Katalog

BELGESELLER İLGİNÇ SORULAR Yumurta nasl oluşuyor? TV 2 09 50 Belgesel "Charlie lle Bahkçılık" TV 2 15 20 Belgesel "Perspektıf" TV 2 15.45 Bunları Bılıyor musunuz? TV 3 14.50 Belgesel "Sıfır Kılometreden Yolun Sonuna" TGRT 10.05 Belgesel "Bilım Magazin" Flash TV 17.00 Belgesel "Çocuk ve Tuma" 14 Aralık Cumartesi Yumurtalar niçin birbirine benzer? Soru Butun yumurtaların şeklı bırbırıne benzer Yumurtaların şeklı neden boyledır ' YANIT 1 Yumurtaların yumurta şek lınde olmdldrının bır buru nedenı var dır Her şeyden once yumurtaların bır arada dururlarken mumkun olabıldıgın ce az yet ışgal etmolorı (aralarındn az boşluk kalması) gerekır kı bu da ancak bılınen yumurta şeklıyle saglanır Bıı dı qer gerekçe de yuvarlanmayla ılgılıdır Yumurtanın formu yuvdrlanrnd duru munda donuş yapmasını saqlar yanı bır yumurta yuvarlana yuvarlana uzak lara gıdemez bu da kırılma ııskını azal tır Yumurtanın şeklının bır de onu yu rnurtlayaıı tavukla derınden ılışkısı var dır Tavuk boyle bır ob|Pnın uzprıne ra hatlıkla oturabılır zıra yumurtanın ılk çı kan kısmı yuvarlak tarafıdır Sılındır VP ya kure şeklınde bır yumurtanın uzerıne oturan bır tavuk herhalde kendını hıç lyı hıssetmez Tavuklar bırdenbıre alışılmış şeklın dışında yumurtalar yumurtlamaya başlarlarsa yukarıda saydıklarımızdan daha cıddı bır sorun ortaya çıkar hıçbır yu murta rafadan yumurta kabına vıyolle re ve buzdolaplarındakı yumurtalıklara gırmez eşı qorulmemış bır kaos yaşa nır1 YANIT 2 Yumurtaların şeklı boyledır zıra koşelı ve kenarlı bır yapıları olsaydı dayanıklı olmaz ve kolayca kırılırlardı tavukların boyle dıkdortgenler prızması şeklındekı yumurtaların uzerıne utur maları da mumkun olrrıazdı Kure yumurta şcklınden (ovoıd) daha dırençlı olurdu ama bu sefer de yumurta kolay lıkla yuvarlanabılecegındcn kuluçkadan duspbılırdı 15 Aralık Pazar TV 2 15.30 Belgesel "Geleceğimızı Aydınlatanlar" TV 2 19 20 Bılım Teknolojı ve Bız TV 3 16.30 Bılım ve Teknolojı TV 3 17 25 Belgesel "Bıtkılerin Seruvenı" TV 3 23.00 Belgesel "Dunyanın Kalbı" TRTINT 19.30 Belgesel "Dunden Bugune" TGRT 01.15 Belgesel "Tabıat Hıkâyelerı" u 1 T ıvucjıın y ı i M i ı ı t t ı l k l i M K I H I H k j r ı i|eı tar ıiınd uı uretılen s ırı kı^mı mt yci ııı ı qt tıren ovul oluşuyoı 2Bu ovul k ı m l c i i dollenıı 3 4 s i ı l ıçınde oluşan bır salgıyla y u m u r t a akı oluşur 4 1 saat ıçınde yumurta zarı ve kabugu oluşurö Yumurta suyu absorte ederek hacmını ıkı katına çıkar ve artık hazırdır PS İ K O LOJ İ raktıt oldugunu bılmcksızın hakıkı hı peraktıf mı yoksa normal (yaşa uygun) hıperaktıf mı oldugunu anlayamayacagız Hakıkat ı bulmak ıçın de gplışımın ılkelp rını kılavuz edıneceğız Çocukların davra nışlarını degerlendırırken kullandıgımız en onemlı nırengı noktası olan qelışım aşa masına gore Can hangı noktada? Bu yaşta gelıştırmış olması beklenen kapısı teler neler? borunlarla karşılaştıgında on larla ne kadar başa çıkabılır1? Can beş yaşına geldıgınde kendını tu tabılmeyı birasını bekleyebılmeyı ışlerı bellı bır sıra ya da duzene gore yapmayı ogrenmeye (hıç olmazsa) başlamış olma lıdır Bu ışlevlerın gerçekleşebılmesı ıçın on koşul beyının duzenleme ve denetım ıle sorumlu bolgelerının yeterınce gelış mebi ve bır arada uyurn ıçınde çalışması dır Can ın hakıkı hıperaktıf olup olmama sı bıraz da bu