bır basamak Artık sanayileşmenin bedelının eskiden sandığımızdan daha ağır olduğunu anladık, uretırken çevremızı de kollamanın boynumuzun borcu olduğunu da anlar glbıyız Şımdı sahıp olduğumuz kaynakları iyice gözden geçırıp çevreyi kollayarak diğer ekonomik etkınlıklerı nasıl surdureceğımızı hesaplamanın zamanıdır Çunkü artık hepımız bilıyoruz kı • Insanın yaptığı tum ekonomik çalışmalar sonunda doğal çevre bozulur • Uretırken de tuketırken de çevreye zarar verlrlz Çevreyi korumak ıçın uretmeyı, söz gelımı sanayl etklnlıklerını durduramayız Bunun sonuçlarına kımse katlanamaz Yapmamız gereken elımızdekı sınırlı kaynakları nasıl kullanacağımıza karar vermektır • Hangı uretımlere kesınlıkle gerek var, ne zaman, hangı kaynakları bu amaçla tuketebılırız? • Tuketılen kaynakların yerıne yenılerını koyabılır mıyız? • En az hammadde kullanarak, en az enerjı tuketerek en çok ışe yarar urünü nasıl yaparız? • Atıklanmızı azaltabılır mıyız? Bu soruların yanıtlarının hepsı de düşun dunyamızda, yaşam alışkanhklarımızda devrım gerektırır Kolay yanıt yoktur Uygulamalar zordur, çogumuza çok acı verecektır özellıkle de bugune dek böyle konuları kafalanna takmamış sanayıcılerımıze. Madem kı doğal yaşama yardım etmek istıyoruz neden ışe onu taklıt ederek başlamıyoruz kı? Atıkları azaltmak ıçln bır üretımın atıgının diğer bır uretım surecınde, örnegın sanayıde, hammadde olarak kullanılması günümüzde önem kazanıyor Ozünde yapılan ış ılkel tarım ekonomılerinde bınlerce yıldır bilınıyor Tarımsal ve hayvansal atıklar gene tarım ve hayvancılıkta glrdi olarak kullanılıyor Istenbeyen bır uretım çıktısı olan atık ıle onun gırdı olarak kullanıldığı uretım turu arasında bır benzeşim var, bu nedenle de atıklar diğer uretım sürecıne oldukça kolay olarak kabul edılıyorlar Ineklerın dışkısı ıle onu besın olarak kabul edıp buyuyen sebzeler arasındakı organık ılışkı sebzelerın yapraklarını, saplarını (ınsanlann yemediklerini) besın olarak kabul eden ınekler ıçın de geçerlı Bu nedenle doğal yaşam çevrlmî son derece verımlı çalışıyor, az enerjı ıle uretıyor, gerçek anlamda kendisıne zarar veren atığı yok Doğanın böylesı yetkın duzenlni blz ınsanlar kuramayız Ama neden ondan rar vermelerl Ama üçünün urünlerınden de vazgeçemiyoruz O zaman yapılacak ışlerden bırısı de onların çevreye verdlklerı zararları azaltmak Bu kuruluşların atık maddelerınden kımılen bızım ınşaat malzemelerımız ıle buyuk benzeşim gösterıyorlar örnegın bır komurlu termık santralın başının belası olan curuf ve uçucu kül atıkları klmyasal yapı ve fızıksel dayanım bakımından çımentoya çok benzıyor, bu nedenle de ona, uretım aşamasında, katılması uygun oluyor Demır ureten yuksek fırınların curufu da benzer özellıkler taşıyor Sorun elektrık ureten termık santrallar ya da demır fırınları Ile çımento ya da hazır beton fabrıkaları arasındakı taşıma glderlerinde duğumlenıyor, bu glderın uygun olduğu her yerde, curuf çımentoya ya da hazır betona katılabılıyor Benzer bıçımde alçı da gubre fabrlkalarından ve şimdilerde tüm kömürlü termik santrallara kurulan Baca Gazı Kükürt Arıtma teslslnden yanürün olarak çıkıyor Bu atık alçılar da doğal alçıtaşı yerıne ınşaat malzemelerı, örnegın alçı panolar yapan diğer sanayı kuruluşlarında kullanılabılıyor yeter