Katalog

ARAŞTIRMAHABER Ay yilzeyinde keşfedilen buz Mustafa N. Parlar Ödülleri S oguk savaş do nemınden kal ma Yıldızlar Savaşı Programı nda gorevlı bılım adamları Ay uzerınde su keşfeltıklennı açıkladılar Boylece Ay yuzeyın de erı azından su bu lunan bolgede ınsanoğlunun yerleşmek ve bır us kurmak ıçın on tomel gereksınım lerden bırı oları bu ıh tıyacını orada karşıla ma şansı oldugu be lırtıldı Hatia Mars ın fethedılmesı ıçın ge reklı yakıtın Ay yuze yındekı su ıle karşıla nabıleceğı ve Mars'ın fethının kolaylaşacagı varsayımlarında bulunuldu Su Ay yuzeyınde Guney Kutbu bolge sınde bır krater agzında bulundu Bu bol go gerçı ulaşılması zor ve hıçbır zaman Guneş ışığı almaydn bır yer Suyun bulun duğu 13 km derınlıktekı su bolgesınde surpklı olarak uzaysal donma/sogukluk sozkonubu bksı 1 V sdntıyrat Virsiyılrin su bu nedenle buz halınde Ay a yerleşme progrdrnının destekçılerı kraterden buz parçaları almak ıçın robotık bır sıstomın arıl olarak qonderılmesını ıs ledıler Su bolyesını bozkonusu Amcrıkalı bılımcıler yenı bır geleceğın cazıbelı bol qesı olarak gruyorlar Ay yuzeyınde suyu Clementıne adı ve rılen Bdllıstıe Mibbile Deferibe Organızatı on (BMDO) un programı çerçevesınde qondprılf>n kuçuk bır uydu keşfettı Proq ram duşman Sovyet fuzelerının daha ılk kalkışlarında uzaydan vurularak yokedıl mesl amacına yonelık araştırmalar yapıl masını ongoruyordu Uydu Ay ın bızım goruş açımızın dışında kalan bolgesının kartografık ozpllıklerını araştırıyordu Programın yonetıcılerı bddece radar yukseliı olçer laserlerle ve fotosensorlerle donatılmış 7S mılyon dolar degerındekı mınık uyduyu Guney Kutup bolgesıne yonlendırdılor llkbahardan berı golen bıl gılerı değerlendırme çdlışmaldrı surerken gozlemcılere gore tam da yenı 5 yıllık butçplorının kararlaştırılacagı donpmp ya kın Guney Kulbundan kralerden alındn versıtesı'nden Dr Derbyshıre ın da oldugu kımı araştırmacıldr acı çekmenın tıpkı ust duzeydekı zıhınsel aktıvıteler de oldugu gıbı bılınçle yakından bağ lantılı oldugu gorıışundeler Yanı acının çekılebılmesı ıçın bazı yaşantıların ve anıların varlıgı gereklı kı cenın ıçın boyle bır yaşam tecrubesınden soz et mek mumkun degıl Bu goruşe gore de acı ancak doğumdan sonra başla yabılır çunku tum acı algıları geçrnış yaşantılar qelecek beklentılerı ve ruh duruırıu ıle yakınddn ılışkılıdır O zaman ortaya şu soru çıkıyor Ilk acı tecrubesı ne zaman gerçekleşır? Bu neden ılla doğumdan sonra olması gereksın Ilk acı tecrubesı neden daha anne karnındaykon yaşanmış olma sın? ODTU Prof Dr Mustafa N Parlar Egıtım vo Araştırma Vakfı Odullerı verıldı Odullerı kdZdtidnldnn ibitıılerı Bılım Hızmet ve Onur Odülü Ord Prof Dr Ekrem Akurgal Emeklı Bılım Odullerı Prof Dr Çı^dpm Kâdjıtçıbaşı K a , Uııpv /(on Edobıyat Fakultesı Prof Dr Yurdanur Tulunay ODTU Muhendcslık Fak Havacılık Muhen dıslıgı Dolumu Hızmet Odullerı Prof Dr Ruştu Yuce ODTU Muhendıslık Fak Inşaat Muh Bolumu Dr Arnold Hornfeld blMKA lıc vu San A Ş Yon K Baş Araştırma ve Teşvık Odullerı Y Doç Dr Tayiun Akın ODTU Muhendıslık Fak Elektrık Elektronık Muh Blm Doç Dr Levent Bayındırlı ODTU Muhendıslık l"ak Gıda Muh Blm Y Doç Dr Hasan Mandal Anadolu Unı Muh Mım Fak Seramık Muh Doç Dr Huseyın Alper Guzel OD1U I I B Fak Iktısat