Katalog

PSİKO LOJI HAFTANIN GÜNDEMİ Şişmanlığın psikolojik ybnleri var mı? O lması gereken kılonun % 20 daha uzerınde olmak şışmanlık olarak tanımlanir Bazı şışman kışılerde emosyonel bır problem vardır Bu genel lıklp kışının kendı vucuduna karşı şıddet lı bır nefret ıçınde bulunmasıdır Bu kışı ler aynaya bakmak ıstemezler sosyal ılışkı ve aktıvıteden sakınırlaı kendı şış manhklarını hayatta karşılaştıkları kotu olaylara bağlarlar llgınç olarak kılo azalması bu kışının kendı vucutlarına karşı oluşmuş kotu ımajı değıştırmeye yetmemektedır Eger bu kışıler psıkoterapıye dlınırsa kılo azalmasından once kendı vucutlarına karşı bu kotu ımapn degışmesı saglanır Gelışmış ulkelerde daha çok alt sos yoekonomık gruplarda şışmanlık 6 kat fazla gorulurken gelışmekte olan ulke lerde durum tersıne donmuştur Yanı ust sosyoekonomık gruplarda dah fazla go rulur Gelışmış ulke rakamlarına gore er keklerde daha fazladıı Bazı yenı çalışmalar gostermıştır kı atıştırma davranışı karbonhıdratların ya rattığı duygusal değışıklıklerle ılgılıdır Habıre karbonhıdrat turu yıyeceklen atıştıran kışıler daha az depresıf daha az yorgun ve daha canlı olmaktadırlar Bu muhtemelen kışıye karbonhırdartların verdığı kalorı ıle ılgılıdır Bır başka tespıtte mevsımsel duygulanım bozuklugu geçıren kışılerın aşırı yemelerıdır Mevsımsel duygulanım bo 7uklugu gosteren kışıler guneş ışınları nın en az olduğu kış aylarında depres yon geçırırler Bu sırada aşırı uyurlar ıs teksızdırler ve ıntıhar fıkırlerı vardır Aynı zamanda aşırı yemek yerler ve ozellıkle de karbonhırdattan zengın yıyeceklen alırlar Guneş ışınlarının arttıgı donemler olan bahar ve yaz aylarında bu kışılerın karbonhıdrat yeme gereksınımı de azalır Çogu şışman kışı gecelerı aşırı yemek yer Bu duruma genellıkle uykusuzluk ve sabah yemek ıstememe eşlık eder Bun lar devre devre gelır ve stres tarafından arttırılır Geç saatlerde televızyon seyret mek bu durumu daha da fazlalaştırır Bır grup şışman hastada da fızyolojık bazı bozukluklara ıkıncıl olarak şışmanlık gelışır örneğın tıroıd hormon eksıklıkle rı Kuşıng hastalığı ve beyınde oluşmuş bazı hasarlardan sonra şışmanlık gelışe bılır Psıkıyatrıde kullandığımız bazı ılaç lar da ornegın noroleptlkler ve lıtyum kı lo aldıran ılaçlardır "İçimizdeki Biz" ve ınsanın değişimi Doğan Cüceloğlu'nu "ınsan ve davranışı" genel başlıgı altında yazdığı ve daha çok ınsanın yakın ve uzak çevresıyle ıletışımını, kendını keşfedışını konu alan, anababanın davranışlarını eleştıren, çocukların yetıştırılmelerınde veya buyumelerınde alışılmış kalıpları, kalıplaşmış kışılıklerı sorgulayan yazılarıyla tanıyor, CBT okurları Bu yazılar , Cuceloglu'nun sıstemlı çalışmalarıydı ve kıtap hazırlıklarının parçaları olarak programlanmıştı Daha sonra bırbırı ardına Içimizdeki Çocuk, lyi Düşün Doğru Karar Ver, Yetişkin Çocuklar kıtapları yayımlandı Bu kıtaplar okurdan hakkettıklerı ılgıyı gorduler Cüceloğlu, kıtap yazma çalışmalarını surdururken "Turk toplumunun şu an en dınamık, çagdaş, kendıne guvenlı, bılgıye değer veren sektoru" olarak nıteledıgı ış dunyasına ıletışım ve etkılı yaşam semınerlerı vermeye başladı Insan ve davranışı uzerıne goruşlerını sadece şırket yonetıcılerıyle degıl, aılelerıyle bırlıkte butun çalışanlarla da paylaşmaya başladı Semınerler, şırket ıçı çalışmaların ve şırket ıçı yaşamın kalıtesının yukselmesıne yonelıktı, ancak bu kalıteyı yakalamanın önemlı bır on şartı da, yaşamın bır butun oldugu olgusundan yola çıkarak çalışanların doyumlu ve kalıtelı bır aıle yaşamlarına sahıp olmalarıydı Cüceloğlu, bu çalışmaları sırasında elde ettığı deneyımlerden de