Katalog

İNTERN E İnsan bilgi bombardımam altında! İ mi, kotu mu? ötii İyi Kimisi "Altın enformasyon çağfndan, kimisi "Elektronik cumhuriyetten" söz ediyor. Bilgi bombardımam, bilgi otoyolu ve Internetle doruk noktasına doğru tırmanıyor. Peki bu durum ne getirecek? Toplum üzerindeki etkileri ne olacak? Aşağıda bu konuda şüpheci bir yaklaşımla tanışacaksınız... Derleyen Füsun Alver E leştırmen, yazar, eğıtımcı ve ıletışım kuramcısı Neil Postman New York Unıversıtesı'nın Iletışım Sanatları ve Bılımlerı Bölumu'nde profesördur New York Eyalet Unıversıtesı ve Columbıa Unıversıtesı'nde eğıtım gören Prof Dr Postman eğıtımcılıktekı başarısı nedenıyle Lınd Bach odulunu aldı Ulkemızde de tanınan Postman'ın ıkı temel eserı, "TV ö l d u r e n Eğlence' ve "Çocukluğun Yokoluşu" Turkçe'ye çevrılmıştır Sayın Postman, "Başka Tanrılar Yok" adlı kıtabınızda her yenı teknolojının şeytanla ışbırlığı yapmak olduğunu ılerı suruyorsunuz. Şımdı de bılgı otoyolundan (EnfoHighway) dolayı suçlu muyuz? Postman: Her şeyden once para, çok çok para Ancak ana sorun bu değıl Ana sorun şudur Bılgı otoyolu, enformasyonu her yere ulaştırma eğılimıni guçlendırmektedır Gıttıkçe daha fazla enformasyona maruz kalıyoruz Hem de hıç ıhtıyacımız olmayan enformasyonlara Bu enformasyonlar bızı ılerletmekten çok, engellemektedır Ama bılgı otoyolu, ozellıkle de Internet tamamen yenı bır şey. Bu ınsanlar arasında ılışkı kurma olanaklannı lyıleştirtyor. Postman: Tabıı kı olumlu yanları da var Internet kullanıcısının Emaıl gonderebı Imesl bunlardan biridir Sıze birkaç örnek daha verebllırım Btlgı otoyolları endustrıye hız verıyor Internet insanlara şımdıye kadar ulaşmaları zor olan enformasyonun saydam olmayan çokluğunun ınsanları yalan yanlış bıfgilerle şaşırtacağına, yanlış yonlendıreceğıne ınanıyorum Gelecekte anlamlı konular ve hedeflere konsantre olmamız daha da zorlaşacaktır Ama teknoloji taraftarları böyle görmüyorlar. Nicholas Negroponte bize bir tur Altın Enformasyon Çağı'ndan söz ediyor. Bu enformasyon çağında, ınsanları tek tek ve buyük bir uyum ıçınde daha fazla etklleme olanaklan olduğu bellrtıliyor. Postman: Ben sadece şu karşılaştırmayı yapabılırım Şu ankı sorunlarımızın hıçbırının daha az bılgılı olmamızla bır ılgısı yok tur Gıttıkçe daha çok çocuğun açlıktan ölmesı, cınayetlerın artması, yeterlı ış alanla rının açılamaması ya da ozon delığının genışlemesının daha az bılgıyle bır ılgısı yoktur Bız yeterınce bılgılıyız Durum tam tersıdır Enformasyon tokluğu ınsanların onemlı olan şeylerle, önemsız olanları ayırt etmesını zorlaştırıyor ve onları zamanımızda merkez olan hedeflerden uzaklaştırıyor Ancak bundan başka şeyler de var. Emaıl ıle ınsanlar bırbırıne bağlanabılmektedır... Postman: Onlar bunu telefon ıle de yapabılmektedırler Internet'ın dev olanaklan ıle telefonu kıyaslayamazsınız herhalde? Postman: Tabıı kı değıl Bılgisayar tekniğınden bır nebze haberı olan herkes bunun yararlanndan söz edebılır Bunu ortaya koyabılmek ıçın star bılımadamı olmaya gerek yok Bu konuda yazılıyor Sız de Negroponte'den alıntılar yaptınız Bill Gates bu konuda sınırsız konuşuyor Benım araştır malarımda ve kıtaplarımda söylemek ıstedığım şudur "Dıkkatı Bızım gozönunde bulundurmamız gereken dezavantajlar da vardır" Sızın bılgisayar teknığının yararları konusunda konuşmalarınız yok. Bızı ılgılendıren şudur: Olumsuz etkileri en aza indirmek ıçin ne yapabılırız? Postman: Bırıncısı herkesın benım kı taplarımı okuması gerekır Cıddı olarak şu nu soyleyebılmelıyım Itıraz edenlere artık kulak verılmelıdır Ben tek başıma değılım Bızım ınsanların bılınçlenmesını artırmamız gerekmektedır Sık sık ılerı sürduğünüzün