Katalog

T Ü R K İ Y E ' D E B İ L İ M çe, farklı canlı turlerının sayısının arttığı nı eskıden berı bılıyorlar Guney Amerıka'dakı yağmur ormanlarında kutup buzullarından daha fazla yaratık turu barınıyor öte yandan kutuplara yakın yaşayan hayvanların yayılma alanları ekvatordakılerden çok genış Mace ve Pagel'e gore dıllerde de aynı kurallar ışlıyor Mace ve Pagel, Kuzey Amerıka'dakı Avrupa kolonızasyonu sırasında bölgedekı dıl gruplarının yoğunluğunu ınceledıler Guney bolgelerınde konuşulan dıllerın sayısı, eşıt buyukluktekı kuzey bolgelerınde konuşulanların altı katıydı Fakat kuzeydekı dıller, guneydekılerden çok daha genış alanlara yayılmışlardı Boylece dılekolo|i ılışkısı ılk olarak böyle sıstematık bır araştırmaya konu olmuş oluyordu Pagel, "Eğer dunyamız bu kadar ekolojık çeşıtlılık gostermeseydı, bu kadar çok dil olmazdı" dıyerek durumu ozetlıyor Dünya biliminde Türkiye'nin yeri Proj. Dr. Mustaja Ilhan ve Prof Dr R Kazım Türker Türkiye'nin 19891993 döneminde bilimsel yayın sayısı bakımından dünya sıralamasındaki yeri. baktığımızda (Tablo 2) ulkemızı uçun culuk gıbı oldukça ılgınç bır konumda buluyoruz Turkıye 1985 1989 done mınde yayın sayısını 19801984 donemındekı yayın sayısına gore % 82 artırarak yayın sayısındakı % artışa göre sıralamada 7 sırada yer almıştı Ulkemız 19891993 döneminde de bu performansını devam ettırmış ve yayın sayısındakı % 84'luk artışla 3 sırada yer almıştır Bırıncı sırada % 135'lık artışla Tayvan, ıkıncı sırada % 117'lık artış ıle Guney Kore yer almaktadır Sıralamada onumuzde bulunan bu ıkı Asya ulkesı son 15 senede bilım ve teknolojide tum pozıtıf krıterlere gore yapılan sıralamalarda ulkemızın çok çok onunde yer almışlardır (bak Guruz vedığ 1994) örneğın, ıktısaden faal 10 000 nufus başına toplam ArGe personelı sayısı, toplam Ar Ge harcamaları ıçınde sanayı kesımının payı, temel bilimsel araştırmaların uzun vadelı ekonomık ve teknolojık gelışme hedeflenne katkı potansıyelı vb Tesadufen mı bu ıkı ulkenin peşıne duştuk bılemeyız ama tabloda da olsa bu kadar yakınlaşmışken bu ul T Sosyal bilimciler ve dil Çok doğal olarak sosyal bilimciler Mace ve Pagel'ın çalışmasını pek olum lu bulmadılar, çunku ışın ıçınde matematık, bıyolojı ve ekolojı gıbı bunların hıç anlamadıkları metodlar kullanılıyordu öne surduklerı şey de dıllerın boyle doğal olaylara ındırgenemeyecek kadar karmaşık yapılar olduğuydu Sosyal bılımcıler dıllerle bıyolojik evrımın arasında da bır benzerlık kurulamayacağını savunuyorlar Oysa Pagel'e göre btyolojık mutasyonlara çok benzer şekılde etkı yaratan dil mutasyonları da var Sosyal bilimciler her zaman olduğu gıbı, ışın ıçıne bırazcık matematık karışınca burun kıvırıyorlar, çunku matematığı yapamıyorlar Aslında Pagel de dıl gelışımıne tamamen bıyolojık ve matematıksel olarak yaklaşılması gerektığını ılerı surmuyor ve belırlı sınırlar koyuyor, bıyolojık çeşıt lılığın olmadığı durumlarda da dılın çeşıtlenebıleceğını kabul edıyor Ekonomık nedenler yuzunden oldurulen ınsanların dıllerının yok oluşunu, sırf olum bıyolojık bır olay dıye bıyolojıye bağlayacak kadar saf bır adam da değıl Pagel Teknolojık gelışmeler de dıl çeşıtlılığını etkılıyor Bundan 15 bın yıl önce dunyada 10 bın dıl konuşuluyordu Oysa o zamanlar ırtsan nufusu şimdıkının 500'de bırıydı Bu dıllerın çoğunun yok olmasının nedenı tarımın yaygmlaş masıydı Dıllerın buyuk ölçude olmeye başlamaları ıse 15 yuzyılda Batı Avrupalılar'ın dunyayı kolonıleştırmelerıyle hız kazandı Dunyanın bır çok yerınde ınsanlar ekonomık ve polıtık nedenlerle kendı dıllerını terkettıler Çokdıllılık devletın bırleştırıd bır yapı olmasına