Katalog

YAŞAM F Beş cm kalınhğında beyaz sıvalı bu ev, şımdıye değın raslanan en kalın sı vayla ortulmuş yapıydı Kerpıç tuğlalı bu bına ıçındekı buluntulardan da bılınen en zengın ev ol duğu sanılıyor Çatı, odanın ıçıne çoktuğu an evın terkedıldığı de duşunuluyor Bu evde arkeologların karşısına ılgınç surprızler çıktı Gelışıguzel noktalara olu hedıyelerı ıle bırlıkte yaklaşık 6 500 yıl sonra go mulmuş beş Bızans ıskeletı bulundu ^k Bunlardan bırı genç ^ H bır kızdı ölulerın ıkı^ ^ H sının sağ kulakları yanında camdan bırı topraktan par fum şışelerı ve bır seramık kandıl vardı Iskeletlerın sahıplerı İS 6 yy'ı yaşamış lardı Acaba Bızanslı kadınlar da parfum lerı kulaklarının arkasına kulak memeleıne mı suruyorlardı kı bu hedıyeler o ıoktalara bırakılmıştı'? Çatalhoyuk bınler ,e yıl terkedılmış olmakla bırlıkte kısa bır >ure Helen ve Bızans yerleşmelerı de jormuştu makla kalmıyorla, bazılarında DNA deneylerıne kadar uzanan araştırmalar da yapıyorlar Mellaart'a gore Çatalhoyuk'de yenılen temel et sığırdı ve Dunyada sığı rın ılk evcılleştırıldığı yerdı Oysa yenı buluntular Çatalhoyuklulerın daha çok koyun ve keçı etı yedıklerını ortaya koydu Uzmanların karşısına pek çok yenı soru ve sorun çıktı Bunlardan bırı şoyle Bu hayvanlar o donemde mı avlanmıştı yoksa evcılleştırılıp suruye mı katılmışlardı'? Avrupa soylusunun geleneği Buradakı ılk kazılarda duvarlarda kut sal amaçla konulmuş boynuzları ıle bırlıkte boqa kafataslarına raslanmıştı Şımdıkılerde ıse duvarlara yerleştırılmış koyun, keçı gıbı kuçukbaş hayvanların boynuzlarının yanı sıra, yaban domuzu dışlerı de bulundu Şatosunun soğuk duvarlarını ısıtan şomınesının uzerıne avladığı hayvanların kellesı ıle boynuzlannı asan bır Avrupalı soylunun uyguladığı bu geleneğın başlangıcı herhalde Çatalhoyuk olmalıydı! Bu gelenek acaba bır dınsel ınançla mı bağlantılıydı? Ana Tanrıça'ya adak olarak sunulan bır erkeğı mı sımgelıyordu9 Yok sa evsahıbının avcılığını anlatan bır ovuncu mu yansıtıyordu"? Hayvan kemıklerınden çeşıtlı gereçler yapılıyor ve susleme malzemesı olarak da kullanılıyordu Saraç bızı gıbı dıkıcı, geyık boynuzlarından kesıcı saplar ya da suslemede yuzuk, boncuk, sallantılı broşlar bulunmuştu Londra College Unıversıtesı nden Dr. Louise Martın, ABD Pennsylvanıa Unıversıtesı'nden Dr. Nerissa Russell yonetımındekı bılım adam lan Turk, Amerıkan Ingılız, Yunan ve Yugoslav oğrencılerı ıle bırlıkte bu sorulara da yanıt arıyorlar Sığır, koyun, keçı ayı, yaban eşeğı hem Avrupalısı hem de Asyalısı yabanı at, kopek, tılkı kızıl geyık, karaca, por suk, yabanı tavşan kuşlar, balıklar, su kaplumbağası Çatalhoyuklu'nun bıldığı, kullandığı ve bazılarının etını yedığı hay vanlar arasındaydı eşıtlığınden soz edılebılır mı 9 Ger çekten kadın mı ustundu? Kadın erkek ayınmı hangı boyutlardaydı9 Ne gıbı farklı ışler yapıyoriardı? 1960'lardakı buluntularda "kadınerkek ayrı go mulduğune" ınanılmıştı Oysa gu numuzun Edınburgh Unıversıte sı'nın "Cınsıyet Uzmam" Naomi Hamılton'un ekı bının buluntuları daha şımdıden bu duşuncenın "çok basıt" oldu ğunu ortaya koy du Kadın erkek arasında katı bır ayırım olmadığı anlaşılmakla bırlıkte gelecek yılla rın araştırmalarının eskısıne kı yasla daha doğru bılgılerın kendılerını daha lyı yonlendıreceğını soyluyorlar Uzmanlar sadece "Ana Tanrıça"nın değıl, o donemdekı ınsanların bulunan ke mıklerden ve artıklarından "gobeklı" oldukları UalalTı o yuk 1997 Mellaartt Bölgesındekı "2 Numaralı Ev" in planı yanda ıse tasarımı. ftınan arkeoloji ekibi Çatalhoyuk'un "Doruk Noktası"nı bır /unan profesor kazıyor Selanık Arıstote lan Unıversıtesı "Tarıh Oncesı Çağlar" jzmanı Kostas Kotsakıs hoyuğun batı aolgesındekı 6 bınyıldan kalma tabanı ^e duvarları beyaz sıvalı ve kırmızı boyalı Dir evde uç Yunan asıstanı ıle bırlıkte ça ışıyor Gonul ıster kı Turk Yunan anlaşmazlıkları ortadan kalksın, her ıkı ulkenın bılımıne ve ınsanlığına yararlı bır ışbırlığı ne geçılsın Ikı platformlu olup doğubatı yonunde uzayan bu evın guney duvarında buyukçe bır ocak dıkkatı çekıyor Kendısı ıle kı sa surelı bır soyleşı yaptıgmı Prof Kotsa kıs, Bu noktadakı kazı hedefının daha alt katmanlara ulaşmak oldugunu" soyledı Kendısı ayrıca Yunanıstan'da Iskeçe yakınlarında bır neolıtık yerleşmeyı kazdığını ve bu konuda 17 Ekım'de Izmır Urla'da "Ege'nın Tarıh Oncesi Sempozyumu"na bır bıldırı ıle katılacagını açıkladı Kazıdakı uzmanlar bulunan her hayvan kemığını, balık kılçığını ıncelemeye al "Palaoethnobotanik" Çatalhoyuklunun en çok sevdığı seb ze, meyve ve bıtkıler nelerdı7 Gunumuz de yore kavunu ıle unlu Festıvalı duzenlenen Çumra nın kavunu ıle dokuz bınyıl oncesının kavunu arasında fark var mıydı? Kavun burada ne gıbı evrelerden geçmıştı? Bıtkı kullanımında ne gıbı değışıklıkler gerçekleştı Mağaradan ovaya ınen "etobur" ınsan tahıl ve baklıyatı gıdasına nasıl katmıştı? Çatalhoyuk'un temel gıdası hangı bıtkıler ıdı ? Tarım uretımınde ne gıbı gereçler kullanılmıştı? Berkeley Unıversıtesı'nden Chrıstıne Hastorf ıle Julıe Near ın yonetımınde Is tanbul Unıversıtesı'nden Meltem Ağcabay ve otekı uzmanlar şımdılık şu sonuçlara ulaştılar Neolıtık ınsanın evlerınde ve çöpluklerındekı kalıntılarından bazı gıdaların gunluk beslenme ya da dınsel ınanç amacıyla kullandığı anlaşılıyor Kazı yapılan bolgelere ve zaman dılımıne qore tuketılen bıtkıler çeşıtlılık gosterı yor Orneğın kış aylarında patates turp, pancar qıbı yumru bıtkıler agırlıkta Buğday ve arpa qıbı tahıl, bezelye ve mercımek gıbı baklıyata bolca raslanıyor Bazılarının Çatalhoyuk dışındakı çevre den getırıldığı anlaşılıyor Gıda dışında bıtkıler çeşıtlı amaçlarla orneğın kamışlar ya hasır sepet yapımında ya da çatı ortmede saman ıse kerpıçı sertleştırmekte kuru çalı çırpı ısınmada ve bıtkı posaları hayvanların beslenmelerınde kuspe olarak kullanıldığı anlaşılıyor Arkeologlar bu yıl hıç bozulmamış dokuz bınyıllık bır sepet buldular sanılıyordu Insan bıçımındekı değı şık fıgurler evlerın çeşıtlı noktalannda ele geçırıldı Bununla bırlıkte, Çatalhoyuk'un erken donemlennde bulunan bazı hayvan ve değışık fıgunnlere karşın geç donemlerınde "erkeğe" raslanmadı Bu fıgurınler Çatalhoyuk'de hayvanların kullanılış amaçlarını da açıklıyor Işın ılgınç yanı bu hayvan fıgurınlerıne duvar resımlerınde raslanmıyor Doğmamış bebek iskeleti O gunun ınsanoğlu da olulerı ıle bırlıkte mezar hedıyelerı de gomuyorlardı Bulunan kolyelerın bazıları bırkaç yuz ve değışık taştan yapılmış nesnelerdı "1 Numaralı Ev"de bulunan genç bır çocuk ıskeletının boynunda 1500 parçadan oluşan bır kolye, daha yaşlı bır çocugun bır elınde ıse ke mıkten yapılmış beş yu zuk vardı Arkeologlar, yanında bır hayvan dışı de bulunan doğmamış bır bebe Ana tanrıçalı toplum Bırakın arkeologları, ınsanın aklına ıster ıstemez şu sorular gelıyor "Ana Tanrıça"ya tapılan bır toplumda kadınerkek Doğmamış bebek ıskeletı uzerındekı tıtız çalışmdlar 550 7