Katalog

SL I K tta ediyor? ya da kanser yapıcı olan benzendır rmal Astımlı Havada asılı parçacıklar Kıkırdak polenlerın, tozların ve ıçten yanarlı motrolar ve Solunum fabrıkalardan çıkan sıyah yolu dumanın karışımıdırlar Onların akcığerler uzerınmukoza dekı etkılerı esas olarak odemı akcığerde nereye kadar ulaştıkları ve knnyasal olaartmış rak ne kadar reaktıf olduk sumuk larına bağlıdır Tum bu salgısı gazlar ve parçacıklar akcığerlere hangı zararları vekasılmış rırler? Akcığer hastalıkları, buyumuş kas hasarın oluş şeklıne bağlı olarak, bırkaç dakıka ıçınde ya da yavaş yavaş aylar, yıllar ıçınde veya çok atomisi: Daralmış geçidi gösteren bir broş duvarı yavaş olarak on yıllar sonra belırgın hale gelebıhr jazlı kirleticiler 'Engelleyıcı akcığer hastalıgı" denen hastalıklarda havanın cığerın gaz altşverışı yapılan kısmına gıdışını engelleDığer kirleticiler hepımıze zarar vere yen bır tıkanıklık vardır Astım ve kronlırler çunku onlar evlerımızde yoğunnık bronşıtte olan budur Dığer tarafışmışlardır Örneğın evdekı toz bocek tan 'kısıtlayıcı" akcığer hastalıklarında >rı pek çok ınsanda allerjı ve astıma problem esas olarak cığerın gaz alışveeden olurlar Merkezı ısıtma lyı yalıtım rışı dokusundadır yogun şekılde toz ve c duvardan duvara halı doşemenın yaparçacıklara maruz kalma sonucu oluıttıgı ılık nemlı koşullar sayesınde toz şan pek çok hastalıkta oldugu gıbı Bu oceklerı son yıllarda bır nufus patla tur hasarların uç sonucu akcığerın sert lası geçırmışlerdır leşmesı ve boylece her nefes alışta geDoğal olarak oluşan radyoaktıf radon nışlemesının daha zor hale gplmesıdır azı da bazı yerlerde sorundur Eğer Astımda hava akışı engellenır çunku emınden çıkan gaz bır ev ıçınde bırıkır kuçuk bronşların duvarlarındakı kaslar e evde oturanların akcığer kanserıne kasılmış, hava yollarını daraltmıştır Bu akalanma rıskını arttırabılır Evlerdekı kaslar normal olarak hava akışını akcı n yaygın hava kırletıcısı herhalde sıgagerdekı kan akımına uydururlar, fakat ı dumanıdır Eger bır anne sıgara ıçı astımda buyumuşler ve solunan tahrış orsa çocuklarının astım olma olasıhgı edıcı maddelere karşı aşırı duyarlı hale ı katına çıkar Duman altında kalmak gelmışlerdır Polen sıgara dumanı ve a yaşlılarda akcığer kanserı rıskını art sıs gıbı bır uyarıcıya yanıt olarak bronş rır lar buzulduğunde bır astım krızı oluşur En onemlı gazlı kirleticiler sulfur dıok Daralan solunum yollarında hava rezo t azot dıoksıt ve ozondur Bellı başlı nans yapar ve lyı bılınen hırıltılı seslerın aynakları arasında komur yakarak çıkmasına yol açar Astımlılar genellıkle lektrık ureten ıstasyanlarında bır nefes açıcı ılaç taşırlar onlar evlerde ve Bu ılaçlar ıçe çekıldıklerınde daralmaya ndustrıde dokarşı rahatlama sağlarlar Astım ge al gazın yakıl lası ve her ır motorlu asıtalardır um bu kır •tıcıler soluum yollarını endı çapla nda tahrış derler Fakat unlar dıger gazırın herhangı bırı ta ıfından yol açılan hasarı ddetlendırmenm yanısıra, Normal akciğer arçacıklar halındekı mad olere maruz kalmanın etkı•rını de agırlaştırabılırler stımlı gönulluler uzerınde ıpılan testler bu kırletıcıle n herhangı bırının solunMukoza lasının akcığer hava yollanın hızla daralmasına yo çtıgını gosterrnıştır Sumuk salgısı bezlerı Ozon kırlenmede ıkı farklı onde rol oynar llk olarak ^mıne yakın olarak uretılen ^otu" ozon akcığerlerı doğKıkırdak ıdan tahrış eder Bu arada st atmosferdekı "lyı" ozon ıbakası kloroflorokarbon a dığer sentetık kımyasallar Kronik akciğer ırafından kısmen tuketılııştır Bu durum daha fazla irarlı ultravıyole ışınların Sumuk tıkajyic* unyanın yuzeyıne ulaşma ırına ve dumanlı sıstekı myasal tepkımelerı kolay Sümuk salgısı bezlerı ştırarak kırlenmeyı arttır lalarına olanak veıir Ikı ukoza aşka onemlı gazlı kırletıcı jrdır Bunlar otomobıllerın ^zoz gazlarında ve sıgara jmanında uretılen ve kanın <sıjen taşıma kapasıtesını 'altan karbonmonoksıt ve strol dumanlarında buluan ve endustrıde kullanı n, tanıntnış bır karsınoıen Geçit tıkanması salyısı Oksi|en0uvaıiarın kalınlaşması (Kasların ıltıhaplan ması) Gaz alışverişi (kısıtlayıcı) Nefes dartığı hastalıkları cığerlerin düzgün çalışmasını