Katalog

B İ L İ M D Ü N Y A S I N D A N H A B E R L E R yakın arkadaşları ıle aynı sınıfta olunca ozguvenını kazanması, kuvvetlı sınıfta vasatsa dıger sınıfta en lyı olması, başarısızlık beklentısının azalması ve başar mak ıçın heveslenıp gayretlenmesıdır Bu sıstemın çocuk psıkolojısı yonun den az başarılı ogrencılerı olumlu et kıledıgı Dokuz Eylul Unıversıtesı Çocuk Psıkıyatrısı Ana Bılım Dalı'nda Doçent Dr Suha Mıral tarafından da belırtılmıştır Bu sıstem başarılı olması ıçın oğretmenlerın lyı bır eğıtımden geçmesı ve velılerın doğru bılgılendırılmesı gereklıdır Konuyu dığer açıdan ele alarak takdır alanla, uç kırıkla dersı oğrenmeden sınıf geçenlerın bır arada olduğunu varsayarsak durum ne olur? Takdır alan yıne başarısını surdurur ancak derslerını oğrenmeden geçen zayıf oğrencı ıpın ucunu lyıce kaçırır ozguvenını ve oğren me hevesını yıtırır, amaçsızlaşır. Yarının uçak gemileri S uyun yalnızca bırkaç metre uzerınde gıden ama tekne ehlıyetı olan herkes tarafından kullanılabılen şey nedır? Bunun yanıtı, kanadıyerde eW<ılı tekne (Wıng^ground) adı verılen ve kısaca WIG olarak tanımlanan gelecegın uçan gemileri Şımdı Rusya, Çın, ABD ve Almanya gıbı bırçok ulke bu gemileri ılk kez pıyasaya surmek ıçîn yarışıyor Gelgelelım Avustralya bu yarışta başı çekıyor ve ılk orneğını bu ay ıçınde pıyasaya sunmaya hazırlanıyor WIG turu tekneler suyun en çok 5 metre uzerınde uçuş yapabılecek bı çımde tasarlanmış Bu yukseklıkte tekneler, altındakı yuzeye yakın uçak ve kanat ıçın havaya kaldırmanın ıtmeye olan oranını yukselten kanadı yerde et kısınden yararlanabılıyor Normal bır uçağın uçuş sırasında etkılendığı ıtme gucunden % 70 daha az bır gucun et kısınde kalan tekne, uçak, helıkopter ya da hız teknesıne kıyasla, çok daha az bır yakıtla çok daha uzun bır yol ka tedebılıyor Melbourne kentındekı Rada şırketı Radacraft adlı çıft kışılık bır teknenın tasarımını gerçekleştırdı Ikı kanat arası 6 5 metre olan bu tekne suyun uç met re ustunde uçabılıyor ve saatte 120 kılometrelık bır hıza ulaşabılıyor Rada ekıbı, hızı saatte 180 kılometreye ula şabılen sekız kışılık bır tekne olu&tur mayı da tasarlıyor Resme bakış ve kimlik S Pınar Aydın * anat resımlerı gunluk yaşamımı zın bır parçası Sanat artık sadece muzelerde değıl, medya ıle ve gıderek ınternet ıle herkesın evıne, odasına kadar geldı Bır resım kışılerı farklı farklı etkıleyebılıyor farklı duygular ve rebılıyor Kışılerın goz ve beyın fonksıyonlarının normal olarak çalışması du rumunda bıle algılama farklı olabılmekte Enerjı akışının yuksek sıcaklıktan duşuk sıcaklığa doğru olması prensıbıyle gozlerımızın de bır resmı etkı yoğun bolgeden duşuk yoğunluklu bolgelere doğru taradığı one suruldu (1) Dığer yandan farklı geçmış ve deneyımı olan kışılerın aynı resme farklı dıkkat bıçım lerı ıle bakmaları araştırmacıların merak konusudur Sanatçı farkı • Bu konuda yapılmış en ılgınç çalışmalardan bırısı de gerçekten sanatçı olanlarla olmayanların resme bakarken goz hareketlerının kıyaslanmasıdır (2) 15 sanatçı ıle 15 sanatçı olmayan kışı 20 sanıye sure ıle unlu olan ve pek ta nınmayan resımlere baktırılmış, bu sırada goz hareketlerı kayıt edılmıştır Araş tırmada gozlerın resımdekı ılgı alanına ve ılgı alanı dışındakı bolgelere sabıt bakma yoğunluğu (alan başına sabıt bakma sıklıgı) aynı alanlara sabıt olarak bakma suresı ve bu sırada qozbebeğı buyukluğu gıbı parametreler olçulmuş tur Her resımdekı esas ılgı alanı çahş madan once profesyonel bır sanatçı ta rafından belırlenmıştır Sonuçlar deneyımlı