Katalog

E D İ T Ö R E M E K T U P T A R T I Ş M A Genç cumbupiyetin tercihi ve bugünkii vupdumduymazlar Genç Turkıye Cumhurıyetfnın ARGE'ye verdığı onemı ve o donemdekı heyecanı, Şeker Enstıtusunde Teknolojık Araştırmalar Mudurluğu ve Eğıtım Daıresı Başkanlıgı yapan Nazım Taygun anlatıyor... Nazım 2 Kasım 1996 tarıh ve 502 sayılı Currıhurıyet Bılım Teknık te çıkan "Sanaytcı ve Araştırma Gelıştırme" başlıklı yazıni7i okudıım Turkı ye nın Gelpcegı Bılım konulu panelde sunulan goruşlerden esınlenerek ulkemız Sdnayıının araştırma gelıştırme konusun dakı gereksınımlerı uzerınde duruyor ve bu bağlamda Arçelık ın Ar Ge konusunda başlattıgı çahbindları ornek olarak ve rıyorsunuz ö n r e bu konudakı duyarlılıgınız ıçın sı zı kutlamak ısterım Ar Ge konusunda belkı de ulkemızde onouluk yaptıqına ınandıgım "Şeker EnstıtusurT'nu sıze, kısa da olsa tanıtmak ıstedım Şpker fcnstıtusu Turkıye Şeker Fabrıkaları A.Ş. ye baglı bır ar ge organıdır Yazımın devarnında Turkıye Şeker Fabrı kaları A Ş yerıne sadece "Şeker Sanayıı" dıyeceğım llk kuruUn şeker fabrıkaları 1926 Uşak, Alpullu, 1933 Eskışehır ve 1934 Turhal şeker fabrıkalarıdır Bu dort fabrı ka 1935 yılında rahmetlı Kâzım Taşkent tarafından bırleştırılerek Turkıye Şeker Fabrıkaları A Ş kurulmuştur Fabrıkaların kuruluş donemınde pan car tarımım bılen kımse olmadıgından ılk araştırmalara 1932 yılında Almanya'dan getırılen ıkı uzmanla Uşak Şeker Fabrıka sı'nda pancar yetıştırme ve haşere konularında denome ıstasyonu kurarak başla nır Bu ıstasyon fabrıkalar şırket olarak bırleştırıldıkten sonra 1935 yılında Eskışe hır'e taşınır Buradakı çalışmalar arge ıçin ilk adımdır. Alman uzmanların ya nında Almanya'da ogretım gormuş tarım muhendıslerı verılır, bırlıkte çalışmalara başlarlar Özellıkle pancar haşerelerı ve hastalıklar konusunda onemlı çalışmalar yapılır Şırketın Avrupa'da ve Amerıka da okuttugu tarım elemanları Turkıye'ye do nunce Eskışehır'dekı ıstasyon genışletılır ve bu laboratuvarlar meteorolojı, fotog raf ve harıta kısımları ıle de desteklenır Pancarın yetıştırılmesı ıle ılgılı araştırma laboratuvarları kurulurken dıger taraftan da şpkerın uretım teknolojısı ıle ılgılı ar ge laboratuvarlarının da kurulmabina başlanır 1947 yılında Uşak Şeker Fabrıkası nda fabrıka çapında araştırmalara başlanmış bu çalışrnaların yetersız oldugu gorulerek 1953 yılında Eskışohır de "Teknolojı Laboratuvarı" kurulmuştur ratuvarlnnnııı ddha da gelıştırıloıpk An kara da Şeker Enstıtusu adı altında kurul masına karar verılmıştır Dıger taraftan yenı kurulacak enstıtunun Ankara da ya pılmasının en onemlı nedenı unıversıteye yakın olrnası boylece her tuılu bılımsel konularda unıvotsıte ,le ışbırlıgı yapma olanagının ve kolayhgının saglanmış ola (\f}\ goruşudur 1958 yılında hazırlanan tuvarl.