Katalog

TÜR KIYE Tüpkiye: Bilimsel makale sayısında %30 Türkiye, 1995 dünya sıralamasında 34. yerini korudu. Hakemli dergilerde yayımlanan makale sayısı, 1994'e kıyasla %30 artış ile Türkiye geçmişinde en yüksek oranı yakaladı. Scrhcıt Çakır* «OOfl TÜBİTAK/EHM Bılgı En^ım ILzmctlcn Bafvuru 7000 Snyısının Yıllnra fıore Dnğılımı 6000 5000 U lkelerin bilimsel ve teknolojik gelışmışlıgını olçmek ıçın kullanılan çeşitli göstergeler var. Bunların arasında; 1) Ulkede araştırıcı sayısının çalışan nufusa oranı, 2) Araştırma ve gelıştırmeye (ARGE) harcanan mıktarın Gayrı Safı Mıllı Hasılaya (GSMH) oranı 3) Uluslararası kabul görmuş dergilerde yayımlanan makale sayısı 4) Ozel sektorun ARGE'ye harcadığı mıktarın genel ARGE harcamaldrına ora nı, gıbı krıterlerı saymak olası. Bu ve bunlara benzer göstergeler ulkelerin bilimsel ve teknolojik gelışmişliğinın ölçülmesinde kullanılmakta. Hıç şuphesız bu göstergeler bırbırlerıyle geri beslemelı, yanı bırı dıgerıne, doğrusal olmasa da, bağımlı. Bu çalışmada 3. krıter, yanı uluslararası kabul gormuş dergilerde Türkiye çıkışlı yayınlar ıncelendı. Kaynak, Tanımlar ve Kısaltmalar: Çalışmanın kaynagı olarak Scıence Citatıon lndex (SCI) CDROM verıtabanı alındı. SCI verıtabanı oluşturulmasında uluslararası kabul gormüş hakemli dergıler kullanılmaktadır. Yani bu dergılere yayımlanmak uzere gonderılen çalışmalar, konusunda uzman bilım adamlarının hakemlığı ıle incelenip yayımlanmaya değer bulunur, duzeltılmesı ıstenebılır ya da reddedilir. Reddedilen çalışma mutiaka bilimsel olarak yetersız demek değıldir, bazen dergınin ilgi alanının dışına çıktığından dergı edıtorlerı tarafından geri gonderılebilir. SCI verıtdbanı, temel bılımlerı, muhendıslık bılımlerı ve saglık bılımlerını ıçermektedır (Konu başlıklarını gormek ıçın INTERNET uzerındekı şu adrese bakabı lırsınız, http //newton physıcs metu edu tr/~serhat) SCI verıtabanı tıcarı olup ıkı yolla pazarlanmaktadır, bırıncısı CDROM olarak (her uç ayda bır guncelleştırılmektedır, dığerı ıse çevırımıçı (onlıne) olarak SCI/CDROM verıtabanı 1980 yılından gunumuze kadarkı zaman aralığını ıçermektedır Çevırım ıçı verıtabanı sureklı guncelleştırılmektedır ancak son yılları kapsamaktadır ve kayıt sayısı bırıncısıne gore daha fazladır Geçmış yıllara yonelık karşılaştırma yapmak ve bu karşılaştırmaların tutarlılığı açısından SCI/CDROm verıtabanı seçılmıştır Bu seçırnın en buyuk eksıklığı kayıt sayısının dığerınp gore bellı bır mıktar az ol masıdır Tek yazarlı makalelerde kı sayıları ol dukça az, bılım adamının çalıştıgı kurum ve bolumu goz onune alıdı Aynı bolum de bırden fazla yazarlı makalelerı de ılqılı bolumun uretımı olarak kabul ettık De ğışık veya aynı kurumdan bırden fazla yazarlı çalışmaları ıse ılgılı bolumlerın ay rı ayrı uretımı olarak degerledırdık özet le çalışmada adı geçen kurum ve bolumler goz onue alınarak ıstatıstıkler ha zırlandı Temel