Katalog

HAYVANLAR DUNYASI Kopeklerin ataları kurtlar C arles Vila adında Amerıkalı bir biyolog, köpekler, koyotlar ve çakallar üzerinde yaptığı bir araştırma sonucunda bunların hepsinin aynı kaynaktan çeşitlendiğine karar verdi; kurtlar... Los Angeles'daki Kaliforniya Üniversitesi'nde araştırma yapan Carles Vila 27 kurt topluluğu, 67 köpek türü ve bir sürü koyot ve çakal ile yürüttüğü çalışmalarının sonucunu ünlü Nature dergisinde yayımladı. Buna göre çakallar, Afrika kurdundan ve koyotlar da Amerika'da yaşayan bir kurttan çeşitlenmiş hayvanlar. Bunlar zoolojik jargonda "köpeksiler" olarak da adlandırılıyorlar. Vila'ya göre tüm köpeksilerin atası aynı "Canis lupus"... Aslında köpekler, çakallar ve kurtlar arasındaki benzerliği farketmek için biyolog olmaya gerek yok. Bu hayvanları biraz gözleyen herkes bunların bırbirinı andırdığını farkeder, ama durum ilk kez bu derece detaylı bir şekilde incelendı, bağlar hiç bu kadar belirgin şekilde ortaya çıkmamıştı. Darvyin'e göre köpekler, en azından bir düzine köpeksinin kaynaşması sonucunda ortaya çıkmışlardı, bu grubun içinde tilkiler de vardı. Konrad Lorenz ise bazı kopeklerin kurtlara, bazılarının ise çakallara yakın olduğuna dikkat çekmişti. Carles Vila bu karmaşaya genetik araştırmalar yaparak bir son vermiş gibi görünüyor. Vila, çalışmalarını hücre çekirdekleri yerine mitokondrilerdeki ADN'ler üzerinde yoğunlaştırmış. Mitokondriler hücrelerin enerji santralleridir. Mitokondriler canlının en küçük evrimsel gelişimine bile büyük bir değişimle yanıt verdiği için bu tür çalışmalarda çok iyi bir anahtar rolünü üstleniyor. Günümüzde yaklaşık 300 köpek ırkı yaşıyor. Atalannın ise kurt olduğu saptandı... Köpekler kurtlardan nasıl ayrıldı? Peki köpekler kurtlardan nasıl ayrılmışlar ? Bu konuda geliştirilmiş çok sayıda kuram var. Bunlardan birine göre, aynlma bundan 10.00015.000 yıl önce, avcı insanlar ve son mamutların döneminde gerçekleşmiş. Bu da yaklaşık "Pleistosen" zamanının sonlarına karşılık geliyor. Bu dönemde insanlar kurttan evcilleştirmeye başlamışlar (en azından onlara yemek vermeye başlamışlar). Bir süre sonra, kurtların insanlara yakın yaşamaya başlayanları daha az saldırgan olmaya başlamışlar ve bir anlamda "durulmuşlar", ve tabii kurt olmaktan da çıkmışlar. Museum National de Paris'den memeli hayvanlar uzmanı olan Francis Petter'e göre ise durum farklı; evet, insanlar kurtları evcilleştirmişler ama bunu onlara yemek vererek yapmamışlar. Petter'e göre insanlar kurt yavrularını çocuklarına birer oyuncak olarak sunmaya başlamışlar ve evcilleşme bu yolla başlamış. Bu konuyla ilgilenenler sadece bıyologlar değil. Antropologlar, etnozoologlar ve arkeozoologlar da bu sorulara yanıt arıyorlar çünkü hayvan insan ilişkisinin gelişimini incelerken nereden başlamak gerektiğını halen tam olarak bılmiyorlar. 1861'de Geoffroy SaintHilaire, evcilleşme sürecini üçe ayırmıştı: esir alma, aşina hale getirme ve evcilleştirme (ve tabii hayvanı kullanma). Bazı araştırmacılar ise hayvanın (burada kurdun) esir ahndıktan sonra bir süre sonra kendi kendine evcilleşmeye başladığını savunuyorlar. Özellıkle 30'lu yıllarda bu tür çalışmalarla adını duyuran Viyanalı paleobiyolog Othenio Abel uzun yıllar buna benzer kuramı savunmuştu. Abel'e göre kurtlar, sürekli avlanıp duran bu vahşi insanların zulmünden kurtulmak için çareyi