ııını dahd genışlelerpk araştırma ı n.titut.unu kurmak ıstc dıgı zamdn ılk duşuıulııkleıı konu tnslıtuoe çalışat ~\W plenıaııların yetıştırılmpsı oldu 193b yılın dd yurtıçınde ve yurtdışında teknık ele man yetıştırme seferberlıgı dıyebılecegı mız atılımlar yaptı 1939 yılında kımya makıne eltktrık ve tanm konularında Al manya da tahsıl yaptırmak ıçın yedı lıse mezunu gonderırken aynı yıl Turkıye de okutmak ıçın yedek lıse mezununa unı versıtede okuma olanagı saglıyor 1939 yılında Turkıye unıversıtplprınde yedı oğrencıyı 1940 yılında sekız ogrencıyı yurt dışında 1942 yılında dokuz ogrencıyı Al manya Isvıçre yp uç ogrencıyı Amerı ka ya 1960 yılında 27 oqrenrıyı Alrran ya da egıtıme qonderıyor Ayrıca 1960 yı lında açılacak eribtıtuye elernan yptıştır mek ve doktora yaptırmak ıçın Alman ya ya 12 Amerıka ya 3 tarım ve kımya muhendıslerı gonderıyor Eribtıtu 1965 yılında açıldıqı zaman 3/ s.ı ken dı dalında uzmanlık ve doktora yapmış muhen dıs 54 laborant ve tek nısyenden oluşan bır kadro ıle ışe başlamış oldu Şeker Enstıtusu'nun kuruluşu Şeker sanayıının gelışmesıne paralel olarak sanayının sorunlan dd artmıstır Bu sorunların daha kolay ve daha bılımsel yollarld çozulebılmpsı ıçın bskışehır de bulunan zııaı araştırma ve teknolo|i labo /"ReNdıSi Bu bılgılerden sonra yukarıda yazınızdan aldı ğım tumcpyp gerı doner sek şeker enstıtusu açıl dıgı zaman dahı enstıtu de tarımsal ve teknolo|ik konularda araştırma ge lıştırme yapacak gereklı araç ve gereçlere sahıp ıdı Bugune degın yuzler ce araştırma, sayısız tek nık yardım yapılırken sa nayıde çalışdnların mesEskışehır şeker fabnkalarının araştırma laboratuvarları lekı bılgı ve becerılerının artırılması konularında da pek çok elemanın yetıştırılmesınde katkı gelışme projesı genel mudurlukçe de uy da bulunuldu gun görulmuş ve ışe başlamıştır Bınaları laboratuvarları, seraları, denemp ıstab yonları, atolyelerı sosyal tesıslerı yetışYabancılar da eğıtılıyor. mış elemanları ve her turlu araç ve gereç lerle donatılmış modern bır enstıtu kurul Enstıtu eğıtım konusundakı bılgı ve be muş ve 1965 yılında çalışmalarına başla cerısını yurtdışına da taşırdı UNIDO ıle mıştır ışbırlıgı ıçınde, gelışmekte olan ulkelerın Enstıtu tarımsal araştırmalar, teknolo (Iran Afganıstan Irak, Mısır Tunus Şılı, jık araştırmalar, personel, ıdarı ışler genel Çın Romanya vb ) teknık personelıne ve yardımcı nızmetler bolumlerınden pancardan şeker uretımı' konusunda In oluşmuştur gılızce eğıtım vprılmektedır Bu eğıtıme Enstıtunun çalışma alanlarını başlık 1981 yılında başlanrnış ve halen devam olarak şoyle ozetleyebılırız etrnektedır Her yıl 10 7? kışı egıtıme ka 1 Araştırma ve gelıştırme çalışmaları tılmaktadır Eğıtım suresı 7 hafta olmak 2 Fabrıkaldra teknık yardım 3 Rutın ış tddır ler 4 Eğıtım ve yayın 5 Kurumlarla ış Ayrıca enstıtu yurtıçı ve uluslararası kubırlıgı (yurtıçı yurtdışı) Ayrıca tarımsal rumlaı enstıtu ve unıversıtelerle dp araş ardştırmalar bölumune aıt araştırma pro tırma konuları çerçevesınde ışbırlıgı ıçınjelerını uygulayabılmek ıçın Ctımesqut de