yola çıkarak "Içimizdeki Biz, Kalite Bilincinin Temeli" kıtabını yazdı Sıstem Yayıncılıgın 100 kıtabı olarak yayımlanması vesılesıyle duzenlenen kokteylde, Cüceloğlu, dostları ve okurları ıle bır araya geldı Kısa konuşmalarm ve sohbetlerın ana konusu ınsan davranışlarında kalıtenın artmasıydı Semıner ve tartışmalar, yanı bır tur egıtım ve ogrenım yoluyla çalışanların davranışlarında gozlemlenen belırgın degışımlerden, çalışanlar arasındakı ılışkılerdekı kalıtenın yukselmesınden ve bunun ış verımıne yonelık etkılerınden soz ettı şırket yonetıcılerı Hepsı memnundu ozellıkle aıle bıreylerının de katıldıgı etkıleşımlı bır ortamda yapılan konferansların ınsanlar uzerınde olumlu degışımlere yol açması tabıı kı sevındırıcı Cuceloglu'nun etkılı ve ınandırıcı konferanslarının yanısıra, gozlenen bu "değışımde", maaş alınan şirketin değişim isteğinin de payı oldugunu kabul etmek gerekır Acaba yetışmış ınsanın davranışlarını temelde ve ozunde değıştırmesı ne kadar mumkun? örnegın 500 şırket çalışanının kaçının tum yaşamında, ıstenen ve ozle9 nen duşunce ve davranış degışımı soz konusu olabılmekte Şırket ıçındekı davranışları ıle evde ve dış yaşamdakı davranışları bırbırıne uyumlu mu? Acaba, ınsan daha çok, ıçınde ve etkıleşımde bulunduğu şartlara uygun bır degışım mı yaşıyor? Orneğın normalde duzgun bır yaşam surerken, sıyasal hayata geçtığınde çok sayıda ınsanın kendı kışılıklerınden soyunarak bambaşka roller ustlenmesını bu çerçeve ıçınde nasıl değerlendırmek gerekır7 Sıyasal yaşamdakı bu kışılık degışımlennın toplum uzerındekı genel etkılerı nedır? *** Değışımın mutlaklığından çok, gorecelığınden bahsetmek daha doğru degıl ı Gelecek cumartesı yenıden bırlıkte olmak umuduyla sağlıklı bır hafta daha geçırmenızı dılıyoruz M ECoları* Mizaç ve yeme davranışı davranışları uzerınden tatmın etmeye çalışırlar Aşırı lyımser ya da kotumser olabılırler hırslı ve tamah eden nıtelık lerı vardır Iddıalıdırlar her an bır ış pe şındedırler Tahammulsuz ve tez canlıdırlar Bağımlı kışılık ozellıklerı gosterır ler Kılo azaltmak konusunda eger kışının motıvasyonu yoksa kılonun azaltılması hıç mumkun degıldır O nedenle bu ko nuda kışının oncelıkle motıve hale gel mesı ve ondan sonra dıyete sokulması yerınde olur Şışman kışılerı uç ayrı gruba ayırmak mumkundur Bırıncısı, hıçbır psikolojik problemı olmadan şışmanlıgı bulunanlar ikıncısı kışılık gelışımı devrelerınde ya şanan psıkolojık problemlerın sonunda ortaya çıkan gelışımsel şışmanlık tır Uçuncusu de anı gelışen bazı psıkolo jık travmalara baglı olarak ortaya çıkan tepkısel şışmanlık tır Tepkıspl şışmanlık psıkolo|ik olarak normal gelışımı olan kışılerın karşılaştıgı olaylara bağlı olarak duydukları uzuntu gergınlık ve bunaltı sonucundakı aşırı yemeye baglı olarak ortaya çıkar Genel lıkle bır aıle uyesının kaybı bazen evden ayrılma kımı zaman çok spvılen bır eş ya hayvan ya da ınsanın kaybı ya da aşırı yalnızlık korkusu bu duruma neden olur Bu kışıler genellıkle bdldırganlık duygularını kolay kolay ortaya çıkartabılen kışıler degıldır Içlerınde duydukları bu duyguyu dışa rıya yansıtamamak onları bır yandan depresıf yaparken bır yandan da aşırı yemeye zorlar Bu kışıler ağır dıyet prog ramları ıle kılo verseler bıle saldırganlık duygularını ıçlerınde taşıdıkları muddet çe kısa surede yenıden kılo alırlar Gelı şımsel şışmanlar ıse çocukluk donemle rınden berı yaşadıkları psıkoloıık problemler nedenıyle şışmanlık çekerler Şış manlıkları ozellıkle ergenlık donemlerın de başgosterır Ergenlık donemındekı şışman gençler uyum problemlerı yaşar lar Genellıkle pasıfıte önemlı kışılık ozellıklerı