on koşuldakı beyın gelışı mının ne kadar gerçekleştıgıne baqlıdır Beyının on bolgelerınde yerleşık denetle yıcı ve duzenleyıcı mekanızmaların yete rınce qelışmesıne karşın Can ın davranış larının yaşına uymaması da mumkun Çunku beyın bır davranışın gerçekleşmp sı ıçın gereklı altyapı yı bağlarken anne baba başta olmak uzere yetışkınler o davranışı oqretırler Sırasını beklemek kurallara uymak gıbı toplumsal davranışların ornek alma yontemı ıle ogre nıldıgını duşunursenız ulke mızdekı bırçok anne baba bu davranışların lyı ogronıldı gını duşunursenız ulkemız dekı bırçok anne baba bu davranışların lyı ogretıcılerı sayılmazlar Bazı çocukların ogrenmekte çektıklerı zor luklar buna eklenınce ortayd bıldıqımız hıperaktıf davranış çıkıverır Yetışkınlerın yanlış tutumlarının pekıştırdıqı dav ranışların duzeltılmesınde en kestırme yol ogretenleıın dogru yaklaşımı ogren mesıdır Bırçok anne baba yınp ogrptmp yoluyla dav raniblardakı borunları duzel tebılırler Hakıkı hıperaktıf sayılabılecek çocukların bır bolumu anne baba tutum hrındakı degışıklıklerle hrzla toparlanırldr Gerı kalan çocuklar ıncelen dıgınde ISP çorugun bpyın qehşımının yaş normlarından farklılıgının kanıtları bulunabılır Onlara yardımın armrı bu farklılıgın davranışlarının ve yetılerının gelışımıne ket vurmasını onlemektır artık Anne babalar da genellıkle tam bu nok tada yardım ısterler Gelecek yazılarda Can ın hıperaktıvıte sının okul yaşantibina olası etkılerınden ve uzman yardımının kapsamındTn soz ede( e()ım Genetık ve norobıyolo|i jlürıındjkı en wn bıl gılerın ı^.ıt)inda dah ı lyı anlıdıcjımız bu sorun yazılarıma sıkçı konu o l ı n k qıbı Rebfgın ınhttıkhrı b ı^lıkh yi/ıların ne zannn tekrar başlayicıqını soran okurlar bebek yazılan da hıperaktıvıte ıle donuşlu olacaklar Ozellıkle ıl gınızı çeken konuları lutfen yazın Emaıl psıkıyat ewservıs2 net tr Fax (216) 325 03 23 16 Aralık Pazartesl TV 2 21.25 Belgesel "Çakır Dıkenı" Şaır Ahmet Tufan Şenturk un hayatı eserlerı tanıtılıyor TRT INT 14.25 Belgesel "Sanatçıların Sanatçılan" TRT Avrasya 13 00 Belgesel "Sozun Bıttığı yer" Aşırı aktif çocuklar Her aşırı hareketlılık hıperaktıvıte mı? Bu sorunun yanıtını verebılmek ıçın davranışların ve beyının gelışımıne yakından bakmak gerekır. )cinkı ^ k ı yumurcak gıbı olacagım Hıçbırınız de karışamayacak&ınız ba na Help bır karışın Çay bıhçesın de hemen yanıbaşımdakı mabada geçen konuşmayd kuldk verırıemek mumkun dogıl Deş yaşlarında bır erkek çocugu ıle anne babası arasındakı gerılım tırmdiıdık ça tırmanıyor Kendısıne (çok da uygun duşen bıçımde) yumurcak dıye hıtap edılmebinı ı&teyen çocugu kırmak pahası na ona Can dıyecegım Can adını esınle yen de vaktıyle Cıcı Can dıye Turkçe ye çevrılmış olan bır çızgı kahraman (ozqun adı Dennıs the Menace ) Can zaten ıkı dakıkadan fazla yerınde duramadıgı ıçın muhtıra sının anne babasında yarattığı etkılerı goremeden ortadan kayboluyor Anne baba bırbırlerıne donuyor ve suçla malara başlıyorlar Hepımızın yaptıgı cınsten suçlamalar sen şımarttın bunu sen de dayak salacjı yaptın çocugu gı bısınden Mesele anneanne ve babaanneye sıç ramak uzereyken Can geldı bıle Su ta bancasını versene Çantada hazır du ruyormuş Daha al oglum dıyemcdcn Annc ben kayıga bınecpgım dıye bır dosya daha açılıyor ve yenı bır talep zın cırı başlıyor Bırazdan