çalışmaktadır Araştırmacılar semıner Adapazarı Eskışehır Erzurum (Hasanka konferans ve toplantılara katılır, bıldırı vele) Konya ve llgın denerne ıstasyonları rırlpr belırlı konularda ışbırlıgı ıçınde açılmış VP berdlar yapılmıştır araştırmalar yaparlar Bunların en onemlı Şeker Enstıtusu şeker pancarının verım lerı (IIRB) (Instıtut Internatıonal de Rer VP kalıtesını artırmak ıçın tarla hazırlıgı herLhen Betteraveren) uluslararası şeker gubreleme sulama ekım hasat bdkım pdncarı araştırma pnstıtusu munavehe ^ılolama hastalıklar haşerp Fnstıtude unıversıtesanayı ışbirliğıler pancar çeşıtlerının ıslahı toprak vc ne guzel bır ornek olabılerek çalışmalar sulama suyunun analızleıını yaprnak fab da yapılmıştır Agırlıklı olarak ODTU ve rıkalarda vuıım ve kalıteyı drtırmayj yo nelık yenı teknoloıı VP t ıhaz gelıştırmek urun yan uıun ve alıkları dogerlendıımpk veya zararsız hale qetırmpk çevte kıılılıgı yonunden atık suları arıtındk analız yon teınlerını gelıştırmpk ışlptmt dp kullanıldiı yardımcı iTiadde bayın Ilgılı leıııı uretım teknolojısım gelış Dotgını/ın böP bayibinda yer alan tırmek vb konulardd temel VP ya/ının yedınrı paragrafında bır ınsana uyguldinalı araştırrmlar y jp hipnoz ıle kızgın bır şış yerıne bır tn maktır kenmez kalpın degdırılerek kışıde dag laıııanın saglanabılecegını soyleyen bır I en f ıkııltesı mezunldrına mastpr çalış mat>ı ol ınakları saglanmıştıı ( ^ j l ı v m j ko nuları enstıtumuz tdrafından sanayımızın sorunl ııını çozecek şekıldf seçılmıştır 1U7Ü I983 yılları atabinda 24 k o n u d ı mastpı r, ılışmabi yaptırılmıştır bıutıtude çalışanlaı şırketın yayın ha yatım d ı buyuk katkılarda bulunmnşlar dıı Yapılan araştırma çalışmalan şırketın yayımadıgı Pancar ve Şekpr dergıle rınde ve zdman zaman yurtdışındakı der gılerde de yayımlanmıştır Yabanrı dılden pek çok meslekı kıtap VP makaleler dılı mıze çevrılerek çalışanların hızmetıne su nulmuştur Fnstıtunun kutuphanesınde araştırma cıların gpreksınmelerıne yanıt vprebılecek her tuı meslekı kıtap mevcuttut Yaklaşık yerlı ve yabancı yuzun uzerınde dprgıye de abonedır Şeker sanayıınde ışletme muhendıslı gınden teknolo,ık araştırmalar mudurluğu ve eğıtım daıresı başkanlıgına kadar go rpv yaptıgım 38 sene ıçınde bu kuruluşun bdırne den Kars a kadar ulkenın en ucra koşelerıne kadar sanayı eqıtım tarım kultur ve sosyal etkınlıklere vb pek çok konularda ne buyuk hızmetler qotuıriugu nu gordum ve yaşadım Şeker sanayıının ulkeye vprdıgı hızmetı şaır ve yazar Cey hun Atuf Kansu bakın nasıl da guzel an latır (Sayın Kansu uzun yıllar şeker sana yıınde çocuk doktoru olarak gorev yap mıştır Çocukları Bahar ve Işık Kansu Turhal da dogmuştur) lurhal da Anadolu yu yapan Ana dolu ya teknıgın gucunu işleyen nıre muhendısler tanıdım Kımseler bılmez, ibtasyonlardan geçıp gıden trenlerde yolcular da bıl mez o gurul gurul ışleyen turbunlerı o donen pulanyaları o takımhanplerı o hızla kayıp gıden