akslne siz teknoloji duşmanı değılsınız öyle mi? Postman: Kesınlıkle değılım Ben her şeyden önce şunun taraftarıyım Insanlar teknolojıyı kontrol etmelı ve ona egemen olmalıdırlar Ben bılgısayarın aleyhıne delıller getırmıyorum Ben uyurgezer tutumlara karşı çıkıyorum Otomobıle de karşı değı lım Benım ıkı otomobılım var Ancak ula şım araçlarının havayı zehırledığı kesındır 0 halde bır şeyler yapmamız gerekmekte dır Otomobılın ıcadından dolayı kendımızı tebrık ettığımız gunler bır daha gerı gelmeyecek şekılde gıtmıştır Bılgı otoyolu konusunda henuz daha o kadar ılerlemedık. Yapım aşamasındayız. Postman: Kapalı gozlerle yenı teknolojılere bakamayız 20 yuzyılın başlarında otomobıl ıcat edıldığınde, ateşlemelı motor kutlanırken, duşunulmesı gereken sorunların uzerınde durulmamasını affedemıyo rum Ama şımdı 20 yuzyılın sonunda nıhayet buyumemız gerekır Neler olabıleceğını onceden duşunmemız gerekır O halde başlayalım. Postman: Buna yaklaşmak ıçın ıkı temel soru ortaya koyuyorum Bırıncısı, bu yenı teknolojı hangı problemı çözecektır? Ikıncısı bu gerçekte kımın problemıdır? örneğın, 20 yıl once ABD'de ses duvarını aşan uçağın yapılıp yapılmaması konusunda genış bır tartışma yapılmıştı Ingılızler ve Fransızlar one atılmışlardı Kongrelerde bu teknolojıye yatırım yapıp, yapmamamız gerektığı tartışılıyordu Sorun şuydu New York'tan Los Angeles'a 6 saat yerıne 3 saatte gıdıp gelmek Tartıştıkça bu sorunun sınırlı blr kesımı ılgılendlrdığı ve buyuk kesımlerın çıkarına ve ıhtıyacına hıtap etmedığı göruldu Yanı azınlığın gereksinımlerlnl gidermeye değmez mıydı bu yatırım? Postman: Evet Ama problem pek çok ınsanı ılgılendırırse o zaman uzerınde durulması gerekır Şunu düşunmelıyız her teknoloıı belırlı problemlerı çözer ama yenılerını çağırır Bu berbat bır şey değıldir, yaşam boyledır Bılgı otoyoluna ılışkın yanıtınız nedır? Postman: Al Gore bılgı otoyolundan söz ettığı zaman, kablolu yayıncılık ıle sadece 50 TV kanalını ızleyebıldığımızı, yenı sıstemle ıse 1000 TV kanalını ızleyebıleceğımızı belırtmekteydı Bu gerçekten ılerı bır adım mıdır? Ben ınanmıyorum Global olarak bırbırımıze bağlanma olasılığı ne kadardır? Postman: Bu kımın problemıdır Benım kesınıkle değıl Frankfurt'ta yaşayan ınsanların New York'ta ya da Tokyo'da yaşayan larla Internet aracılığıyla gorüşmelerı ıçın butun paramızı oraya mı vermelıyız? Vermeyelım daha iyi Internet ışadamlarına ve girişimcllere enformasyon sağanmasında yenı ufuklar ve ek kanallar sağlıyor. Postman: Ben buna da şuphe ıle bakı Internet cafe örneklen Turkıye'de de aıçılmüyo başlandı. yorum Japon otomobıl uretıcılerının Amerıka'da bu kadar başarılı olmaları ve neredeyse bızım endustrımızı çokertmelerının nedenı General M o t o r s , Ford ya da Chrysler'ın Japon uretıcıler hakkında enformasyon elde etmemeleri ıle ılgılı değildır Insanlar aptal olmadıkları ıçın Japon otomobıllerını satın aldılar Al Gore'dan soz ettınız. Gore'ın sadece ekonomık vızyonu değıl, polıtık tasarımlan da var. Bilgi otoyolunun bir dünya toplumunu oluşturması ve demokrasıyı guçlendırmesı gıbı. Postman: Radyo ve TV ıcat edıldığınde bıze bu yatırımların bır tur bılınçlenmeyı, dunyadan haberdar olmayı sağlayacağı kanıtlanmak ıstenmıştı Ancak bu gerçekleşmedı Tam tersı oldu Dehşet, acı her yerde arttı Ama bu dunyanın her yerınde hıssedılen toplumsal bır duygu olmadı Dunyanın her yerınde ayrıhkçı hareketlerın sayısı artıyor Eskı Yugoslavya bunun ıspayazabılırslnız Burada radıkal fark nedır? Belkı o bıraz daha rahattır Yunan demokrasıslyle benzerlık şu duşunceyı çurutmektedır Arıstoteles e gore bır devlet ıçın ıde al buyukluk yurttaşların konuşmacıyı rahat lıkla