bılım, muhedıslık bılımlerı ve sağlık bılımlerı uç ana grup olarak kabul edıldı Bu ana grupların arayuzlerı yanı dısıplınlerarası çalışmalar ve hulunduğu bolumun ılgı alanını aşan çalışmalar, az da olsa bulunmaktadır Bu tur çalışmalar konu ıçerığıne bakılarak dağıtılmaya çalışıldı Ornegın ınşaat muhendıslıgın den bır bılım adamının çevre muhendıslıgı ıle ılgılı çalışması konu geregı çevre muhendıslıgının hanesıne yazıldı Bu ışlemler yapılırken dogal olarak bazı hatalı kararlar verılmış olabılır Hata payını azaltmak amacıyla bazen yazara ulaşıp kendı goruşu soruldu ^^^^^^^^^^ Konu bazın mmmmm^a^^mmm da uç ana grup yanında sektor bazında yıne uç ana grup ele alındı, 1. Unıversıte, 2. Kamu Araştırma Kurumları, 3. Ozel Sektör. Her ana grup ayrıca bo lumler bazında sınıflandırıldı 4600 3000 2000 1000 1 994'de 1789 olan makale sayısı, 1995 yılında 2333'e yükseldi. Sonuçlar: Turkıye yukarıda kaynagı belırtılen SCI/CDROM verıtabanına gore Dunya sıralamasında 1993 yılında 37 ıken 1994 yılında 34 'luge yukselmıştır 1995 yılında ıse 34. sırasını korumuştur. Tablo1 19801995 yılları arasında Turkıye'nın dunya sıralamasındakı yerını gostermektedır 1986 yılında 44 olan Turkıye ıstıkrarlı bır bıçımde 1994 yılına kadar bırer sıra yukselerek 37 'lığe kadar gelmıştır. Tablo1 Yıllar Dünya Sıralaması 1980 1981 41 42 82 44 83 45 84 44 85 43 86 44 87 43 88 42 89 41 90 40 Tablo2 Yıllar 1980 81 344 82 350 83 395 84 380 85 493 86 520 87 591 88 660 89 815 90 925 Makale Sayısı 390 Tablo? 19801995 yılları arasında Turkıye kaynaklı SCI'e kaynak olan dergilerde yayımlanan çalışma sayılarını gostermektedır Son yıllardakı ustsel artış açık olarak gorulmektedır Tablo3'te Turkıye ve aynı gruptakı ulkelerin bır yıl oncesıne gore yayımlanan çalışma sayısındakı artış gosterılmektedır 1994 te 1789 olan makale yayını sayısı, 1995'te 2333 e yukseldı 1995 yılındakı artış oranı % 30 ıle Turkıye geçmışındekı en yüksek oranını geçen yıl yakalamıştır. Bu oransal artış Turkıye'nın bulundugu grupta da en yüksek rakam olduğuna dıkkatı çekmek ıstıyorunrr MMüMMaaMHaMam Dığer ulk e Ierı n 19941995 yıllarındakı makale sayıları Tablo4 ve Tablo5'te verılmıştır Bu tabloya m a m m m m m m m m m ^ m m gore ılk 10 u Ikenı n makale sayısı 1995 yılında 589 523 olup toplamın % 77 9'unu oluşturmaktadır Bu rakamlar 1994 yılı ıçın 571 163 ve toplamın % 78 7'dır Yanı ılk on ulke toplam makale sayısının yaklaşık olarak % 80'ını uretmektedır Yanı bilimsel ve teknık konularda bılgı uretımını buyuk bır kısmıın bu ulkelerde yapıldıgını soylemek olası Turkıye'ın 10 000 makalede katkısı 1995 yılı ıçın sadece 30 ve 1994 yılı ıçın ıse 24'tur Ana dılı Ingılızce olan ABD, Ingıltere ve Avustralya kaynaklı çalışma sayısı 1995 yılı ıçın 34293 olup toplamın % 46 25'ı ve 1994 yılı ıçın ıse 335 519 makale ıle toplamın % 45 33'dür Dığer bır deyışle • her ıkı bilimsel ve teknık ma95 91 92 93 94 