sanatçı olan kışı lerın bılınen resımlerın sadece detaylarına ılgıyle baktıklarını, yanı ılgı alanı dışındakı bolgelere sabıt olarak uzun sure ve sık sık baktıkları, gozbebeğı buyuk luğunden bu alanlara ılgı duyduklarını gosterdı Dığer yandan sanatçı olmayan kışılerın meşhur resımlerın ozellıkle ılgı alanı bolgelerıne baktığı goruldu Bu ılgı duzeyının pek tanınmayan resımle" rın aynı bolgelerıne ancak daha yoğun duzeyde olduğu belırlendı Bu bılgıler ışığında unlu resımlere kımsenın pek fazla ılgı gostermedıgı soylenebılır Gerçekten sanatçı olan kışılerın resımlerın detaylarına dıkkatle bakmışlar sanatçı olmayanların ıse aynı resımlerın esas çekıcı gelen alanlarının çekımıne kapılmışlardır Ne dersınız unlu ressamlarla sadece resım yapan unlulerı boyle bır testle ayırdetmeyı denemeyı deneyelım mı? 1 Başaran T Rpsme Bakışımızı Ter modınamık Kanunu mu duzenhyor? Cum hurıyet Bılım Teknık 21 Nısan 1996 4746 2. Antes JR Krıstwanson AF Dıscrımınatıng artısts from nonartısts by theır eyefıxatıon patterns Perceptual and Mc " lotor Skılls 1991 73 8934 * Doç. Dr. (Ph.D.) Başkent Universıtesı Tıp Fakultesı Goz Hastalıkları Anabilim Dalı Öte yandan, Tasmanya nın Sea Wıng Internatıonal fırması da suyun beş metre ustunde gıden ve saatte 120 km hız yapabılen dort kışılık bır tekne uzerınde çalışıyor Tum WIG turu teknelerde uç tasarım modelınden bır tanesı kullanılıyor Bu modellerın tek farkı kanatların bıçımı Ekranoplan modelınde kısa ancak ge nış bır kanat goze çarparken Lıp pısch'de ucu yola dönuk uçgen bır kanat goruluyor Jorg modelı de, art arda dızılmış ıkı kanadıyla tanınıyor Bu teknelerın vereceğı en buyuk sı navın ıse su uzerınde uçarlarken ruzgârın ıtme gucunun en az olduğu yer lerde de rotalarını tutturabılmelerı ol dugu belırtılıyor Ruslar da 60 lı yıllarda bu tur araçların yapımı uzerınde epey çalışarak en buyuk ekranoplanları oluşturdular Ne var kı. bu dev askerı uçak lar şımdı gelıştırılen kuçuk ama fışek gıbı prototıplerın golgesı bıle olmaktan uzaktı (n s 13 nısan 1996) Apoptosıs adıyla bılınen ve omur galıları kanser ve bulaşıcı hasatlıklara karşı koruyan gozelerın ıntıhar duzenegı bıtkılerın de sağlıklı kalmalarına katkıda bulunuyor Kalıfornıyalı bılım adamları bu ıntıhar duzeneğının, hastalıklara karşı dırençlı olan bıtkılerde aşırı duyarlık ta tepkıler" uyandırdıgına mıkroorga nızmalar tarafından kuşatılan ılk hucrelerın olup saldırganı oiu dokudan oluşan bır kafese kapattıklarına tanık oldular Bır mantar ya da bakterının saldırısına uğrayan dırençlı hucre dışarıya hıdroıen peroksıt yayarak yakınındakı hucrelere duvarlarını guçlendırmelerı ve antıbıyo tık bıleşıklerı uretmeye başlamaları yolunda bır uyarıda bulunur La Jolla, Salk Dırımsel Araştırma Enstıtusu nden Chrıs Lamb ve ekıbı bu uyarının ıkıncı bır etkısı daha olduğunu ortaya koydu Dırençlı soya fasulyesı fıdanları bakterı lerın saldırısına uğradıgmda, saldırıya uğrayan hucrelerın salgıladığı hıdrojen peroksıt bu hucrelerın ıçıne hızla kalsı yum lyonları yayıyor Memelılerde boylesı bır kalsıyum yayılımı ıntıhar surecıne ıvme kazandırır Yapılan deneyler boylesı bır durumun bıtkılerde de benzer bır tepkıye yol açtığını ortaya koyuyor Hucreler yalnızca olmekle kalmıyor sı toplazmaları buzulen çekırdeklerı kuçulerek yoğun granullere donuşen hucreler tıpatıp "apoptotık" hayvan hucrelerını andırıyor Bu durumun oekı hucre olumlerınden oldukça farklı olduğuna parmak basam Lamb, hucrelere kdlsıyumun gıttığı ka nallar kapatıldığında ya da hucreler kal sıyumdan arınmı