anlayabıleceklerı bır alanın buyukluğu kadardır Goruldugu gıbı 200 mılyon ınsa nın polıtık örgutenmesı ıle 5 bın ınsanın polıtık orgutlenmesı arasında bır ayırım vardır En rafıne teknık araçlarla bıle 200 mılyon ınsan dırekt olarak polıtık karar alma surecıne katılamaz New York gıbı bır şehır bıle bunun ıçın buyuktur Ama Internet elektronik toplum gıbı bır şey. Postman: Hayır buna katılmıyorum Bu nu bır ornekle gostermek ıstıyorum Öğ rencılerımden bırı geçen gun bana Rıo'da bır arkadaşı bulunduğunu, onunla Internet aracılığıyla bağlantı kurduğunu söyledı Bu arkadaş kavramı ıçın yepyenı bır tanımdır Bu ne tur bır arkadaşlıktır? Bu arkadaş, yardıma ya da paraya gereksınım olduğu zaman bana yardımcı olabılır mı? Ya da hastaneye gıtmem gerektiğınde, bana yardım edebılır mu Siz okullarda bılgisayar kullanılmasına da karşısınız? Postman: Bılgısayarla, tamamen yenı bır öğrenme taslağına bağlanılmasından endışelenıyorum Yanı bır grubun ıçınde ol madan öğrenme Belkı bu gerçekleşecektir Okullar sadece aktıf öğrenme ıçın bu lunmamaktadır Çocuklar ve gençler, okulda bır gruba nasıl gırıleceğını bu gurpta zayıfların nası korunması gerektığını vb or ğenırler Bu davranışları ve sosyal normları öğrenme en az dığer öğrenme ıçerıklerı kadar onemlıdır Benım endışem, bunların bıreysel öğrenme ıle PC'de yok olmasıdır Ama deneyler bunun tam tersını gösterlyor. Çocuklar gruplar halınde bilgi sayarın başına oturuyorlar ve bırbırlenne yardım edıyorlar. Postman: Bu olasılığı gozardı etmek ıs temıyorum Eğer gerçekten öyleyse iyi Ama uzun vadede ızole edıcı etkının bunun yerıne geçmesınden endışelenıyorum Bılgısayarın okullarda yaygınlaşmasını engellemek dunyaya yabancılaşmak gıbı gorunuyor. Onemlı olan çocukların teknolojıyı nasıl kullanacaklarını oğrenmelerıdır. Postman: Bırıncı ve en onemlı soru her zaman budur Çocuklar nasıl yetıştırılmelıdır? Ne oğrenmelıdırler'? Ve nıçln oğrenmelıdırler Tabıı kı radyoyu, TV'yı bılgısaya rı ve şımdı de Internet'ı sınıflara getirmemız gerekır Ama bunu çocukları herhangı bır şekilde stımule etmek, can sıkıntısından kurtarmak ıçın değıl, bu medyayı denemek ıçın yapmalıyız Onların bızım sosyal yaşa mımızı nasıl etkıledıklerını araştırmamız gerekır Çocuklarımıza teknolojıden nefret etmelerını soylememelıyız, bu gulunç olur Ancak teknolojının onları baştan çıkarması na da ızın vermemelıyız Teknolojılerı sevmek ya da tanrısallaştırmak Çocuklar bu N ail Postman: "Internet ınsanları yalanyanlış bilgilerle şaşırtıp, yanlış yönlendirecek. Gelecekte anlamlı konular ve hedeflere ulaşmamız daha da zorlaşacak." tıdır Belkı de hemen global boyutta düşunmemek gerekıyor. Bilgi otoyolu en azından bölgesel ve yerel çevrelerde daha çok btreysel amaçlarla kullanılabilir. Postman: Ben geçenlerde Los Angeles Tımes ıçın çok ılgınç bır kıtabı eleştırdım Bu kıtabın adı "Elektronik Cumhurıyet" Yazarı ıse NBCNews'ın Başkanı Lavvrance Grossman Grossman bu kıtabında, yenı ıletışlm teknıklerının eskı Yunan'dakıne benzer bır demokrası bıçımıne olanak sağlayacağını ılerı surmektedlr Arıstoteles zamanında yurttaşlar kararlara dırekt katılıyorlardı, Politık temsılcılere gerek yoktu Grossman, buna tekrar sahıp olabıleceğımıze ınanmaktadır örneğın NATO'nun Balkanlar'dakı çatışmaya mudahale edıp, etmemesı gerektığıne halk oylaması ıle karar verebilir mı? Bunun saçma olduğunu duşunuyorum Bızım tabıı kı zaman ve sorumluluk bılıncıne sahıp, ağır basan prob lemlerı çozebılecek yetkılı polıtık temsıcılere gereksınımımız var Ama blz parlamenterlerımızle de direkt bağlantıya gırebılmelıyız. Postman: Yıne herhangı bır görevlının E maıl ıle çalışması ıçın mı? Sız bır mektup 4706