Katalog

TARTIŞM AEDİTÖR E MEKTUP Sosyal bilim ye fen bilimleri üzerine... mız "Sosyal blllmcilerimiz fencllerimlzden geri değil" başlıklı, Turkıye Bılımler Akademısı'nın yaptırdığı, Arda Denkel, Çığdem Kağıtçıbaşı, Namık Kemal Pak ve Şevket Pamuk ımzalı yazıda, bazı dızgı hataları olmuş ve ayıca yazı ıçınde belırtılen 5 ve 6 numaralı tablolar, buyuk bır ıhtımalle bızden kaynaklanan bır dıkkatsızlık ve bır faks azızlığı nedenıyle baskıya gırememıştır Geçen haftakı sayımızda yayımladığı Akademik yükseltmelerdeki bazı sorunlar Avla Salman Göriiney* ÖK Yasası'na göre akademik yukseltılmelerde adayın başvurduğu bılım veya sanat alanlarındakı yetkınlığıne o alanlardan seçılmış jurıler karar vermektedır Bu nedenle akademik yükseltilmelerde doğru jurilerın seçılmesı, seçılen jurilerın de objektıf kararlar alabılmesı son derece onemlıdir. 1982 yılından bu yana bu konuda bazı yanlış uygulamalar yapılmıştır örneğın bır aday akademik yukseltılmesınde (x) unıversıtesınden başvurduğunda farklı bır değerlendırme, (y) unıversıtesınden başvurduğunda farklı bır değerlendırme ıle karşılaşılmıştır Ulke genelınde standart bılım veya sanat olçulerı yerleştırılememış, jurılere tam yetkı tanınmıştır Profesorluk atamalarında ıse jurilerın yetkınlığıne ek olarak unıversıte yonetım kurulu da yetkılı kılınmıştır Uzman olmadıkları bılım veya sanat alanlarında jurı uyelığını kabul edebılen (bu konuda uzman oğretım uyelerı varken) oğretım uyelerı olabıldığı gıbı, değerlendırmelerınde objektıf olmayan jurı uyelerıne de rastlanmaktadır örneğın, eczacı kokenlı bazı oğretım uyelerı tekstıl bılımı alanında jurı uyelığını kabul etmışler ve yetkın olmadıkları bır alanda etkın olmuşlardır Halk bılımlerı alanında bır oğretım uye sıne, tekstıl sanatları oğretım uyelerınden oluşturulan bır jurı tarafından doçent unvanı verılmıştır Kımya muhendısı bır oğretım uyesine, tekstıl sanatları oğretım uyelerınden oluşturulan bır jurı tarafından doçent unvanı verılmıştır Kışısel olarak bır tek sergısı bıle bulunmayan bır oğretım uyesine tekstıl tasarımı alanında profesör unvanı verılmiştır. Ulkemızde, çağdaş dokuma tasarımı alanında kendı usluplarını yaratarak en çok kışısel sergı açan, bu alandakı çalışmaları yazılı ve gorsel basında kanıtlanmış, tekstıl tasarımı eğıtımınde yenı yöntemler gelıştıren ıkı oğretım uyesine doçentlık ve profesbrluk aşamalarında, tekstıl sanatları alanından seçılen juri uyelerı olumsuz karar ve goruş bıldırmışlerdır Ne var kı, burada en ılgınç çelişkı, sayın jurı uyelerının meslekı yaşamfarı boyunca, en azından son yırmı yılda bır tek kışısel sergılennın dahı olmayışıdır Yukarıdakı örnekler, seçllen jurı uyelerının bılım ve sanatın temel ılkelerıne aykırı ılgılı yonetmelıklere uymayan, objektıflıkten oldukça uzak bır tutum ızledığını açıkça sergılemektedır Bu tablo ayrıca "danışıklı jurıler" tartışmasını da gundeme getırmektedır Yasalara göre "jurıler özgurdur" Yardımcı doçentlık ve doçentlık aşamalarında jurı kararları genellıkle aynen kabul edılır Profesorluk jurılerının göruşlerı ıse unıversıte yonetım kurulunun kararı ıle (goruşlerın subjektıflığı ıncelenerek) degıştırılebılmektedır Tum bu aksaklıkları gıderebılmek amacıyla YÖK tarafından her uzmanlık alanı ıle ılgılı jurı lıstenın belırlenmesı ya rarlı olacaktır Ayrıca akademik yükseltilmelerde yuksek lısans, doktora, yardımcı doçentlık doçentlık, profesorluk aşamaları pıramıtının tabanından ıtıbaren gıtgıde daralan, ılgılı alandakı uzmanlık konuları olarak duşunulmelıdır Bu durumda örneğın doktorasını fen bılımlerınden alan bır oğretım uyesine sanat alanından doçent unvanı verılebılmesı gıbı ılkesız ve ılgılı alanda uzlaşmaya aykırı şaıbelı geçışlerın onlenebılmesı