onler. Astım ve kronık bronşit bu tür rahaksızlıklara yol açar. Toz zerrecıkleri ıse hastalığın belirtilermı arttınr. nellıkle bu şekılde kontrol edılebılır, fakat bazen bır knz ılaçlara karşı çok dayanıklı hale gelır, hızlı tıbbı mudahale olmadığında can kaybına yol açabılır bılen akcığer hastalıgı çok çeşıtlı ıçe çekılen maddelerın ozellıkle tozların sonucu olabılır Bunlar arasında sılıs komur tozu, asbestos veya demır gıbı ınorganık tozlar ve saman ve kuş pıslığı gıbı organık tozlar bulunur Iş yerle rınde bu tur maddelere maruz kalma şımdı sıkı bır kontrol altındadır bu du rum saglık ıçın yararlıdır ama genel nufusun maruz kalışı hemen hemen hıç kontrol altında değıldır Caddelerdekı toz mıktarı genellıkle yogun kırlı ış ortamlarından daha az olsa da, nufus ço ğunlugu tarafından orta duzeyde kırlı havanın uzun sure solunması gelecekte ağır bır hastalık sorunu getırebılır Ma alesef, bu hastalıkların yavaş, derece derece ılerleyen gıdışatı polıtıka yapan lan ıkna etmeye yetecek kanıt bulmayı zorlaştırır Tarıhın derslerı tedbırlı dav ranılması gerektığını gosterıyor Akcığer kanserının oykusu lyı bır or nektır Doktorların akcığer kanserıne yol açışta sıgaranın ve asbestosun rolunu kesın olarak gosterebılmelerı on yıllar almıştır Bunun bır nedenı bu hastalıkların gelışımının 20 30 yıl almasıdır In gıltere 1982 yılında kahverengı asbestob ıthal etmeyı kestıyse de, buyuk ola sılıkla, onunla ılışkılı akcığer kanserınden ve kotu huylu akcığer tumorunden olumler bır 20 yıl daha surecektır Genetik kuşku noktalan temiz hava gereksinimi Şımdı bazı ınsanların genetik olarak astıma daha yatkın oldukları bılınıyor Fakat astımın şımdıkı salgını astım ba tıda son yıllarda duzenlı olarak artış gostermış tek kronık hastalıktır çevrey le ılgılı bır sorun da olabıleceğını duşundurmektedır Bellı kırletıcılere yeterınde uzun sure maruz kalırsak çoğumuzda bu hastalığın gelışmesı olasılığı vardır Kronık bronşıtte, solunum yolunun tı Akciğerlerimiz çok hassastır, çünkü onlar bizimle içine batırılmış olduğumuz gazlı ortam arasındaki aktif arabirimlerdir. kanması aşın sumuk salgısı ve ateşle olur Anfızemde cığerierdekı yapısal proteın lerın aşınması soz konusudur Bunun sonucu olarak hava yolları çoker ve hava kesecığı bölgelerı şışer Bırlıkte oluşabılen hec ıkı koşul da gıttıkçe artan nefes dariığı yaratır, normal çahşmayı zorlaştırır Bırçok hasta ıskemlesınden bıle kalkamaz, hayatta kalabılmek ıçın bır yuz maskesıyle sureklı oksıien verılmesıne gereksınım duyariar Sıgara ıçımı her ıkı durumun da bellı başlı ne denıdır, fakat sıse veya çevredekı endustrıyel dumana maruz kalmak da bu kuvvetten duşurucu hastalıkları gelıştırebılır Fazla sıgara ıçen şehırde oturan kışıler olum arzusu duyuyor gıbı gorunurler Ak cığerierdekı hasar başlan gıçta yavaş ılerler, bu yuzden belırtılerın ortaya çık ması yıllar alabılır Bu da sıgara ıçenlere ıçınde bulun dukları rıskı anlatmayı ve polıtıkacıları daha temız hava solumîya gereksınım duyduğumuz konusunda ıkna etmeyı zortaştınr Hastalığa yakalananları tamamen kuvvetsız duşure Daha temiz bir gelecek daha sağlıklı akciğerler Benzer şekılde sıgara ıçme sonucu akcığer kanserıne yakalanma oranları kadmlar arasında halâ artıyor, çunku kadınlar arasında yaygın sıgara ıçımı gorelı olarak daha geç bır zamanda başladı Frkeklerde bu alışkanlık çok daha erken gelıştı Bırıncı Dunya Sava şı donemınde Erkekler arasında sıgara ıçme oranının duştuğunu gösteren bır belırtı de yoktur Bugun atmosfere pompalanmakta olan kırlılık yaratıcı maddelerın çoğunun uzun vadelı zararları bılınmıyor Kesın olan şey atmosferı kırleten şeylerın karsınojen ya da cıgerlerı tahrış edıcı ve alerjı, astım ve kronık akcığer hastalıklarını başlatıcı olduklarıdır Soludugumuz hava ne kadar temız olursa, akciğerlerimiz o kadar saglam olacaklardır Kamu sağlığı açısından, sıgara ıçımını sınırlamak akcığer hastalığını azaltmak ıçın alınabılecek en etkılı tedbırdır Halıhazırda sıgara ıçmeyenlere duşen gorev genel yerlerde sıgara dumanı ve dığer hava kırletıcılerın engellenmesı ıçın gereklı yasaların çıkma sına çalışmaktır Kaynak: NS,16.9.95 Turkçesı: Nezıhe Bahar 4647