Katalog

TIP A R A Ş T I R M A Anne karnında bebek acıyı hisseden mi? Bebeklerin daha anne kamındayken işittiği, tad ve koku aldığı artık bilinen bir gerçek. Peki ya acı? Pek çok doktor, bilim adamı ceninin gebeliğin ileri dönemlerine dek gerekli sinir bağlantıları oluşmadığı ya da beyin yeterince gelişmediği için acıyı hisssedemeyeceğinı ileri sürecektir. Ancak bir kısım araştırmacı bu konunun tekrar düşünülmesi gerektiğini ileri sürüyor ve ceninin daha erken dönemlerden başlayarak acıyı hissedebileceği üzerinde tartışıyorlar. olarak uyuşturulmasına ragmen cenıne herhangı bir şey yapılmıyor ve ceninin bu sırada acı çekıp çektnedıgı de bılın mıyor Ancak bılınen bu ışlemın cenın de bazı hormonların ve kımyabal mad delprın salgılanmasını arttırdığı (lu maddelerın erışkınlerde ve çocuklarda ağrı ve fızyolo|ik stres IIP baglantılı ol dugu bılınıyor Ignenın karında kaldıgı surede (en a? 40 dakıka) korti7Oİ du zeylerı uç katına çıkıyor Aynı şekılde vucudun dogal agrı kesıcısı olarak ta nımlanan betaendorfın duzeyı de beş kdtı artıyor Bunun otebinde Glover ve arkadaşları bu yıl ıkı stres ışaretını da ha gozlemlemış durumdalar Bunlar dan bırı renının bpynınp anı bir kan akımının olması dığerı de savaş ya da sıvış hormonu dpnılpbılecpk olnn noradrenalının mıktarının belırgın ola rak artması Bu gozlemlerın ne anlanıa geldıgı henuz açık değıl Ancak Glover ın ekıbınden cenın uzrnanı Nıok Fısk kan tranfuzyonundan once cenıne bir agrı kesıcı verıyor oğun bakımın gelışmesı ıle bırlıkte artık 24 haftadan ıtıbaren doğan bebekler anne karnı dışında yaşdtılabılıyorlar Aynı şekılde cerrahıdekı qelışmelerle bırlıkte cenın daha rdhım ıçırıdeyken dmelıyat edıle bılıyor Pekı bu sırada acı hıssedıyor mu'' Cenıne aqrı kesıcı verılmesı gerekır mO Bu konu ozellıklc kurtaı karşıt ları tarafından hararetle tartışılıyor En onemlı tartışma noktalarından bırı de geç donemlerde yapılan kurta|lar Bu sırada ceninin anne karnında parçalanması ya dd kafatasının ezılmesı ge rekıyor Londra Queen Charlotte ve Chelsea Hastanesı nden Vıvett Glover ın soyledıklprı kurtaj karşıtları ıçın lyı bir karııt oluşturuyor Stresın bıyolo jısı uzerınde uzman olan Glover her şeyın olabıldıgınce acısız gerçekleştırılmesı gerektıgını duşunuyor Başka bir deyışle anneye verılen genel anestezının cenını de etkıleyecegıne gu venmeden agrı kesıcıyı dogrudan ce nının kendısıne verelım dıyor Glover ve arkadaşlarını ılgılendıren konu yalnızca kurtaj değıl Rahımde cenıne yapılan nıuddhaleler sırasında da ağrı kesıcı kultanılması qerektıcjını duşunuyorlar Orneğın annenın bağı şıklık sıstemının ceninin kan hucrelerıne saldırdıgı agır bir anemı tıpınde, cenıne 19 haftadan ıtıbaren kan verılmesı gprekıyor Bunun ıçın annenın karnından u/un bir ıgne ıle ceninin karnına gırılıyor Bu sırada annenın karnı yerel Y Bılınçsız refleksler m ı 9 Buna karşılık kımı cenın uzmanları annenın aldığı genel anestezının cenın ıçın yeterlı olacagını duşunuyor ve tar tışmayı tamamen anlamsız buluyor Buna karşılık karşıt goruşte olanlar O7ellıkle ceninin kurtajdan once rahım de parçalanması olayı sırasında anne nın sıklıkla genel anestozı altında ol madığını ılerı suruyorlar Ustelık verılen anestezık rtidddelerın plasentadan hangı oranda qeçtı£jının de henuz bılınmedığını soyluyorlar Londra "Unıversıty Colleqe'dan no roanatomıst (sınır yapısı