Katalog

ARAŞTIRMA DÜNYASINDAN HABERLER İklim olaylannı yönlendiren diizenli iiçlü Kısa bir süre önce yapılan araştırmalar dünyanın ısındığını ortaya koydu. Iklimin temel unsurlan ve yaşam kaynağımız olan Güneş, hava ve su üçlüsü aynı zamanda üşümemize ya da ısınmamıza yol açan ana etkenler. Atmosfer dunyayı saran gaz halınde bır kabuktur. Bu zann kalınlığını kestırebılmek ıçtn dunyayı elma atmosfen ıse kabuğu olarak duşunmek gerekır. Dunya yuzeyınden uzaklaştıkça atmosferin yoğunluğu azalır. Atmosferın ılk 50 kılometresı (troposfer + stratosfer) atmosferın toplam kutlesının %99.9'unu oluşturur Iklımsel olaylarda yalnızca bu ıkı katman belırteyıcı bır ışlev ustlenır. c) Ekvatorda ısınıp kutuplarda soğuyan atmosfer harekete geçer ve tropıkal yorelerdekı enerjı fazlası ruzgarların etkısıyle guneş ışınlarının yogun olmadıgı yuksek bolgelere taşınır 2. Hava, sıcaklığı dağıtır Sıcaklık doğal olarak dunyaya ulaşan guneş enerjısının mıktarıyla ılıntılır. Bu enerjı yıllık ortalama 342 W/m2'dır. Ancak bulutlar, hava molekullerı ve yıne havada bulunan bazı parçacıklar bu guç kaynağının %30'unu uzaya gonderır. Bu nedenle dünyanın yararlandığı gerçek enerjı oranı 240 W/m2'dır. a) Işın bılançosu, dunyaya ulaşan guneş enerjısi akımı ıle atmosferden yayılan kızılotesı ışın oranı arasındakı farktır Aşağıdakı fotoğrafta 1988 yılının Ocak ayında dun 1. Güneş temel maddeleri sağlar Sıcaklık uzerınde suyun da etkısı vardır. Sıvı, bulut, buhar, kar ve buz gıbı çeşttlı yapılarda bulunabılen su yeryuzünun %71'ını kapsar. 3. Su, eşitsizlikleri düzeltir d) Atmosfer gıbı denızler de guneşın etkısı al tında harekete geçerek akıntıların yardımıya guneş enerjısını yayarlar » • f ^ W ^ ^ ^ ^ ^ v ^ ^ ^ ^^^W^^^^^'^^WWwBIIP yauzerindekTğuneş ışınla rının dağılımı gorulmektedır, ışınların en az ulaştığı yerler mor, en yoğun olduğu yerler ıse kırmızı ve sıyah renklerle belırtılmıştır Kutup ıklimleri Tayga Dağ iklimleri llıman Ikllmler Akdaniz Iklimlen e) Buharlaşma ve yağmur bırbırıyle denklleşınce havada sabıt oranda su buharı yoIğunluğu oluşur Yoğun durumdayken bu İsu buharı dunya uzerınde 2 5 cm kalınlıTğında bır katman oluşturabılır Buharlaş ma ışlemı karaların soğumasında yarı yarıya bır rol oynar Yukarıdakı fotoğraf 1988 Ağustos ayında ortalama bulut oranının î%10 (koyu mavı) ılo %90 (açık grı) arasın Jda olduğunu gostermektedır Tropıkal bolgelerın bırbırlerıne yaklaştığı noktalarda yoğun bır bulutlanma gözlenmektedır b) Guneş enerjısının dunya uzerındekı dagfnrrıı os.lt değıl dır Bu oran Ekvator'dan kutuplara doğru onemlı olç azalır Oysa kızılötesı ışın oranındakl değışım çok azdır Bu nedenle tropıkal bölgelerde ener|i fazlalığı gorulurk 40 derece kuzey ve 40 derece guney enlemlerının ote sınde kalan bölgelerde enerjı eksıklığı soz konusudur Att tropıkal iktımler Tropıkal ıklimler En genç Archaeoptrix bulundu K uzeydoğu Çın'de bulunan ıkı fosıl, Archaeopterıx'ın modern kuşların atası olması şöhretını tehlıkeye soktu Bulunan ıkı fosıl de en az Archaeopterıx kadar yaşlı ama bunların çok daha belırgın ve kuvvetlı uçma organları var Pekın dekı Omurgalı Paleontolojısı ve Paleoantropolojı Enstıtusu'nden Lıanhaı Hou, fosılı bulan grubu yonettı Hou, Archaeopterıx'ın