Katalog

BİLİM DÜNYASINDAN HABERLER Balık kartalının donuşu •• •• •• 1 . J.. a 843 yılından bu yana ılk kez olarak balık kartalları Ingıltere'ye donduler Geçtığımız ay ıçınde doğal yaşam uzmanları Iskoçya'da buldukları yedı balık kartalı yavrusunu Rtuland VVater'dakı koruma bolgesme getırdıler Boylelıkle, Ingıltere'de balık kartalları uretımını amaçlayan tasarının ılk adımı atılmış oldu Balık kartalları kışı geçırmek uzere Batı Afrıka'ya goç ederler ve Avrupa'da yavrularlar Ne var kı, 1900 yılına gelındığınde Ingıltere'de bu kuşlardan eser kalmadı Kuşlar 1954 yılında Is koçya'da yenıden toplanmaya başladılar Şımdı Iskoçya'da 100 kadar doğurgan balık kartalı çıftı bulnuyor Tasarıya onculuk eden kuşbılım uzma nı Roy Dennis, Ingıltere'de bır ıkı yuva daha kurulur kurulmaz balık kartalları sayısında buyuk bır artış goruleceğını belırtıyor Rutland VVater'da ılk çıftın bu yuzyılın sonunda yuva kurması beklenıyor Yavruların kanatları lyı ce gelıştığınde bu kuşlar kuyruklarının ucuna ılıştırılecek kuçuk bır radyo verıcısı ıle salıverılecek ler Balık kartalları buyuk bır olasılıkla bu ayın sonunda Afrıka'ya goç ederek ıkı yıldan once gerı donmeyecekler unyanın en ender bulunan kuşlarından otuz sekızı henuz anlaşılamayan bır nedenden oturu yaşamlarını yıtırdı Boylece uretken kuzey kelaynaklarının sayısı geçtığımız mayıs ayı ıçınde %17 oranında azalmış oldu Kuşları Koruma Kralıyet Dernegı uyelerınden, yıllarını kelaynakların ıncelenmesıne adamış Chrıs Bow den, artık parmakla gosterılecek denlı az olan bu kuşlar ıçın soz konusu olumlerın çok cıddı bır sorun sayıldıgını belırtıyor ve yeterlı gen mıktarının daha şımdıden en alt du zeyınde oldugunu dıle getırıyor "Gerontıcus eremıta" ya da ku zey kelaynaklarına bır zamanlar Ku zey Afrıka'dan Ortadoğu'ya dek uzanan bolgede yaygın bır bıçımde rastlanmaktaydı Gelgelelım avlan ma ve yaşam ortamlarının tarım alanlarına donuşturulmesıyle bu kuşlar artık yalnızca Fas'ın batısındakı tepelerde barınıyor Tavuk buyuklugundekı bu kuşların uçte ıkısı, Agadır'ın quneyındekı SoussMassa ulusal parkı ıçınde uruyor Gerı kalan bolumu ıse parkın 100 kılometre uzagında yaşıyor Her ıkı alandakı ureyen kuş sayısının son 20 yıldır bır degışıklık gos termedıgı, ancak geçtıgımız mayıs ayı ıçınde balıkçıların olu kelaynak lara rastladıkları bıldırılıyor Bulunan olu kelaynak kuşları uzerınde yapılan ıncelemeler sonucunda kusma ya da kanama ızlerıne tanık olundu Bowden, belırtılerın bırbırlerını tut madıgına, ancak olayın bır zehırlenmeden kaynaklanıyor olabılecegıne parmak babiyor Olayın çok kısa bır surede meydana gelmesı bulaşıcı bır mıkroorganızma durumunun soz konusu olmadıgını ortaya koyuyor Buyuk bır olasılıkla, ıştahla yemek 38 kelaynak daha öldü > lerını yıyen ke laynakların bır sure sonra can verdıklerı sanılıyor Olu kuşların on bırının onların sık sık su ıç tıklerı bır su bırıkıntısı ıçın de bulundu ğunu belırteıı Bovvden oncfsuya haşere ılacı karışmış olabıleceğını, 1989 yılında bu nedenle Turkıye'den gelen kelay nakların yarısının oldugunu dıle getırıyor Ne var kı, yorede yaşayan çıftçıler bu tur ılaçları pek kullanmıyorlar Dahası, buradan aynı donemde su ıçen martıların sağlıklı olduk lan belırtılıyor Bovvden ışın Türkiye'den göçen kelaynakların yarısının olumü, ıçınde bır kasıt