Bolumu ASELSAN A Ş GSM El Iprmın ilı (ıplibtırme (îrubu yuzunu aydınlatmıştı 1989 yılı Mart ortala rında meydana gplen bu olayların tumu dp aynı nedenden kaynaklanmıştı 2000 h yıllar uzay çağını ydşayacdktır Ul kemız de Yere Yakın Uzay ın oğrenılmesınde anlaşılmasında kullanılmasında etkın olmahdır yansımalann suya benzedığı açıkldmdsı geldı Amerıkan basınında çıkan yorumlarda soz konubu bulu bolgenın Buyuk ıhtımal le dunya dışı ydbaııoıldrın bıle su ve oksı |en ıhtıyaçlarını karşılayabılecek bır us olarak hızmet edebılecegı kınayelı ıfade lere yer verıldı Bazı yorumcular ay yu/eyındekı buzlu yuzeyın yuzde 90 dan fazlası buzdan oluşan bır goktaşının çarpması ve kutup bolgesındekı sogukluk nedenıylp ypnıden dontıuısı bonucu oluşmuş olabılecegını ılerı surduler Ilk çdrprrid sırdsındd olubdn sıcaklıgın ve erımenın ardından şok bır donmd1 Yanı bulıınnn suyun bır goktaşı suyu olabılecogı ılcrı suruldu Bazı gazete yorumlarında bolgeye gı deceklerın buz uzerınde dans yapmak ıı,ın kdydk papuçlarını da yanlarına alma sının uygun olacagı duşunrplprınp ypr VP rıldığı goruldu1 Tabı donmuş buz pdrçd larının da ancak gunlerce surecek tam bır madencı teknıgıylp parçalanahılprpgı VP elde odılebılecegı de belırtılmekte Eğer her şey yolunda gıderse soz ko nusu buzdan ancak yuzde 10 oranında su eldesının mumkun oldugu belırtıldı Astrofı/ıkçı Jameb Hale Ay yu/pyındpkı buz krıstallerının ancak elektrolız yoluyla çozulup su ve oksijenın ayrıştırılabıleceğı nı bunun ıçın de gereklı enerıının orada asla karşılanamayacagını dıle getırdı Yurdanur Tuluman'ın odul torenı konuşması Elektronık dersını AUFF de Prof Dr Mustafa N Parlar dan aldım ODTU den ge len Prof Parlar çok çekıcı bır pvrpnp açılan pencereydı bızım ıçın Belkı de ODTU ye katılma ıstegım ılk olarak o donemde bdşld dı Daha sonraları ATS6 uydusunun Hındısf ın s kaydınlması sırasında Prof Dr Hakkı Oranç ıle ortak bır çdlibmd yaptık Bu Yprp Ydkın Uzay konusunda yaptıgım Turkıye ye donuk ılk dogrudan uygulamaydı Bu anılarla ODTU Prof Dr Mustafa N Parlar Egıtım ve Araştırmd Vdkfı Bılım Odulu nu alırken ozel bır kıvanç ve onur duymaktayım Bır hafta sonu ılk paragrafını aşağıda alıntı yaptıgım y^zıyı okuyup duygulandım Çunku 1973 yılından berı Turkıye de one mını kdnıtldmdyd uğraştığım bır konu yakla şık 100 000 okura oykumsu bır yumuşaklıkla ulaşabılıyordu Yızı şoyle başlıyordu Her bey binibek hızıyld olup bıttı Soguk uuebec elektrık şebekesındekı gerılımde ansızın urkutucu duzeyde dalgalanmalar belırdı Bırkaç sanıye sonra tum bolgede ploklrıklpr kosıldı Yaklaşık 6 mılyon kışı do kuz saat boyunoa elektrıkbiz kdldı Ikı gun ıçınde NASA uzay araçlarının bırçoğunun ızını yıtırmış kuzey ışıgı guney Londra gok Yere Yakın Uzay Uzay Bılımı 1990larddn berı Yere Ydkın Uzay Astrofızık Mıkrogravıte ve Yer Goz lemlen'nden oluşan dort ana dalda ıncelpnmektedır Yere Yakın Uzay Yer ıle Guneş arasındakı ortamın anlaşılması kullanılması rid ılışkın tum bılımsel ve uyguldrndlı alanları kapsar Çağın başından berı Guneş ener|isının tanecık (Guneş Ruzgarı) ve elektromanyptık (EM) olarak ıkı yana bıieşen ıçerdıgı bı hnmektedır Bunldrddn EM kokenlı oldnı ışık hızıyla ılerleyıp atmoslcrı lyonlaştırarak lyonosferı tanecık enerjısıyse yuzlerce km/s lık hızlarla yere ulaşıp yer manyetık alanıyla etkıleşerek manyptosferı oluştur maktadır Boylece dev doğal bır dızge oluşmakta ve bu dızge 10 6s (elektron oz frekansı) ıle 3x10 8s (bır gunpş donemı) ara sındakı degışmelerı ızlcyebılmektedır Boy lebine genib bır değibme drdlıgıyld bdbd çı kabılecek kesın bır model yapılabılır mı?