ortamlarda tutuldu gunda bakterı saldırılarının ıntıhara yol açmadığını ılerı suruyor Hayvanlarda olduqu gıbı bıtkılerın de İntihar, sağlıklı kalmanın bir yolu Aşırı içki kanseri azdırıyor I ır gecelık aşırı ıçkı başmıza, en ıkıdemlı akşamcının bıle başınd "gelmeyecek dertler açabılır Amerıkalı ve Israıllı bılım adamlarının gerçekleştırdıklerı bır araştırmaya gore kısa bır sure ıçınde ıçılen aşırı ıçkı urla yok edılen ur gozelerı aktardılar Bılım adamları alkol verılen farelerın cıgerle rınde, ayık farelere kıyasla kırk kat da ha fazla sayıda kanserlı goze bulunduğuna tanık oldular Bu ınanılmaz bır etkıydı Ne var kı bılım adamları bu etkının geçıcı olduğunu ur gozelerının 24 saat daha geç verılmesı durumunda goze sayısının normalın ustunde olmayacağına parmak basıyor Yuksek rısk farelerın kanında % 9 2 uzerınde alkol olması durumunda ortaya çıkıyor Uzmanlar ' ıçmek ıstıyorsanız ıçın, ama sakın sarhoş olmayın," uyarısında bulunuyor Araştırmacılar ılk urları taşıyan çok sayıda ınsanın genemlıkle bu durumdan habersiz olduklarını, bu nedenle yukarıdakı uyarının yalnızca kanser sağaltımı gorenler degıl de, herkes ıçın geçerlı olduğunu belırtıyor Otekı bağışıklık sıstemı hucrelerın tersıne, doğal oldurucu hucreler sapta dıkları hucrelerle gözgöze gelır gelmez onları yok edıyor öte yandan oldurucu T hucrelerı duşmanlarını tanımadan oldurmuyor Doğal oldurucu hucreler enıne boyuna ıncelenmış olmakla bırlıkte, Page ve ekıbı daha once alkolun etkısının hep azımsandığına dıkkat çekıyor Bunun bır nedenı kandan hucrelerın çekılmesı surecı sırasında alkolun yok olmasından ve hucrelere kendılerıne gelebılecek bır sure tanınmasından kaynaklanıyor olabılır hucrelerın olumlerı durumunda ışbırlığı ıçınde oldukları sanılıyor Lamb hucrelerın ıntıharı ıle ılgılı enzımlerın sal gılanmasını engelleyen ılaçların soya fasulyesı bıtkılerınde de hucrelerın ölumunu engelledığını olmekte olan hucrelerın, tıpkı hayvanlardakı gıbı, sıs tematık olarak DNA'larını kuçuk parçalara bolduklerını ortaya koydu Tum bu benzerlıkler Lamb'da, "apop tosıs"ın hastalıklara karşı bır savunma aracı olarak evrımın ılk aşamalarında or taya çıktığı yonunde bır goruşun doğmasına neden oldu Lamb'e gore bıtkılerde görulen bu durum ılkel bır savunma mekanızmasının çağdaş bır yorumu. P rın çok daha hızlı yayılmasına neden oluyor Araştırmadan elde edılen bulgular çok ıçkı ıçenlerde meıne, karacı ger ve sındırım sıstemı kanserlerıne ya kalanma oranının neden ıkı kat daha fazla olduğunu da açıkça ortaya koyu yor Araştırmayı gerçekleştıren Ohıo Dev let Unıversıtesı'nden Gayle Page ve ekıbı farelere karacığere yayılmaya ça lışan ama bağışıklık sıstemındekı doğal oldurucu hucreler tarafından genellıkle Huzırlayuıı Rıta Urgan ıttsburgh Unıversıtesı'nden Jeffrey H.Schvvartz, Madagaskar'da yaşayan bır tur maymunun atalarından sayılan ' Perodısctıcus potto" ıskeletlerını Zurıh Unıversıtesı nde ınce ledığı sırada ılgınç. ıkı ornekle karşılaştı Karşılaştığı kemıkler ne bır "potto"ya ne de bıldığı başka bır memelıye aıttı Schwartz bu kemıklere "Pseudopotto martını" adını verdı Bu ad, bır yandan orneğın "potto yu andırdığını anıştırmakta ote yandan da Zurıh Unıversıtesı Antropolojı Enstıtusu ve Muzesı Başkanı R.D. Martin e duyulan saygının bır gostergesı sayılmaktadır Bundan sonrakı adım "Pseudopotto"nun doğadakı ızlerını bulmak Schvvartz, Kamerun'un tropıkal ormanlarınm bır yerınde "Pseudopotto'nun yaşıyor olduğunu duşunmenın bıle soluk kesıcı bır olay olduğunu dıle getırıyor Maymunun atası 4805