suya haşere ilacının kanşmasından olduğu sanılıyor. olabıleceğı gıAgadır'de yapılan laboratuvar bı bır olasılık uzerınde de durmuyor deneylerınde herhangı bır patojen Zıra çok sayıda balıkçı kelaynaklabakterıye rastlanmadıgı belırtılıyor rın yuva kurduğu tepelıklerde barınBundan sonrakı aşamada toksınler md ydsağına ofke duymakla bırlıkaraştırılacak Bovvden'a gore te halkın buyuk bır çoğunluğu bu buradan elde edılecek sonuçlar bu kuşların korunmabindan yana Us son olumlere olduğu denlı, turun telık 80 kılometrelık bır sahılın boybaşka yorelerde de gıderek neden dan boya ılaçlanması da oyle kolay tukendığı konusuna ışık tutacak bır ış degıl ASA'nın uzay araştırma aracı Galıleo'nun elde ettıgı on bulqulara gore Jupıter'ın uydusu Ganımede kendı manyetîk alanına sahıp bır uydu 27 Hazıran 1996 tarıhınde Ay yuzeyının 835 kı lometresı ıçıne gıren Galıleo oradakı manyetîk alanın Jupıter ın neden olabıleceğı manyetık alandan beş kat daha guçlu olduğuna tanık oldu Gezegenlerarası manyetîk alanların, erımış demır ıçındekı ısınma ve sogumadan oluşan akımlardan meydana geldıgı sanılıyor Bu nedenle Ganımede ıçınden yayılan bır manyetîk alan bu uydunun ıçınde erımış bır çekırdek olduğunun gostergesı sayılıyor Bu konuda bır başka goruş ıse, manyetık alanın Ganımede'nın yanınddn geçen elektrık yuklu parçacıklardan oluşan akımlarla meydana geldıgı yonunde Galıleo'nun dort kez daha Ganımede çevresınde dolanacagı bıldırılıyor Bu uydunun manyetık alanı eger ıçerıden oluşuyorsa, uydunun kuzey ve guney manyetık kutuplarının da olması gerektıgıne dıkkat çekılıyor Manyetîk uydu I Evlerdeki yeni eğlence: İletişim araçları I ugunlerde Amerıka da evJerınde şaşırtıcı şeyler olu 'yor Bılgısayarlar bıreylerı gıderek televızyonun albenısın den uzaklaştırıyor 50 yıldır sure gelen "aptal kutusu" tutkusunun enınde bonunda bu noktaya va racagını soylemek ıçın henuz erken olabılır ma durum ortada artık bır CD ROM ve Üunya Çapın da Bılgı Agı olgusunun ya şandığını ve bu olgu kızıştıkça da kdpıların yenı bır yıldız kuşagına açıldıgını qosterıyor Odyssey adlı San Fransısco kokenlı bır pazar araştırma şırketı her altı ayda bır 5000 Amerıkalı tuketı cıyle soyleşıler yaparak onların televızyon bılgısayar ve otekı elektronık kıtle ıletışım araçları konusundakı goruşlerını alıyor Geçtığımız nısan ayında gerçekleştırılen son araştırma sonuçları evlerde kullanılan yenı kıtle ıletışım araçlarında bır patlama oldu gunu bu araçlara gosterılen ılqı drttıkça Amerıkalılar ın televızyo na olan bağımlılıklarının da gıderek azaldığını ortdyd koyuyor Kı sacası, CD ROM tuketımı arttık ça televızyona gosterılen ılgı de o denlı azalıyor Şımdılık CD ROM'larla vakıt qeçıren ya da bılgı agına bagla nan Amerıkalılar ın bdyısı nufusun yalnızca ufak bır kesımını oluşturuyor Ne var kı, bılgı agına bag lananların sayısının son altı ay ıçınde CDROM kullanımının ıse son bır yıldır ıkı katına çıktıgı bo lırtılıyor Odyssey ın ardbtırmdbi bu tur kıtle ılotışım araçlarından yararlananların yarıdan çogunun televız yon ızlemek yerıne bılgısayar ba şında oyalanmayı yegledıklerını gosterıyor Gerek ış gerek hoşça vakıt geçırmek uzere bılgısayar başında tuketılen burenın bır yıl ıçınde haftada ortalama 8,5 saatten 11,4 saate tırmandığı bıldırılıyor Verılen bılgılere gore Amerıkalı