uzmanı) Ma rıa Fıtzgerald, bılınçsı? reflpkslerlp acıyı bagddştırmd konusunda acele edıimemesı gerektıgını soyluyor 26 haftalık erken doğmuş bebeklerde yaptıgı araştırmalarda bu bebeklerin rpflpkslerının erışkınlerden daha canlı oldugunu ve kas kasılmalarının da da ha u?un surdugunu gozluyor Ancak bunun bebegın acıya daha duyarlı ol dugu anlamına gelmeyecegını soylu yor Tam tersıne acı hıssının tam gelış ınedıgı bir donemde reflekslerın bir konunma mekanızma olarak kullanılıyor olabılecegını ılerı suruyor Ne zaman? Fğer rpnının an çekebıleceğını var sayarsak bu ılk olarak ne zaman ger çekleşebılır Omurılıkle beynı bırbırıne bağlayan kısımdakı ılk elektrık akımı ılk olarak cenın 13 hafta da ıken gozlenebılıyor Bu eğer olası ıse acının duyumsanabılecegı en erken donem Acının algılanabılmesı ıçın ozelleşmış sınır lıtlerının varlıgı gerekli Bu sınır lıf lerı ncı duyumunu acı repetrolerınden alıp omurılığe ıletırler Cenınlerde bu sınır lıflerının varlıgı uzerıne yapılmış tek araştırmayı gerçek Ipştırpn VVashıngton Unıvprsıtesı'nden VVıllıam Snıder 19 haftalık bir cenınde bu lıflerın omurılıge ulaştıgını gosteren hıçbır kanıta rdstlamdmış Ceninin acı çekmeyccegını ılorı suren araştırmacı lar bu sonucu bir kanıt olarak kulla nırlarken Snıder belkı de omurılıge ulaşan çok ıncp lıflerın bu çalışmada gosterılememış oldugunu ılerı surerek bir açık kapı bırakıyor Ustelık bu ozelleşmış lıflerın varlıgının otet>ınde beynın de kendı&ıne ula şan ıletıyı algıya donuşturecek kadar gelışmış olması gerekıyor Son araştır malar ıse beyındekı acı algısının duşu nulenden çok daha karmaşık oldugu nu gosterıyor Dr Tıtzgerald boynın dış tabakasındakı (korteks) sınır bag lantıları gplışmoden acı algısından soz edılempyecegını ılprı suruyor Onınde bu baglantılar 22 24 hafta arasında gelışıyor ve beynın dış tabakasındakı ılk olçulebılır aktıvıte 29 haftada goz lenebılıyor Yanı bu goruşe gore rpnı nın bu donemden once acıyı algılan ması ıçın dış tabakanın bir dltındakı bolgenın de (subkorteks) yeterlı olabı lecegını ılerı suruyor Ara Iarınd a Pıttsburg Unı 24 hafta Ceninin erken doğurrı ulnıjoi durumunda anne kdrnı dı^ıııdd yışıtılıbıldıgı en er ken donern ArK ak bu donemde dogup da yaşatılan bebek lerde <jf IK llıklf ıı/ıırı surelı bozuklııkhr or laya çıkıyor 11 haftalık 18 hafta Bazı hastalıklarda cenıne kan naklı yapılmaya hu donemde başlanıyor Anne karnından sokulan bir ıgne ıle gobek kordonu yoluyla kan verılıyor 14 hafta. Kafanın arkası ve tepesı dışında renının butun vuc udu dokunmaya karşı tepkı gostenyor 20 hafta Uoğuıtıun ılorı donemdekı sonlandırılması Cenın bulun oUrak yu da rahım ıçınde parçalandıktan sonra çıkartılıyor 28 günlük 5 6 haftalık 1214 hafta Kımı fjenetık hıstalıklnrdT renıne ke mık ılıgı naklı yapıldıgı donem Bu çalışmaıar henuz araştırma safhasında Anneye hafıl bir gevşetıcı ve ıgrı kesırı verılıyor 714 hafta Kurtaıın en sık ya pıldıgı donem Conın ümmo yo iuyla alınıyor » » BEBEĞİN GELİŞİMİ 'A 9 htifta B( ynın tjenelı heyınrıkbe lırgın bir şekılde ortaya çıkıyor Dakı kdda 250 000 '.ınır hu( re' ı nlusuyor 13 hafta Bf yın s ıpı dıi7tyınde elektrık ık tıvıtebinın ılk go/lendıgı doneiT) Bu donem den once ceninin kesınlıkle acı çekemeyecegı konusunda tum arüjtırmdt ılar hemfıkır 16 hafta Ilk goz harpketlprı b jşlıyor 20 hafta Ceninin sese ılk lepkı goster dıgı donom 5098