Katalog

BİLİM DÜNYASINDAN Fotoğraflarla bilim Amenkan uzay uydusu Galıleo'nun 4 kasım 1996 tarıhınde ve 1500 km uzaklıktan çektığı bu fotoğrafta Jupıter'ın ayı Kallisto uzerındekı kraterler goruluyor Kraterlenn zıncır bıçımınde olduğu ve dış uzaydan goktaşlarm çarpması sonucu oluştuğu belırtılıyor Fotoğraf uzerındekı beyazlıklara gelınce, onların da taze oluşmuş buzlar olduğu ıfade edılmekte. Gorulen kraterlenn en kuçuğunun çapı 130 metre İşte Jüpiter'in ayı Kallisto Beyınde bulunan Mıkroglıa hucrelerı, beynin sağlık polisleri sayılıyor. Blr yaralanma sonucu oluşan enfeksıyon durumunda aktıflcşıyorlar Boyle zamanlarda dış gorunumlerı değışıyor ve amıp bıçımı alıyorlar. Fotoğrafta aktifleşen mıkroglıa hucrelerı goruluyor Mıkroskop altında boya maddesı ıle parlak bır gorunum kazanıyorlar. Uzun sure gerçek rollerı belırlenemeyen Mıkroglıa hucrelerinın artık merkezı sınır sıstemındekı bır hastalık durumunda çok onemlı bır rol ustlendıklerı anlaşıldı Mıkroglıa hucrelerı, beyındekı bır çok hucre gıbı embrıyonal dokudan değıl, kan hucrelerınden oluşuyor Beyındekı dıger glıa hucrelerı ve noronlar daha çok barışçı davranırken, mıkroglıalar savaşça karakter tasıyor Mıkroplar veya hastalıklar nedenıyle beyınde doku degışımı soz konusu oldugunda mıkroglıalar yıyıcı hucrelere donüşuyor, saldırıyor ve duşmanın ışını bıtınyor Butun glıa hucrelerı beyın hacmının neredeyse yarısını oluşturmakta. Sayısal olarak da, nörönların (100 mılyar) sayısını bır kaç kez aşıyor Sadece mıkroglıalar, noronlar kadar tutuyor Beynin sağlık polisleri Genç bır denız kaplumbağası dogduktan sonra kendısı ıçın en guvenılır yer olan Akdenız'ın sıcak denızıne koşuyor Anne kaplumbağanın kum ıçıne bıraktığı yumurtalardan çıkan yavru kaplumbaga, okyanusa bıle açıldıktan sonra dogdugu sahıllerı unutmuyor. Eger okyanuslarda bınbır tehlıkeyı savuşturabılırse bu tehlıkelerden bırı de ınsangunun bırınde yenıden doğduğu sahıllere gerı donuyor ve orada yumurtlamayı tercıh edıyor. Koş koş! Gerektığı ve yeterı kadar butçe verılmemesı, ayrılan butçenın zamanında odenmemesı sonu cu laboratuvarları ışlemez hale gelen Rusya'da bılım adamları çeşıtlı protesto gosterılerı yapıyor Fotoğrafta Moskova hayvanat bahçesınde bır kafes uzerınde çıplak protesto gosterısı yapan bır Rus bılımcı goruluyor Uç bılımcı kendılerım kafese kapatarak uzerılerme de "olmekte olan tur" levhası astılar Unlu bır Rus fızıkçı, atom fabrıkasmın dırektoru VVIadımır Netçaı de çalışanların ucretlerını odeyemeyınce ıntıhar etmıştı Bılımcılerın ucretlerı her geçen yıl duşuyor ve en iyı bılım adamlarını Rusya dış ulkelere kaptırıyor duyulmamış yeteneklı bır yazarın eserını derqılere kabul ettırme şansı bellı bır ol çude soz konusudur Oysa aynı yazar benzer nıtelıkler taşıyan bır kıtap metnı sunduğunda çok daha buyuk bır enqelle karşılaşacdktır Ulkemızde felsefenın fen bılım dal larınca başarılan uluslararası perfor mans duzeyın? henuz ulaşamadıgı dog rudur Ancak lurk felsetesının dunya çapında Turk fen bılımlerınınkıne benzer bır duzeyı tutturması beklentısını onun fon bılımlorıylo aynı kategorılerde aynı nırelıkte meyvp vprmesı beklentısıyle karıştırmak da yanlib olur Yenne getırıl mp"?ı bplkı dp olanaksız bır şey olan bu boııuncu ozlern çıleklerı beftalılere ez dırmek sonucuna yol açabılır (1) SCI SSCI v t A&H Cıtatıon Endeksı Vprılerıne Gore Turkıye dp Scjsyjl Bılımlerırı Y ıyın Pcrformansı A Denkel Ç Kagıçtçıbaşı N K H ik vı S P ıcıl ık Bu ı, ılı^ııı l ddtl l jötırd Sosyal bılınıcılerımız fencılerımızden gerı deqıl I) ı I i|iyl ı Cumhurıyel Bılım Teknık tt {?0 T L I I I m 12 14)b) yîyımhndı ') t o y k ıl klı rıının kıiTi uygulamalı felsefe konularını (ornprjın uyqııUiT i l i h h k I ırlı n l ırırıı) felsefeden d ı ş l a n u k anlamına gel ıpdıgı j ı n ı r ı ı n ^rıktıı Ote y ııld lıl fplsptf