tuketıcıyı kışkırtmak ıçın yarışan lar yalnızca bılgısayar uretıcılerı degıl, kablolu yayınlara abone olanların sayısı gıderek artıyor Bılgısayar tabanlı eğlence gunluk yaşamın vazgeçılmez bır parçası durumuna gehrken, yepyenı buluşlar da ortaya atılıyor Tuke tıcıye yonelık buluşlar arasında 3 u goze çarpıyor Bunların en onde gelenı, tuketıcının bır alıcı gıbı ekranda mağaza vıtrınlerı drasında dolaşmasına olanak ta nıyor Pathfınder ıse bır alışverış merkezındekı tum urunlerı ekran da bır araya getırıyor Mıcrosoft Netvvork adıyla bılınen bılgı ağı da onde gelen markaları bır yerde topluyor felevızyonun ılk yıldızlarının tumu de bu araçları daha ulaşıldbılır kılmaktaydı Bu yıldız lar sozcuk ve ımgelerle açıklanması guç olan tum bır toplumun begenı ve seçımlerını anında belırleme gucune sahıptı Sıberuzayın bıreylerle etkıleşımı çok daha karmnşık olmakla bırlıkte guçlu bır ozellık yenı kıtle ıletibimının ıçınden çıkılma7İıqına bır çozum getırebılır, ınsanlar ıle makıneler drdbindakı ıletışımı çok daha ınsancıl bır zemıne oturtabılır Cuce uydular G elecekte fuzelerın, bozuk para buyuklugundekı bınlerce uyduyu yorungeye taşıyacakları gunlerı gorebılecek mı yız^ Texas'dakı Johnson Uzay Merkezı'nde NASA, "Pıxelsaf olarak ddlandırılan proto tıpler uzerınde bu ılgınç tasarıyı qerçekleştırmeye çalışıyor Bu kuçuk elektronık bocekler dunyadakı manyetık alanı olçebılecek buyuk uyduların kendı aralarında ıletışım kurmalarını A ~~| ızın sınırlandırılması amacıyla yollara yapı I lan kasısler ozellıkle otobuslerde yolculuk ledenlenn sağlığı açısından buyuk bır çekınce oluşturuyor "Journal of Accıdent and Emergency Medıcıne' adlı kaza ve ılk yardım konularına yonelık dergının son sayısında kasıslerden oturu ıkı kadının otobus koltugundan fırlayıp yaralandıkları be lırtılıyor ıkı ayrı olay sonucunda bu kadınlardan bırının belkemığınde, otekısının ıse boynunda bır hasar meydana geldıgı ve 15 ay geçmesıne kar şın kadının lyıleşemedıgı bıldırılıyor Bu tur kazalar ıle ılgılı haberler sık sık şaka yollu da oba ınsanın kulagına çalınıyor Ne var kı kasısler, ozellıkle otobuslerde yolculuk edenlerın başına onulmaz dertler açabılıyor Otobuslerın tekerlek tabanı arabaya kıyasla daha uzun olduğundan bu araçlar kasıslerden geçerken çok da ha şıddetlı bır darbeye neden oluyor Bu nedenle karayolları sorumlularından bu tur kasıslerın otobuslerın seyrettıgı yollara yerleştırılmemesı ıstenı yor ABD, Avustralya ve Zelanda bolgesı bır onlemı şımdıden uygulamaya başladı Otobüsler tehlike saçıyor Astronotlar kelebek uyduların peşinde sağlayabılecek ya da uzayın derınlıklerıne dogru yolculuga çıkabılecekler Hatta bunların yaratıcıları Mark Tilden'e gore ıkı kanat arasındakı genışlıgı 2 m'ye ulaşan robotlar dan bırı guneş ruzgarının ıtış gucuyle Samanyolu'ndan ayrılabılecek Ustelık bu mınık uydular, basıt bılqısayarların unsurlarından uretıldıklerı ıçın yalnızca 20 dolard mal ola caklar1 Bu tasarı guzel bır ruya olmasına karşın bazı bılım adamları fazla ışe yaramayacak teleskopları taşıyacak kapasıteye sahıp bu kuçuk cıhazlarla çozulurluk oranı yuksek fo tograflar çekılemeyeceqını belırtıyorlar Ayrıca uydu boyutunun kuçulmebiyle karada kendısıne aıt ızleme ıstasyonunun aynı derecede buyumesı bu konuda onemlı bır engel oluşturuyor (a h) 4935