kaleden bıri 37 39 38 34 34 bu uç ulkede uretılmektedır 92 93 94 95 Turkıye'nın son yıllarda bır atılım ıçınde olduğunu söylemek olası Bu noktada bır başka gostergeden bahsetmek yerınde olacak gahba TUBİTAK Enformasyon H ı z m et I e rı Mudurluğu 1969 yılında bu yana ARGE ışlevı ya pan kuruluşlara ve bılım adamlarına ıste dıklerı konularda, çeşıtlı uluslararası verıtabalarıdan 1994 yılından ıtıbaren TUBİTAK ın urettığı ulusal verıtabanlarından yararlandrak daha once yapılmış olan ılgılı çalışmaların ozet bılgılerını ve nerede bulunabıleceklerını vermekte yanı her başvuru ıçın bır dosya hazırlan makta VP egpr ıstenırse de çalışmaların kendısını Ulke bulup ılgılenene ıletmek 1 ABD tedır Şekıl1 TUBİTAK 2 İNGlLTEr Enformasyon Hızmetlerı 3 JAPONY, ne 1969 yılından bu yana 4 F.ALMAhyapılan başvuru sayısının 5 FRANSA yıllara gore dağılımını gos6 KANADA termektedır 1990 yılıda 7 RUSYA yalnızca 1000 başvuru ya8 ITALYA pılmışken bu sayı 1995 yı9 HOLLAN 10 AVUSTR, lında 8000'e yaklaşmıştır 11 ISPANY/> Yanı 5 yıllık bır surede 12 ISVEÇ yuzde 800 bır artış gorul13 HİNDISTmektedır Bu ılgı ıle Turkı14 İSVİÇRE ye'nın son yıllardakı atılı 15 ÇİN mına bır koralasyon kur16 İSRAİL mak olası 17 BELÇİK/s 1995 yılında yayımlanan 18 DANİMAI çalışmaların bır bolumu 19 POLONY yurtdışındakı araştırma 20 FİNLANC merkezlerı ıle ortak yuru 21 TAYVAN tulmuştur Bu tur ortak 22 AVUSTU çalışmalarda ıkı veya da23 BREZİLY ha fazla araştırma merke 24 G KORE 25 NORVEÇ zının olanaklarından fay26 UKRAYN dalanan bılım adamları or ?7 YENİ ZEI tak katkılarından dolayı ABD Almanya Ingıltere Ülke Makale Sayısı I 314 Japonya Fransa Azerbaycan Isvlçre Hollanda Kanada Rusya Ispanya Ukrayna Israıl Bulgaristan Danımarka Pakıstan Yugoslavya Surıye Mısır Yunanıstan Malezya Çekoslovakya Polonya Norveç Avusturya Macarıstan Italya Belçıku 91 1080 1354 1492 1789 2333 Tablo3 1981 Türkiye İrlanda 11. 5 21 Isveç 82 174 1 9 2 89 26.0 3 88 9 2 83 12.8 0 8 1.21 17 8 1 82 2 04 84 3 7 I 16 15. 85 29.7 15.5 13.2 12.1 50 19.3 86 5.47 7.35 45 4 18 8.64 87 136 0.8 7 60 1 3 7.22 88 11 6 8.35 1.25 3 9 1.16 9.53 89 23 4 12 7 62 7 84 2.73 7.3 90 13.4 91 16.7 44 126 92 25.3 93 10.1 11.1 2 6 881 13.1 94 95 19.9 30.4 12.4 12.2 140 19 14.2 0 1 150 1.5 17 3 1.9 2.42 12.6 1 07 23 0 0.35 0 97 6.66 8 2 Mısır Portekiz Bulgaristan Mcksika 3.6 4.86 22 5.75 12. 19 9.2 8 49 23 6 124 105 82 47 32 28 26 23 22 17 14 14 14 12 9 7 7 6 6 5 5 5 4 3 3 2 2 1 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 4J 44 45 46 47 48 49 50 0.1 3.28 7 76 39 9 1 02 9 65 Tablo 6: Hangi ülkelerle kaç ortak çalışma yaptık? 52 53 54 55 b6 57 58 59 60 61 62 63 51 PAKİST/ G AFRİK, ÇEKOSL YUNANİ: MACARİ ARJANTİ MEKSİK/ TURKİYI İRLAND/ MISIR HONGK SLOVAK PORTEK BULGAP SİNGAPI ŞİLİ S ARABİ ROMAN' YUGOSL VENEZU TAYLANI NİJERY/O MALEZY KENYA OZBEKİ! İRAN KUVEYT LİTVANY KAZAKİÎ TUNUS AZERBA CEZAYİF FİLİPİNL KUBA BANGLA IRAK 4786