ters duşuyormuş gıbı algılandı Gunumuzde Avrupa ulkelerınde bıle dıl olumlerını engellemek ıçın çalışmalar yapılıyor Sovyetler Bırlığı'nın dağılmasından sonra Letonya'nın kıyı bolgelerınde çok az kışı tarafından konuşulan Llvon dılı, uluslararası bır ıl gının odağı halıne geldı Bu dıl 300 yıl once onbınlerce ınsan tarafından konuşuluyordu Şımdılerde bu dılı çocuklara öğretebılmek ıçın çok çalışılıyor Bu dılde yayın yapan bır radyo kanalı var, şımdıye kadar hıç yazıl mayan bu dılde artık bır de gunluk gazete çıkarılıyor Pekı medyanın bu acımasız baskısı karşısında bu "narın"dıller nasıl dayanır Tek çare çocuklara sistemli olarak ıkı dil oğretmek. Bu onların kafasını karıştırmaz, tam tersıne duşunce sıstemı gelıştırmelerıne yardım eder Başka ulkelere goçmen gıden ınsanların, çocuklarına ana dıllerını oğretmelerı yoluyla bu değerlı hazıneler ayakta tutulabılır Insanın aılesıyle konuşabıldığı, duygularını anlatabıldığı, sevebıldığı "kendı" dılının olması kadar guzel bir şey yoktur Dılını bılmedığınız bır ulkeye gıder senız azıcık da olsa, onlar gıbı konuşmaya çalışın merak etmeyın sızınle alay etmeyecekler, sızınle guleceklerdır Bu sayede hıç tanımadığınız bır hazınenın sıcaklığını hıssetmış olursunuz Kaynak: New Scı.,sayı 2011 Türkçe: Sınan Özeren ürkiye'nin Scıence Cıtatıon lndex (SCI) kapsamındakı dergılerde yayımlanmış bilimsel yayınlar bakımından dunya sıralamasındaki yeri ve bazı ulkeler ıle kıyaslaması Cumhurıyet Bılım ve Teknık Dergısı'nın 422 sayısında yayımlanmıştı (Ilhan ve Turker, 1995) Adı geçen yazımızda tum bilimsel yayınlar bakımından 19801984 döneminde sıralamada 42 sırada bulunan ulkemızın yayın sayısını % 82 artırmasına rağmen 19851989 döneminde yıne 42 sırada yer aldığını bıldırmıştık Bu yazımızın amacı Braun ve dığerierınln (1995) tum bilım dallarında beş yıl lık yayın sayısı 1 000'ın uzerınde olan 50 ulkeyı kapsayan makalesındekı verılerı esas alarak, ulkemızın dunya sıralamasındaki konumunu dığer ulkeler ıle kıyaslamalı olarak okuyucuya vermek ve bu alanda 1980'den 1993'e kadar olan performansımızı değerlendırmektır 19891993 döneminde en az 1000 yayın yapan 50 ulkenin toplam 2 501 076 yayını olup bunun % 35'ı ABD'ye aıttır Ilk dört sırayı alan ABD, Ingıltere, Japonya ve Almanya'nın yayın sayıları toplam yayınların % 58'ını oluşturmaktadır Ilk 30 ulke tum yayınların % 97'slne sahiptırler. Ulkemız sıralamada 4 706 yayın ıle 36 sırada yer almaktadır Bazı ulkelerın yayın sayıları ve sıralamadakı yerlerı Tablo 1 'de gösterılmıştır 19851989 döneminde 42 sırada yer alan ulkemızın 19891993 döneminde 36 sıraya yerleşmesı nasıl olmuştur? Batı ve Doğu Almanya'ların bırleşmesı ıle sıralamadakı yeri bır sıra yukselen ulkemız daha once onumuzde yer alan Irlanda, Hong Kong, Şılı, Suudı Arabıstan ve Nıjerya yı geride bırakmıştır Bu ulkelerden Irlanda 37 ve Şılı 39 sıradakı yerlerını korurken Nıjerya 36 sıra dan 42 sıraya gerılemıştır Suudı Arabıstan 41 sıradan 40 sıraya yukselmış, Hong Kong ıse 40 sıradan 38 sıraya ılerlemıştır Komşumuz Yunanistan 30. sıradan 20. sıraya yukselmıştır Güney Kore yıne dev adımlar ıle yukselışını surdurmuş ve 38 sıradan 31 sıraya sıçramıştır 19891993 döneminde sıralamada hızla yukselen ulkeler arasında Çın (20 sıradan 15 sıraya) ve Tayvan (31 sıradan 23 sıraya) da yer almaktadır Yavın Savısı 878 866 210 528 205 323 41 577 15 ÇİN 27 172 16 İSRAİL 24 530 23 TAYVAN 13 237 29 YUNANİSTAN 7 908 31 GUNEY KORE 7 518 33 MISIR 6 331 34 BULGARİSTAN 6168 35 MEKSİKA 5 796 36 TURKİYE 4 706 38 HONG KONG 4 285 40 S ARABİSTAN 3 323 3 209 43 SİNGAPUR 46 PAKİSTAN 1.442 eden Tayvan, stratejısını 3 ılkeye