evrımsel bır olu uç olduğunu one suruyor Bu araştır macıya gore yenı bulunan fosıllerden bırı, modern kuşların atası olmaya uy gun bır aday 1861'den berı gundemde olan Ar chaeopterıx, bır yuzyıl boyunca, geç Jura donemıne aıt olduğu bılınen tek kuştu Modern sayılabılecek gorunuşlere sahıp olan ve geç Jura donemıne aıt oldukları sanılan bu ıkı yenı fosıl, henuz Batılı uzmanların ıncelemesıne sunulmadı Halen adlandırılmamış olan kuş lardan bırısının oldukça gelışmış bır omurgası var, uçuşu sağladığı tahmın edılen kasların bağlı bulunduğu sanılan kısımlar da oldukça belırgın Hou'ya gore bu, uçuş yeteneğını varlığının ıs patlanması yonunden çok onemlı Çınlıler geçen sene de modern bır gagaya sahıp olan bır fosıl bulmuşlardı (Confucıusornıs sanctus) ancak yukarıda so zunu ettığımız yenı fosıl, uçuş duzeneğı yonunden Confucıusornıs ve Archaeopterıx'ten daha gelışmış Bır kısım araştırmacıya gore Confucıusornıs ve Archaeopterıx ancak zıplamayı andıran çok kısa mesafelı uçuşları gerçekleştı rebılıyorlardı Bulunan bu fosılın oldukça ılkel sayılabılecek ozellıklerı de var Örnegın ın sanlardakı on kola karşılık gelen ke mıklerı modern kuşlarınkılerle karşılaştırılamayacak kadar kısa Çınlılerın geçen sene bulduklarını soyledığımız Confucıus enantıornıtın ler dıye adlandırılan bır gruba aıt bunlar dınozorlarla bırlıkte sahneden çekıl mışler Hou, yenı bulunan kuşla ılgılı kuramını ıspatlarsa Archaeopterıx'ın kuş evrımındekı yerı değışecek Daha once de belırttığımız gıbı, Hou, Archaeopterıx'ın kuş evrımının başarısız bır deneyı olduğunu one suruyor Archaeopterıx ın ağaçkakanı andıran bır ya ratık olabıleceğı fıkrı zaten eskıden berı konuşuluyordu Yenı bulunan dığer fosılın ıse o ka dar gelışmış olduğu soylenemez, pek tatmın edıcı bır omurgası yok ama kuyruğu oldukça umut verıcı Kuyruk omurları uca doğru "pıgostıl" adı verı len tek bır kemık halıne gelıyor Bu yapıya modern kuşlarda da rastlanıyor ve ağırlık merkezını ayarlamakta onemlı bır rol oynadığı ıçın uçuş yonunden onemlı bır uzuv Dolayısıyla bu yaratı ğın da Archaeopterıx ve Confucı us'dan daha lyı bır uçucu olması olasılığı var Işın garıp yanı çok daha lyı bır aday gozuyle bakılan dığer fosılın boyle bır kuyruk yapısına sahıp olmaması Hou, araştırmaları sonucunda ıkı ta ne daha Confucıus bulmuş, hepsı de Çın'ın Lıaonıng bolgesınden çıkarılmış lar Onemlı bır sorun, fosıllerın bulunduğu bolgenın, tarıhlemeye yardım edece k ozellıkler yonunden zengın ol maması Bu ışe yardımcı ola cak turden mınık fosıller çok az bu bolgede Fakat butun bu olanaksızlıklara rağmen, rady omet rık yaş tayınıyle, fosıllerın ıçınde bulundukları yapının ya şının yaklaşık 142 mılyon yıl olduğu or taya çıka rıldı Yanı Archaeop terıx 'den sadece 5 îf!" mılyon yıl daha genç Hou'nun şımdıkı amacı bolgeyı çok detaylı bır şekılde araştırmak Hou, geç Jura donemınde bıle bu denlı çeşıtlılık gosteren kuşla rın geç Trıyas donemınde ortaya çıkmış olabılmelerının bıle mum kun olduğuna ınanıyor Bu, Archa eopterıx'den 60 mılyon yıl once demek Kuşların ınanılmaz oyku sune her geçen gun yenı bır şeyler eklenıyor Onumuzdekı yıllardakı bulguların Archaeopterıx'ın kuş pvrımındekı yerını nasıl etkıleyecegı halen merak konusu (Kaynak ns.sö) 4649