Can ın canı sıkılıp şoylp bır dolaşmaya gıttıgınde anne ba ba hıçbır soruya ve ibtege cevap vprpbıl mış degıller Konuşmaya başlamak ıçıtı Can ın susmasını bekleyınce boz birdbi onlara hıç gelmedı Bu ırada masada Can ın yarım bıraktıgı bır sucuklu tost el leyıp bıraktıgı su tabancası VP bi^kn bır suru şpy Anne baba bıtkın ılk bozlerı bu kadar enerjıyı nereden buluyor9 ol du Kahvenın bulundugu meydanın obur ucunda Super Baba nın çekımlerı buru yor Anne bozu aldı Benre bu çocuk hı peraktıf Az once gazetede okudugu uz man goruşunun bulundugu sayfayı çovııı yor Bır lısteyı beraberce okuyup hıpe raktıf çocuklardakı hangı davranibin kendı çocukldrında bulundugunu anlarmyı ça lışıyorlar Hemen hemen hepsıne evet var yanıtı verdıklerını farkpttıklorınde bır tur lahatlama havası gelıyor ustlerıne Anne babanın gormuş olabılecegı (ve tek tek yabdmib oldugu) lıstenın Can ın yaş grubu ıçın qeçerlı bır ben?erı aşagı da ^ • sureklı bır hareket halınde • sık bik kaza geçırır duşup kalkar •kurallara uymaz duzeniı değıldır • başlddıgı oyunu bıtırmeden hemen bır başkasına geçer • adeta netes almadan konuşur • hemen bozulup kuser • mızıkçıdır oyun bozanlık eder, • oyunlarda hırçın ve kavgacıdır 17 Aralık Salı TV 3 13.30 Bılım Gozuyle Metaller ve manyetızma TV 3 19 00 Belgesel "Merhaba Çagdaş Turkıye" TRTINT 14.25 Belgesel "Atatürk Evlen" TRT Avrasya 14 25 Belgesel "Mekânlar ve Zamanlar" 18 Aralık Çarşamba TV218.10EğıtımPaketı TV2 18.05Bılimlelçiçe TNT INT 14.25 Belgesel "Sanayıı Nefıse Mektebınden" TRT Avrasya 14.30 Belgesel "Matemetığın Aydınlık Dunyası" Yuvada, anaokulunda gozlenebılecekler: • aşırı hareketlı • çok geveze • kurallara hıç uymuyor 19 Aralık Perşembe TV219 20Çevre Panelı TV 2 20.35 Yerlı Belgesel "Mardal Iç Koyu" Gorsel zengınlığının yanısıra bolgenın ozellıklerı Çandarlı Korfezının ozgun doga yapısı ve bıyolojık degerı tanıtılarak SAD (Sualtı Araştırmaları Dornegı nın yaptıgı ılgınç ve bılımsel çalışmalar ele alınıyor TV 3 12.30 Belgesel "Ouş Değıl Gerçek" Bınncı bolumde Moskova da her hafta sonu bahçıvanlık yapmaya gıden ışçıler ıkıncı bolumde ManhattanBroklyn metrosunun son duragında bulunan eskı Amerıkan eglence merkezı anlatılıyor TV 3 13.30 Belgesel "Hayvanlar Dunyası" TV 3 19.00 Belgesel "Ommnı" TRT INT 14.25 Belgesel "Dört Mevsım llgaz" TRT Avrasya 16.40 Belgesel "Yabancı Ressamlar Gözuyle Istanbul" TV 3 11.35 Belgesel "Turk Bahçesi" TV 3 14.30 Belgesel "Karnak Tapınakları" TV 2 15.30 Belgesel "Vaha Dunyanın Geleceğı" Dunyada artan çolleşme 508 10 yor hep kendı bıldıgıne gıdıyor bır faalıyetı baştan sona goturemı 20 Aralık Cuma "Uçbeş yaşlarındakı hıperak tıf bır çocukta gozlenebılecek davranışlar" Annebabanın gozleyebıleceklerı: Bu lıstedekı davranışlardan çoğunun vırlıgı halınde bır uzman goruşu almak yararlı olabılır Lutfen bu lısteyı çocugu nuza teşhib koymak ıçın kullanmayın Hıperaktıf gunumuzun çocugunun bır dıger ısmı kımılerıne gore Şımdı tanım landıgı şpklıyle hıperaktıflığın her çocu gun hayatının bır donemınde bıraz olbun bulundugunu gormemek mumkun değıl Yerınde duramayan kıpır kıpır dıkkatı kolayca dagılan şımdı ılgılendıgı şeyı bı laz sonra unutan bır çocuk Her evde bır tane var belkı Dıger yandan bu ozol lıkloro sahıp bır çocugıın hayatının hangı donemınde ne sureyle ne olçude hıpe Okurlara Not