yağlı kayışları uzaklarda, Anadolu'nun alın yazısı na teknık yoluyla degıştırmeye çalışan yerlerdır oralar ve bırtakım genç muhendısler Anadolu'yu teknıgın çelık tellerıyle orerler Bu genç kuşak oyle bır yapıcı ku şaktır kı, sessız sedasız teknıgın zaferını bozkırlara kazımışlardır " Sız yazınızda haklı olarak, 1996 yılında ozel teşekkulun yenı yenı uygulanmaya başladığı arge programlarını dıle getırı yorsunuz Şeker sanayıı bır KİT olmasına karşın ar ge konusunda onculuk etmış belkı de tek ornektır Bunu da Kâzım Taşkent, Muammer Tubsavul ve onun gıbı ılerı Batı ulkelerınde eğıtım gormuş buyuklerımızın sadece o ulkelerde eğıtım gormekle yetınmeyıp o ulkelerden çalış ma dısıplınını ış sevgısını ulkeye hızmet ve özellıkle Ataturk umuzun ıdedllerını gerçekleştırme anlayışını bırlıkte gptırmış olmalarına borçluyuz Ne yazık kı 1985 yılından bonra sayın özal donemı ıle KİT lere vurulan darbe den şeker sanayıı dolayısıyla onstıtu de nasıbını almıştır Ne yazık kı artık dergılpr yayımlanmı yor kıtap yazılmıyor ve çcvrılmıyor yenı elemanl v yetıştırılmıyor Yurtdışında ya pılan kongrelere toplantılara eleman gonderılmesı çok sınıriı tutuluyor ve bun ların hepsı bılımden tasarruf ıçin yapılıyor nenın <İPi|dıgı yerde bılıncın ırıetabolız mayı uyarmasından dolayı yanıkla kar şılaşmış gıbı bır dermatolo|ik tepkı olu şur Sonuçta bolgede bırçok fızyoloıık olaylar zıncırı gplışıp rııordrma odem hatta hucre olumlerı gorulebılır anid hıçbır z u man kızgın bır nesnenın verdı gı butun zararın tıpkısı gorulemez Bur dakı olay şıddellı bır allerjık reaksıyona benzetılebılınır ancak Olayın detnyları nı bılmempme ragınen bıyotızık kural ların çıgnenebıleceqını sanınak yanlib olur Okuyucuların yanlış bılgılenmesını onlemenızın gerektıgını sanıyoıunı Ya^ının belırttıgıın bolumu ya yanlış aktdiılmış ya da arabtırmacının eksık bır bıldınmı bulunmakta Hıpnozla bıofızık kurallar çıgnonebılbeydı uyutul muş deneklere elma yedırılır ve aylarcd saglıklanm korumaları beklenebılırdı Hipnoz ve yanılgı Insan yetıştırmek araştırmadan bahsedılıyor Ilk olarak Y^zınızdakı bu tumreyı anımsatmak ıçın bııny ı alıyo rum Sayın Kayhan dan oğrenıyoruz kı ortalama Turk sanayıcısının .ır ge ıhtıyacı, henuz, getırılen makıne ve ekıpmanı çok lyı uyyulayacak teknık ve bılımsel elemanın var olmasından oteye taşamıyor" Şekpr sanayıının yt tkılılerı 19S8 yılında drdştınnd l.ıbon boğuk bır npsne ıle bicak bır tf«>snenın (hele kızgın bır nesnenın) dende âynı derecedon yanma meydana getırmesı tı/ıkbel olarak mumkun olamaz Boylc bır şt>y olnınsı ıçın kalemı dprı ye bastırınca yanma setıi yanma koku su ve yanma buharı da olması gerekır kı hıç kımbenın boyle bır şeye tanık ol ınası ımkan dahılınde degıldır Ikıncibi hıpnozıa kışının ıibt bılıncıne (ya da bı lınçaltına) verılecek boyle bır bılyı VL f ııita yamkla karşılaşmaya kaibi bır uy.iran olarak algılanır ve soguk nes / ı^ııı Do^tı/ı (Bı\()lo^) 510 4