olmuştur Kendılerını çevresındekı lerden çok ayrı bır kışı olarak gorurler Sankı emosyonlarını kontrol edemeyecekmış gıbı bır hısse kapılırlar Inısıyatıf kullanamazlar kendı başlarına ış yapma ozellıklerı az gelışmıştır Aslında arzu ve ısteklerınde bır kayıp yoktur Yalnızca bu arzuyu kendı çevresındekılere karşı ey leme donuşturme ozellıklerı zayıflamıştır Sıklıkla aılelerınden gorduklerı bıçım de yeme davranışının bazı buyusel yönlerıne de ınanırlar Olaylar bekledıklerı gıbı gıtmedıqınde bunaltı ıle beraber aşırı bıçımde yemeye başlarlar Şışman lıktan kurtulmak ıçın de çok keskın agır ve uygulanamaz reıımlerle kısa surede şışmanlıktan kurtulmak ısterleı Bu uy gulamada da buyusel bır beklentı vardır yıne Asla uzun surelı plana ve programa dayalı rejımler uygulayamazlar Hemen kısa surede çarçabuk sonuç al mak ısterler Bu ıstegın arkasında kılo nun sankı kendı çabasıyla degıl buyusel bır gucun yardımıyla duşeceğı beklentısı vardır Bu tur hastalarda davranış tedavı tek nıklerı daha etkılı olmaktadır Ama onre hastalar gerekırse kendı kendılerını ız lemelerıne fırsat vererek aşırı yeme davranışı ıçınde bulunduklarını farketmelıdır ler Pek çok hasta henuz ne kadar yedıgının farkında degıldır Doktor bey fazla da yemıyorum ama su ıçsem bıle yarıyor derler Ikıncı olarak kılo kaybet mek konusunda sahıp oldukları negatıf emosyonlardan kurtulmaları gerekmek tedır Genellıkle kılo vermem çok uzun ve çok zor olacak ya da bunu asla duşuncelerının yerıne ddha lyımser duşuncelerın geçırılmesı önemlı bır adımdır Örnegın Artık kafamda yıyecek duşuncesı yerıne sevdıgım yerler ve kışıler olacak ya da Kılo vermeyebılırım belkı ama kılo da al mayacagım gıbı olumlu duşunceler ola bılır Daha sonrd da davranış tedavısının dığer ayakları uygulamaya sokulur *Doç Dr. Bakırkoy Ruh ve Sınır Hastalıkları Hastanesı Psikolojik nedenler Gece yeme hastalığı llgınç bır araştırmada şışman bır aıle ye evlatlık verılen oz anne ve babası za yıf çocukların da şışmanladıkları gozlenmıştır O zaman annenin beslenme ter cıhlerı çocugun kılosunu etkılemektedır dıyebılırız Bunun da otesınde belkı annenin çocugunu kılolu ve tombalak bı çımde gorme arzusu da çocuk tarafın dan algılanmakta ve çocugun beslenme tercıhlerı annenin beklentılerı yonunde otomatıkman deqışmektedır dıyebılırız Annelerın egıtımınden çok onların ço cuklarından beklentılerı çocugun kılosu ıçın belırleyıcı olmaktadır Kendısı ıçın ıdeal bır gorunum ve kılo arzusundakı bır anne çocuğunun da dıkkat çekıcı bırısı olması ıçın çaba gosterır Çok lyı beslenmış bakımlı gorunen dolayısı ıle kılolu bır çocuk annenin bu tur beklentı lerıne daha lyı cevap veren bır çocuk olacaktır Kendı ıdeal gorunuşu ıle dıkkat çekmek taraftarı bır anne ıçın şışman bır çocuk daha tercıh edılır olacaktır Bır dığer etmen erken çocukluk donemın dekı fızıksel aktıvıte ıle şışmanlık arasın dakı bağlantıdır Televızyon karşısında geçırdıklerı uzun vakıtler çocugun fızık sel aktıvıtesının duşmesıne ve sureklı karbonhıdratlı yıyeceklere duşkunluğune neden olur Psıkanalıtık teorıye gore şışman kışıler oral donemde takılı kalmış kışılerdır Bunlar lıbıdınal enerplerını ve saldırganlık duygularını emme çıgneme ve ısırma Annenin çocuğu yetiştirmesi önemlı mı? yapamayacağım derler Bu olumsuz e posta: bursali@planetcom.tr Cumhurıyet BİLİMTEKNİK • No 507 7 Aralık 1996» Basan ve Yayan Yenı Gun Haber A|dnsı A Ş • Genol Yayın Yonetmenı Orhan Erınç • Genel Yayın Koordınatoru Hıkmet Çetınkaya • Yazı Işlerı Muduru Ibrahım Yıldız (sorumlu) Dınç Tayanç • Yayın Yonetmenı Orhan Bursalı • Grafık Yonetmenı Tules Hasdemır • Reklam Medya C 507 3