ıçın akademik yukseltılmelere ılışkın mevzuat yenıden gozden geçırılmelıdır Adayın uz manlık alanı lısans eğıtımıyle paralellık gostermelıdır Ayrıca yasal açıdan, aday hakkında jurı uyelerınce olumsuz rapor verıldığınde adayın Danıştay'a ıtıraz hakkı vardır Ancak "danışıklı jurıler" tarafından o unvanı haketmeyen bır adaya oy çokluğu ıle olumlu goruş bıldırıldığınde nereye, nasıl, kım tarafından ıtıraz edılecektır? Jurı uyelerı, ayrıca gerçekten meslekı Yazarlarımızdan ve okurlarımızdan özur dıleyerek ve bır daha bu tıp hataylara yer vermemeye çalışma sozu vere rek eksık ıkı tabloyu yayımlıyor ve gereklı duzeltmelerı yapıyoruz 1) Yazıda , basılmayan bırıncı, ıkıncı ve uçuncu ara başlıkların 1,2 ve 3 şeklindekı numaralarının konması unutulmuştur Buna gore 1 Yayın sayıları ve dunya sıralamaları, 2 Fen bılımlerı ve sosyal bılımler alanındakı yayın sıralarının farklılığı uzerıne ve 3 Sosyal bılım lerdekı yayınların tç dınamığı şeklınde olacaktır Boylece 3nolu arabaşlığın altındakı 3 1, 3 2, 3 3, 3 4 ve 3 5 numaraları anlam kazanacaktır 2) Asıl onemlısı (1) numaralı dıpnoturda onemlı bır termınoloıı tanımlaması yapılmıştır Bu yapılırken FEN Bılım leri ve SOSYAL Bılımlerı gıbı ıkı termınolojı tarıf edılmıştı Bu ıkı sozcuğun buyuk harflerle yazılması, ozellıkle sos yal Bılımler=Socıal Scıences, Beşerı Bılımler ve Sanat=Arts and Humanıtı es'ın turhunu kapsayan kısa bır terım bulma kaygısından kaynaklanıyordu (metın ıçınde sıkça tekrarlandığından) Bu sorun SOSYAL Bılımler termınolojısı tanımlanarak çozumlenmıştı Ancak basılı metınde bu sozcukler buyuk harf kullanılmadan basılmıştır 3) Yazarlarımızın hepsı TUBA uyesıdır. Bu ozellık dıpnotta yeterınde açık değıldır Y Tablo 6 Bazı Sosyal Bilim Dergllerine Gönderılen Makalelerın Kabul Edilme Oranlan Dargl Adı Kabul Oranı (%) 43 5 5 10 11 10 7 8 14 23 15 10 11 15 13 15 50 Mınd(1994) Phılosophıcal Revıevv The Journal of Phılosophy Canadıan Journal of Phılosophy Phılosophy and Phenomenoiogıcal Research Amerıcan Phılosophıcal Ouarterly Southern Journal of Phılosophy Brıtısh Journal for the Phılosophy of Scıence (1995) Amerıcan Economıc Revıew (Son 25 yıllık ortalarna) Intematıonal Journal of Mıddle East Studıes (19945) SIGNS Journal of VVomerf ın Culture and Socıety Amerıcan Psychologıst Psychologıcal Revıew Psychologıcal Bulletın Journal of Personalıty and Socıal Psychology Cognltlve Psychology Nuclear Physıcs alanlarındakı yetkınlıklerını kanıtlayan son uç yılda o alanda akademik etkınlıklerde bulunanlar arasından oluşturulmalıdır Bu konuda bır duzenlemenın yapılması çok yennde olacaktır Aynı zamanda akademik yukseltılme dosyalarının ılgılı rektörluk arşıvlerınde bulunan kopyaları tum oğretım uyelerının ıncelemelerıne açık olacak şekılde şeffaf hale getırılmesı ıle de bu kaygılar gıderılebılır Jurı uyesı olmasalar da dıledıklerı takdırde o alandakı dığer oğretım uyelerının bu konuda goruş bıldırme hakları olmalı, bu göruşler çerçevesınde de Danıştay'a başvuru hakkı yolu açılabılmelıdır Akademik aşamalarda uzmanlık dallarında yetkın jurilerın oluşturulması ve bu jurilerın objektıf değerlendırmelerı, nıtelıklı oğretım uyesı kadrolarının oluşmasına temel teşkıl edeceğınden son derece onemlı ve gereklıdır Unıversıtelerımız ancak ve ancak, uz manlık alanlarında yetkın, evrensel boyutları duşunen, eser ureten oğretım uyelerı ıle yukselebılır ve ılerleyebılır * Prof. Dr., M.U. Guzel Sanatlar Fakültesi Tekstil Sanatları Bölümü Tablo 5: Sosyal Bilimlerde Kullanılan Kaynaklar (Anılan Yıllar Için Yıllık Toplamlar) Bılım Dalı ve Dergi Adı Sosyoloji Amerıcan Journal Of Socıology (1994) Journal Of Peasanf Studıes (1994) Felsefe Mınd(1995) Phılosophıcal Revıevv (1994) Tarih The