kl Içerdıklen nem uygun olsun örneklerde görulen kullanımların çoğu, ekonomik koşullar, özellıkle taşıma giderlerı, elverdığı olçulerde bugun Türkıye'de uygulanmaktadır Gelecekte uygulamanın yaygınlaşacağı kesındir örneğın sanayı atıklarının ya da eskı oto lastlklerlnın yakılması yoluyla çöplenn azaltılması sırasında çımento fabrıkasına da enerp sağlaması Amerıka'da yaygındır, Avrupa'da 9O'lı yıllarda uygulama başladı, 2000'lı yılların başlarında Turkıye'de de başlaması beklenebılır Bır sanayı atığının dığerine gırdı olması ıçın onu kullanacak sanayıcının pek çok soruya olumlu yanıt bulması gerebılır mı? Taşımada kısıtlama var mı? • Kolay depolanabilır mı? Içınde zehırll madde var mı? • Naklıyesı kolay mı? • Fabrıkama teslım fıyatı onun yerıne kullanacağım X hammaddesınden daha uygun mu? Bır sanayı atığının tum bu sınavlardan başarı ıle geçmesı kolay ış değıl Ama geçenlerın sayısı da gıderek artıyor Gene örneğımiz olan çımento sanayııne gerı dönerek son yıllarda uretlmde girdı olarak kullanılan atıklara kısaca bır göz atalım Çlmento Uretım Girdisl Curuf Alumina Kıreç Sılıs Uçucu Kul EnerJI Atık Nereden Gellyor? Metal dökumcülerin atık ları, Demırçelık fabrıkaları, Termık santrallar Katalızor yapımcılar Kâğıt fabrıkaları atığı, Pıs su arıtma tesıslerı Dökum kumları, Hurda cam Termık santrallar Hıdrokarbon atıkları, Kul lanılmış yağlar, çözuculer, boyalar, Eskı lastıkler, Çöp, Blyogaz, Odun artıkları O atsın, sen kullanmayı bil! Başka sanayilerln yanürtınlerını ya da atıklarını üretlm surecınde kullanarak çımento fabrlkaları üretim malıyetlerını düşurebılmektedlrler Bunu yaparken de zehlrli olmayan sanayl atıklarının uygun bıçımde ortadan kaldırılmasını sağlamaktadıhar, doğal kaynakları daha az kullanarak da çevrenin korunmasına doğrudan katkıda bulunabılmektedırler Etrafınıza bakın, benzer şüreçlerı görmeye çalışın, örnegın ODTÜ öğrencllerlne sorun bakalım, şlmdl keyflnl çıkardıkları o güzelım kavaklık yıllardır suyunu nereden buldu? Sunta nedlr, neden yapılır? Kuş tüyü yastıkların yerını neler, nasıl aldı? Süt kutuları nasıl Sanayiden vazgeçmek... Eskl Lastlk KENT ÇİMENTO 8 DEMİR ÇELİK KÜL HAZIR BETON SANAYİ TERMtK SANTRAL tNŞAAT MALZEMELERİ CURUF ALÇI ENERJİ TASARRUFU ÇEVRE KİRLİLtĞİ ı ALÇI SANAYİ ve KENT ATIKLARININ SANAYİ TARAFINDAN KULLANILMASI esinlenmeyelım? Burada gösterılen şekılde bu benzeşımın çok yalın bir örneğlnl görüyorsunuz. Gübre, demir çelik gıbı ağır sanayılerin ve termık santral gıbı şu gunlerde dostları azalan bır buyuk kuruluşun ortak özellikleri çevreye önemlı ölçude za Türkiye'den olumlu bir örnek klr örnegın • Bu maddeyı sureklı bulabilır mlyım? » Bu maddenın fızıksel/kımyasal özellikleri çok değışken mıdır? Değışkenlıkler benı nasıl etkıler? • Içınde özellikle ıstemediğim A, C, maddelerı var mı? • Onu kullanmak, orneğın enerjı tüketımımı artırarak, uretım malıyetımı olumsuz etkıler mı? • Bu madde kolay nakledıle okullara masa, sandalye oldu? Neden sanayıcller "Benım sana sattığım otomobılın % 8O'ı gerı kazanılabilır maddelerden yapılmıştır" dıye reklam yapıyorlar? Neden Avrupa Topluluğu dışandan aldığı sebze, meyve ambalajlarında ılle de bır Yeşıl Nokta görmek istıyor? Butun bunlar gözumuze bır türtü batmayan lyı şeyler, eşsız devrımler 5589