|l'> 2. Yere Yakın Uzay Nedır? 3. Guneş Enerjısıyle Yere Yakın Uzayın Etkıleşımi Nıçın Anlaşılmalıdır? Bu soruya ılışkın olarak çok daraltılmış bır alanda da olsa şu canlı ornekler sayılabılır (ı) lletibim yayın ydpma yon bulup yo neltme ufukustu radar guvenırlığı lyonosfe re baölıdır (ıı) Tyonosfer akımları guç hatlarında aşırı gerılımler yer altı borularında korozyon olusturup etKileyebılmektedır (ııı) Yukarı atmosterın ısınması uydular ıçın ek surtunme oluşturmakta VP yorungp lennı bozmaktadır (ıv) Enerjılı parçacıklar uydu elektronık dızgelerını bozmaktadır (v) Ener|ilı parçacıklar ozellıkle kutuplara yakın uçan pılotlar ıçın tehlıkelı radyasyoıı oluşturmaktadır 1989 yıllarındakı guneş patlaması Kuzey Kanada da guç hatlarının tumuyle devredpn çıkması yeryuzu ve uydu uzerındon yapılan hdberleşmelerın kesılmesı arasında dug rudan ınandırıcı bır baglantı vardır Iklım hava olaylarının guneş etkınhgıne nasıl yanıt vprdıgı bılımspl yondpn anlaşılabılırse bun lara baglı olarak toplumsal ekonomık sorun lara çozum bulunması da kolaylaşacaktır 4. Sonuç Bebekte beyin nasıl gelişiyor? Otvbetlum Sonuç nedır? 7 hdftdlık f r 3 Ayhk b Aylık 7 9 Ayhk ffooul, toctejı Yenı dogan ne de herkesın gıderek kabul etmeye başladıgı bır gerçek var Nasıl gorme olayı yaşamın ılk donemlerınde krıtık bır donemden geçıyorsa omurılıktekı sınır hucrelerı ıçın de aynı şey geçerlı Bu donomde aşırı acıya maruz kalınca algılama gelışmemış olsa bıle uzun su relı bır hasar ortaya çıkabıhr Bu varsa yım cenlnın acı çekmeyecegını ılerı su renlerın bıle anne karnındd gerçekleş tırjlen amelıyatlarda aqrı kesıcı kullan masının lyı olacagını soylemelerıne yol açıyor Herkesın ortaK olabılecegı gorunuş te tam karşıt olan bır goruş daha var Acı neden her zaman ıçın kotu bır şey olsun Uuşunun kafamı/ ıkı yandan bastırılarak dar bır kanaldan geçerek dunyaya golıyoruz Bunu dogum adı verılıyor ve ınsan tecrubesının mılyon larca yıldır surcgelcn bıı parçası lam da bu acı bızım npfes almaya başla mdrnıza yardınKi oluyuı Kaynak Ekırn 96 n s Çevıren Z T Tum bu karşıt goruşlere rağmen qe 26 hafta Anne karnına ışık tutuldu^u zaman goz kırpıyor 22 24 hafta Sımrltr beynın dış tabakası ıle bıgldnll kıırnidy ı b \9 lıyor Kırtıılerıne goro bu donomden once cenının dcı gokmoM tıtuınkun degıl 5 Ayhk 34 40 hafta Cenın bazı alıştıgı ıC ık rc It pkı tjo termek uzere şart Ijndırıldbılıyor 29 hafta' Beynın dış labakasında elektrık ak tıvıtesının ılk gozlendığı donom lı 22 hafta Ctnın (crr l)a/ı yipısjl bo7iıklukht duzel tılıyor Kımı cerrahlar bu sırad ı f t nınp ığrı kpsırı vprıyor 13r 6 hattalık prematüre 28 hdfld Sf If t k ıl| hı/ıml ( belırgın derjışıklıklere yol açıyor 32 hafta Bu donpındı n onr \ (Joi| ıı tıı bı klı ıın hı ıııeıı hepsı noı^n^l olırak y IŞTTTII ırını sur (kı hlhyorl ıf • ir 40 hdfld U(H|uııı Kıınılerı hı!i7H inksıyele ülırudan yanı bu donennc dtk acının mum kuıı ıln ly ıı H)iı üyluycır 609