onlara av arkadaşlığı yapmakta bulmuşlardı. Bu kuramların hangisinin doğru olduğuna karar vermek çok güç. İnsanların özellıkle Asya ve Akdeniz'de belirli dönemler köpek yedikleri de biliniyor. Bazı Asya ülkelerinde halen köpek yenmektedir. Paris'den diğer bir memeli hayvan uzmanları olan Michel Tragnier'e göre kopeklerin kurtlardan ayrılması sonucu başlayan hızlı genetik değişim çene gücüne artık eskisi kadar gereksinim duyulmadığı için kafanın küçulmesıyle başlamış. Zamanla ön ayakların gücü de azalmış. Gözler arkayı da tarayacak şekilde çekikken yuvarlak hale gelmiş. Buna karşılık arka bacakların gücü artmış ve sonuç olarak koşma hızı artmış. Görünüş o ki, insanların av stratejisine göre köpekler farklı farklı gelişmişler. örneğin sulak bölgelerde beslenenler daha iyi yüzücü olmuşlar, ölen veya yaralanan Sinan avı getirmekle görevlendirilenlerin gözleri keskinleşmiş. Bu arada \ havlama ortaya Terier çıkmış, bilirsiniz ki kurtlar havlamazlar... Peki kurt kökenli kabul edilen köpek evcılleştıği halde çakal ve Spitz koyotları evcilleştirmek neden mümkün değil? Az sayıda evcil çakal görmek Avrupa olası ama bunlar kurdu çok uç örnekler. Bunun bir nedeni, çakal ve koBu ağaç yotlann kurtlar gibi grup halinde kurtlar değil yalnız dolave şan hayvanlar olmaları olabilir. kopeklerin Ama yıne de kesin bir sonuca ortak varmak çok zor. mes Serpell bu fikre karşı çıkıyor ve köpekerin şu anda gözlenen çeşitliliğini geçişe değil, kopeklerin ataları olan kurtların çeşitliliğine bağlıyor. Serpell'e göre geçış her kurt türünden ayrı ayrı gerçekleşmiş. Bu çeşitliliği kurtların biyomolekuler yapılarının değışime çok elverişli olmasına bağlayanlar da var. Günümüzde yaklaşık 300 köpek ırkı yaşıyor. Insanköpek ilişkısiyle ilgili elde bulunan en eski kanıt 14.000 yıl öncesine ait. 1979'da Almanya'da Oberkassel'de (Bonn yakınlarında) bulunan bir mağarada 14.000 yıl öncesine ait bir insanın kemik kalıntılarının yanında bir köpeğin de kalıntıları bulundu. Bu aynı zamanda, bilinen en eski köpek. Ama arkeolojik araştırmalarla bir yere ulaşmak pek kolay değil. Kurtlar da fareler gibi belirli menfaatler doğrultusunda insanların yaşadığı yerlere yaklaşmış gibi görünüyorlar. Kurtlar ve insanların, 600.000 yıl öncesiyle 12.000 yıl öncesi arasında çeşitli "vesilelerle" biraraya geldiklerini savunanlar da var. Belki de bir yerlerde başka bir mezarda bir başka insan ve kurt birarada yatmaktalar... ve belki de onları hiç bir zaman bulamayacağız... Science et Vie'den (oct. 1997) Özeren Köpek ırk; çizegesi MaKalı Epagneul Saınthubert Koyot ve çakallar evcilleştirilemiyorlar. (yanda). Altta ise Avustralya'da yaşayan Dingo'lar. Bunlar bir zamanlar evcilmiş ancak sonra yeniden vahşileşmişler. Köpekler kurtlardan gelmişse ilk köpekler neye benziyorlardı ? Bu konuda fikri olduğunu ileri süren birçok araştırmacı var ama birbiıieriyle çelişiyorlar. Vila'ya göre ilk köpekler kurtlara benziyorlardı ve bu durum bundan 10.000 öncesine kadar da böyle devam etti. Amerikalı araştırmacı J a İlk köpekler neye benziyordu? genetik geçmişini ortaya koyuyor. Büyük danua Saintbernard Terre neuve Hint Kurdu *^^ Fakat tam bir cins tablosu değil. Ara türler belirtilmemiş. AsyaParia köpeği Pug 4 î Di •r Dingo Bouledogue Chowchow Cüce Epagneul Çin kurdu Amerikan köpeği Pekin köpeği Kuzey Amerika kurdu Eskimo köpeği 55412