Hıstorıan (1994) Past And Present (1994) y Yayınlanan MakaMerde Gösterllen Kaynakların Türleri Derleme Dergi Dışı Toplam D.rgl Kttap Klt«p Içl Bölümu Dlfler (%) 1031 562 ' 69 309 533 1638 993 904 813 1492 369 2346 2188 1683 735 483 202 248 107 130 351 482 408 310 664 105 1452 1432 1056 490 472 187 293 132 357 1028 407 371 395 681 182 625 401 355 162 138 77 150 70 46 259 104 125 118 147 82 269 355 129 83 208 96 629 64 06 641 85 3 75 6 78 5 51 4 60 5 61 9 55 74 38 1 34 5 37 2 41 2 *• • Sıyaset Bıllmı Amerıcan Journal Of Polıtıcal Scınce (1995) Amerıcan Journal Of Polıtıcal Scince (1994) Internaıtonal Studıes Ûuarterly (1994) Journal Of Conflıct Resolutıon (1995) Comparatıve Polıtıcs (1994) Psıkolojı Amerıcan Psychologısl (1994) Journal Of Presonalıty & Socıal Psychology (1994) Ekonomı Amerıcan Economıc Revlevv (1994) Journal Of Development Economıcs (1994) 129 33 143 90 ümviftfffeleRde 9&İ&R adaykiRi 4864 5 Hazıran 1996 tarıhlı CBT de Pırı Reıs Harıtası'na lutfen bır daha bakar mısınız" başlığını taşıyan bır yazım yayımlanmıştı Bu yazıda, merak uyandırdığı ıçın uzerınde bırçok spekulasyon yapılan bazı ılgınç "durum"lar ele alınıyor ve uç adet soru tartışmaya açıhyordu 13 Temmuz 1996 gunu CBT'de ıse aynı konuyu ısleyen ıkl ayrı yazı yayımlandı Sn Uçar ve Sn Şengör tarafından kaleme alınmış olan bu yazıları buyuk ılgı ve mutlulukla okudum Her ıkisıne de teşekkurlerımı sunuyorum Bu ıkı yazı sayesınde bır çok soru açıklık kazanmış oldu, ben de bırçok şey ogrendım Konuya ılışkın yenı yorum ve değerlendırmelerın yakın zamanda CBT'de yayımlanacağını umıt edıyorum Sayın yazarlmarın bu açıklamalarına en fazla üzulebıleceğını tahmın ettığım başlıca ıkı çevre var, bırıncısı her şey metafızık "değerler'" kullanarak açıklama eğılımınde olanlar, ıkıncısı ıse "en buyuk Osmanlı başka buyuk yok!" dıyenler Blrıncı bakış açısına gore Pırı Reıs Haritası, olsa olsa yorungedekı uzay gemısınden çe kılen bır fotoğrafın, lyılıksever bır fotoğrafçı astronot tarafından bızım Reıs'e verılmış oluşu ve Reıs ın de bunu ceylan derısı uzerıne yazıp çızerek anlaşılır hale getırmesınden ıba rettır Harıtada gorulen bazı kuçuk şekıl ve olçek bozuklukları olsa olsa ıslak derının yanlışlıkla sağa sola çekıştırılmesı sonucunda or taya çıkmıştır ve bu harıtanın "mukemmelıyef'ını bozmaz Ruzgar gulu olarak ışaretlı noktaları bııieştiren çızgılerın Kahire'dekı pıramıtler uzerınde kesışmesı ıse, henuz gızemını korumaktadır Ikıncı bakış açısına gore Pırı Reıs Osmanlı dönemınde yetlşen tum denızcıler, tabıpler, askerler padışahlar, paşalar, vezırler gıbı başlı başına bır dahıdır mucıttır kaşıftır ' Aslında Amerıka'yı Antartıka yı ve hatta Endonezya'yı da Pirı Reıs keşfetmıştır ama batı dunyası bu gerçeğı bır turlu kabul etmemektedır Cumhurıyet dönemınde bır tane bıle Pırı Reıs yetıştıremedık Sonuç "An keşke Osmanlı'ya gerı donsek' llk yazımda uç adet soru sormuştum, ılk ıkisıne Sn Şengor den ve uçuncu soruya da Sn Uçar dan net cevaplar aldım Teşekkur ederım Bu vesıle ıle belkı de ılk kez Pırı Reıs Haritası uzerınde soylenebılecek bılımsel değerı olan sozlerın bır çoğu yazılı ve çızılı ola rak kamuoyunun veya en azından Cumhurıyet okurunun bılgısıne sunulmuş oldu Çok da lyı oldu Keşke soyleyecek sozu olan her kes CBT gıbı çağdaş tartışma platformlarını daha sık daha yoğun kullanma alışkanlığı kazansa Keşke Sn Şengor ve Sn Uçar gıbı değerlı kalemler yazmak ıçın bahane beklemese 5 Hazıran tarıhlı ılk yazıyı yazmış olmaktan dolayı "hınzırca" bır sevınç duyuyorum Acaba yazımın başlığı 'Bılımsel Tartışmalan Başlatmakta Provokasyonun1 önemı ve Dayanılmaz Hafıflığı" mı olmalıydı '? * Mımar ODTU/ 1969 EPosta : ta2cip$antrak. org.tr Ahmet Sonmez* Piri Reis Haritası