sorunu o l d u ğ u halde bır turlu aşıp otesıne <j( ı pım ditjııı 1/ Fı lc< fp ntdır'? ıjıbı b r I ırtı^rıuı konusu var Bır(,ok fplsploc ırnız dönup dold^ıp buna takılıyor oysa bununta yetınmek deın/u gırmek yerıne kıyıdakı köpuklerle ayagını ıslat maya bervıyor (3) Bkz VVords and Objectıons Essays on the Work of W V Quıne, dprlpyr>rılor D Davıd s o n v e J Hıntıkka Reıdel 1969 s J4 i hb (4) Phılosophıcal Subjects Essays Presented to P F Strawson, det ? ı k VTII S l t ı U ı n Clarcndon Prpss Oxford 1<58O s 297 300 {',}) Ontology, Causaiıty and Mınd Essays ın Honour of D M Armstrong, der J Bacon K ( iiııpbı I vı L Htıııh ırıjl Cambrıdgp Unıversıly Press 1993 s ^ 7 J HJ (h) Phılosophıcal Papers Cılt II Davıd Lewıs Oxfoıd Unıverısly Prts l y ö b s i13 b'ı (7) Örncqırı Mınd Phılosophıcal Revıevv Phılosophıcal Qu<ırturly vb ılı rq lı r (8) Bkz Nuclear Physıcs üıyoloıı ıc,ın ürnok Ûenotıcs ın sayH buyı khnju tpl'pft dt ryık rınııı kının ıkı k i l ı olup yıld ı ? r ı00 sayfayı bulmaktadır Mıtemalıgp onıpk ol ır ık dıı c unıılt tıık ıt,k Jour nal of Algebra ıse yıld ı 7000 sayfaya ulaşmak tadır (9) Bkz Bır oncekı dıpnotta sozu edılen der yıkrltı 19Ü1 vc 199rı l ılllprı (10) Bkz yukarıda degınılon dorgılerın 1991 ı IIU rı Bu d o r q ı l e r d e f ı / ı k d e ?7 ya^arlı bıyolojıdeyse 48 yjzarlı makalolero rdblldiıı ık ol uıaklı (11) Guıdebook to Publıshıng Phılosophy, M Yudkın ve J Moulton Anıpr ı a Ph losop hırıl A sorntıoıı 19H'ı 1 17 Damda bilimci var! duştuqunu qoruyoruz Bırkaç ornek Journal of Economıc Hıstory % 1 7 Amerıcan Economıc Revıevv % 14 Cogmtıve Psychology % 15 Psychologıcal Bulletın % 15 Journal of Personalıty and Socıal Psychology % 13 Psychologıcal Revıevv % 11 ve Amerıcan Psychologıst % 10 Fehefedekı oranlarsa daha da duşuk Amerıcan Phılosophıcal Ouarterly % m Phılosophy and Phenomenologıcal Research % 11 Brıtısh Journal for the Phılosophy of Scıence % 8 Southem Journal of Phılosophy VA I The Journal of Phılosophy '/•> 5 The Phılosophıcal Revıevv % 5 ve Mınd % 4 3 TUBA araştırmasında kıtaplarının sos yal ve beberı bılırrıler ıçındekı bırıncıl onpmı de vurgulanmıştı Ne var kı fel befede uluslararası bır yayınevınde kıtap bastırmak bır tur kısır donguyo gırmeye benzıyor Yayınevlerı adları meslek çev resınde un kazanmış olmayan yazarlara yatırım yapmaktan kaçınmakta VP bun Idrın yapıtlaıını basmakta ısleksız dav ranrmktadır HPIP Turkıyp gıbı hpnıi7 telsefı başarılarıyla qoz doldurmdmış bır ulkpdpn gondprılmış bır metın kendılı gındekı degerı butunuyle bır yana say gın yayınevlerı dçibindjn bır tıcarı ribk olarak gorulecektır Kıtap bastırmanın quçluqu ve kıtap olarak yazılan metınlerın ancak pek ku çuk bır bolumunun basılabılıyor oluşu yayımlanan kıtapların genel nıtelıgını çok yukspk tutan bır ptmendır Bu da yarışta bır şansı olması ıçın kıtap nıyetıyle yazılan bır metnın gerçekten yetkın olmasını gerektırıyor Oysa yetkınlık zo runlu olubuna kdrbilık yeterlılık bdgld maktan maalesef uzaktır Felsefe Yayımlama Kılavuzu başlıkh kıtapta(11) ustun nıtelıklı bır kıtabın ken dırıe nasıl olsa bır yayımcı bulabılecegı kanısına karşı yapılan uyarıya bakalım Bızce bu tazlasıyia lyımser bır beklentı ohır çıınku oldckı vcnloı bunun tam teı sının geçerlı oldugunu go%tcnyor Hpr şeyden once yırmınu yuzyılda yayıncılık tıcarı bır ış olmuştur Kar amacı gut meyen bır unıversıte yayınevı a^ısından bılp bır mptnın yayımlanıp yayımlan mayatdgı kdrarı verılırken onun nıtelıgı yanı ^ıra bırçok başka etmen de goz onune almmaktadır Ikıncı olaraksa dergı yayımcılıgıyla karşılatptırıldıgındj kıtap yayımcılıgı eşıtlıksız olduğu qıbı keyfıdıı de Dcryı hjkcmlcıı makdlclcn yazar adlannı bılmeden okuduklaıı ıçın unıversılesının de kendısının de adı hıç ıl ıbıİPt eOııııı/ Amerıc.ın Journal of Human * Boğazıçı Unıv Felsefe Bolumu 514 9