dayandırmıştır 1) Temel bılımlerdekı araştırmaları guçlendırmek 2) Uluslararası ılışkılerı artırmak 3) ArGe faalıyetlerı bakımından ulkedekı unıversıteler araştırma enstıtulerı ve endustrı arasındakı ılışkıyı artır mak Bu ılkeler 1990 yılından bu yana bızım ıçın de hıç yabancı olmayan ve bu ışı bılenlerce yerleştırılmeye çalışılan ılkelerdır 1980 1984 döneminde Türkiye'nin dunya yayın sayısında % 0 07 olan payı 1985 1989 döneminde % 0 11'e, 19891993 döneminde ıse % 0 18'e çıkmıştır Işte yayın sayımızda arka arkaya ıkı beş yıllık donemdekı bu ıstıkrarlı artışlar ulkemızı 42 sıradan 36 sıraya taşımış tır Dıleğımız odur kı bundan sonrakı dönemlerde de benzer oranda bır artış sağlayarak sıralamada onumuzde yer alan Meksıka, Bulgarıstan ve Mısır gıbı ulkelerı geride bırakarak 2000 yılında ilk otuz ıçerısıne gırelım Bu ulkelerı geçmek zor olmasa gerek, zıra son ıkı beş yıllık dönemde bu ulkelerın sıralamadakı yerlerı çok değışmemıştır Meksıka 35 sıradakı yerını korumuş; Bulgarıstan 33 'lukten 34 'luğe gerılemış ve Mısır 34 'lukten 33 'lüğe yukselmıştır Bu dıleğımızın gerçekleşebılmesı ıçın tum kurum ve kuruluşların araştırıcılara (ozellıkle kalıtelı araştırma yapanlara) desteklerını daha da artırmaları gerekır Sıra Ülke % Artış 1 TAYVAN 135 2 GUNEY KORE 117 84 3 TURKİYE 4 PORTEKİZ 65 5 ÇİN 64 6 SİNGAPUR 64 7 İSPANYA 56 Tabo 2: 19891993 döneminde yayın sayısını % 50'den fazla artıran ulkeler Kimleri geride bıraktık? Sayı artıyor, ama kalite düşük Tum bılım dallarında yayın sayımızda kuçumsenmeyecek bır artış olması bızı sevındırırken yayınlarımızın kalıtesının duşuk olduğunu da vurgulamadan geçemeyeceğız 19891993 donemınde ulkemı zın sıtasyon imYanı yayın başına bır adet sıtasyon blle düşmuyor. Bu bakımdan sırala mada 50 ulke ıçerısınde 45 sıradayız Bızım arkamızda sırası ıle Bulgarıstan, Pakıstan, Mısır, Rusya ve Nıjerya gelmektedır Tayvan 1 45 ıle 33 sırada, Guney Kore 1 24 ıle 38 sıradadır Araştırmalanmız ve yayınlarımızın kalıtesını artırmak ıçın gereklı tedbırlerı almalıyız 1 Braun, T , Glanzel W Grupp, H The scıentormetrıc vveıght of 50 natıons ın 27 scıence areas 19891993 Part I AN fıelds combıned, mathematıcs, engıneerıng, chemıstry and physıcs Scıen tometrıcs, 33, 263293 1995 2. Guruz K , Şuhubı E Şengor M C Turker, K Yurtsever, E Turkıye'de ve dunyada yuksek öğretım bılım ve teknolojı TUSİAD Yayınları (TUSİAD T/94 6 167), 1994 3. Ilhan M Turker R K Türkiye'nin bıımsel yayında dunyadakı yeri Cumhurıyet Bılım Teknık, 422 sayı, 810 1995 4. ISI Output, vvorld share rısıng as Taıvvan trıes for the top tıer Scıence Watch, 6(7) 12, 1995 paktı 0 84'tur Diriltilen dil Sıca 1 2 ABD INGILTERE 3 JAPONYA 12 İSPANYA Ulke kelerın bılım ve teknolojıye verdıklerı onemı çok lyı ıncelememız ve örnek almamızda buyuk yarar vardır Bılım ve teknolojıde yaptıkları buyuk sıçrama nedenı ıle "Asya Kaplanları" olarak adlandırılan bu ıkı ulkeden Tayvan 198O'lı yılların başında Ounya yayın sayısının % 0 11'ıne sahıpken, bu payı Braun ve dığerlerıne (1985) gore 19891993 döneminde % 0 51'e, ISI (Instıtute for Scıentıfıc lnformatıon)'a gore ıse 1994 yılında % 0 92 ye çıkarmıştır Tayvan'ın bu başarısı bılım ve teknolojıde 1978 yılında yaptıgı reformun so nucudur Tum araştırma kurumları ve eğıtım kurumlarının oluşturduğu bır grup ıle oncelıklı alanları saptayarak Çın ve dığer Asya ulkelenndekı bılım adamlarını ulkesınde araştırma yapmaya teşvık Bir Asya kaplanı: Tayvan Kaynaklar: Tablo 1: 19891993 döneminde bazı ülkelerin yayın sayıları ve Dunya sıralamasındaki yeıieri Ulkelerın yayın sayısında bır onceki beş yıla göre % artış sıralamasına 4627