Katalog

LARI UZ AY ışırı duyarlı olduklarını da sözlerine eklior ve sürekli yemek vermekle bebeğin iııtlu edileceğini, ama bunun da biyolojık çıdan pek "doğru" bir davranış olmayaağını vurguluyor. Bebeklerin uykuda bile nasıl davranmaırı gerektiği konusu toplumları birbirine düşürmeye yetiyor. Batılı ülkeler bu konuda şöyle düşünüyor: "Uyku o denli yalın ve temel bir gereksinim ki, bu dünyanın her köşesinde aynı olmalı." Bu görüşe göre, dört aylık bir bebekten gece boyunca uyuması bekleniyor. Kenya'da ise, bebekler normal olarak gece boyunca birkaç kez uyanıyor. öte yandan, Hollanda'da çocuklar çok daha erken yatıyor ve Amerikalı çocuklardan ortalama iki saat daha fazla uyuyor. Araştırmayı gerçekleştiren Sara Harkness, Hollandalı anababaların düzene ne denli önem verdikleri konusunda sık sık böbürlendiklerini, öte yandan, Amerikalılar için ise çocuğun bireysel gelişiminin önde geldığini, bu nedenle çocukla anababanın birlikteliğine öncelik tanındığını belirtiyor. Harkness, uygulanan uyku düzeninin bu iki toplumun farklı etnokuramlarını yansıttığını da sözlerine ekliyor. Venüs ve Mars'ta hava durumu ubble Uzay Teleskobu Yeryüzü'nün çevresinde dolanırken, gezegen bilimcilere Mars ve Venüs'ün yeni görünümlerini sağlıyor. En son Hubble gözlemleri Mars'ın gittikçe daha kuru ve bulutlu hale geldiğıni ve Venüs'ün yüzeyine yağan sülfürik asit miktarının 1970'lerin sonlarından beri on kat kadar azaldığını açığa çıkarmaktadır. Hubble hakkındaki manşetlerin çoğunda onun uzak galaksilerdeki incelemeleri yer alıyorsa da, yörüngede dolanan teleskop gezegen komşularımızı incelemek için de kullanılabilir. Bilim adamları yer teleskoplarıyla sınırlı olduklarında Mars ve Venüs'ü yalnızca gezegenlerin yörüngeleri onları yeryüzüne yaklaştırdığında ayrıntılı olarak inceleyebılirlerdi. Fakat keskin gözlü Hubble teleskobu sayesinde şimdi gezegenleri yörüngelerinin büyük kısmından gözlemleyebiliyorlar. Gezegen bilimciler halihazırda Mars'ın ikliminin çok değişken olduğunu biliyorlar: Radyo gözlemleri Mars'ın atmosferinin 1976 yılında bu gezegen NAŞA'nın iki Vlking tarafından ziyaret edildiği za I Çin'ln dağlık bölgelerinde bir öğle uykusu. Bütün kardeşler yanyana, sırt sırta. anlamı kültürel bir tabana dayanıyor. Kimi toplumlarda iyı anababalığa örnek sayılan davranışlar başka toplumlarca hiç de iyi örnekten sayılmıyor. Harvard Universıtesi'nden Robert LVine tarafından gerçekleştirilen iki araştırma bu konuya ışık tutuyor. Kenya'nın güneybatısında yaşayan Gusiiler arasında birden çok evlilik geçerli sayılıyor. Erkeğin eşlerinden her biriayrı bir eve bakıyor ve ailesini geçindirmek üzere bir miktar toprağı işliyor. Kadınlar ortalama 10 çocuk doğuruyor. Bebekler her zaman anneyle birlikte taşınıyor ve 17 aylık oluncuya dek acıktıkça emziriliyor. Anne bebek 17 aylık olunca bakımını kimi ancak 5 yaşında olan abla ya da abilere devrederek tüm gününü tarlada çalışarak geciriyor. Gusii yöntemi bebeği tehlikeden koruma, huzurlu bir ortam yaratarak kolayca hiyerarşik düzene boyun eğebilecek bir birey oluşturma amacını güdüyor. Anne bebeğin sıkıntılarını anında fiziksel yollardan yatıştırıyor. Ancak bebekle konuşma ve duygularını dışa vurma yoluna pek başvurmuyor. Buna karşılık, LeVİne, Amerikalı beyaz orta sınıf annelerin bebeklerini Gusii anneleri denli sık kucağa almadıklarını, ancak onlarla sık sık sözel ve görsel bir iletişim kurduklarını ileri sürüyor. Batının çocuk yetiştirme yöntemi daha çok sosyal etkileşim ve araştırma esasına dayanıyor. Anababa çocuğu gelecekteki öğrenme dönemlerine tepki göstereceği bir biçimde yetıştirıyor. Her iki yöntem de kendi kültürü içinde "sağduyulu" olarak değerlendiriliyor, yine de kendı çevresel ve toplumsal bağlamı dışında doğru ya da yanlış olarak bir değerlendirmeye tabi tutulmuyor. Her kültürün çocuk yetiştirme konusunda doğru saydığı davranış biçimi çocuğun kişilik ve doğasının o toplumun beklentilere göre yoğrulabilmesine dayanıyor. Ancak insan ruhunun doğasında Var olan esnektikn».deniyle en olumlu planların bile etkisiz kaldığı, çocukların tasarlananın tam tersi bir kişiliğe dönüştüğü de oluyor. Kaynak: NS.; s. 1995 Çeviri: Rita Urgan karınlanna birer tel bağlanıyor. Bu arada bir video kamerası da bedendeki devinimleri yakalıyor. Sonuçta, anne ya da bebekten biri uyandığında ötekinın de uyandığı, annenın bir uyku düzeyinden ötekıne geçmesi durumunda bebeğin de onu izlediğı görüldü. Bebeğe ayrı oda mı? Daha da çarpıcı bir sonuç ise, annenın uykusunda bilinçsiz olarak bebegine uzaUyku ile ilgili olarak yukarıda nıp onu rahatlatmaya çalışması. McKenna sözü edilen yaklaşımların hiçbiri bu durumun uykuda rneydana gelen anlık yanlış değil. Ancak uyku alışsoluk kesilmelerine iyi geldiğıni, annenin kanlıklarını araştıran başka bihuzur veren okşamalarıyla bebeğin solim adamları, kültürün uyku nunda rahat uyku uyumayı öğrendığini üzerindeki etkisini aydınlatmaya savunuyor. McKenna daha da ileri gıdeçalışıyor. Batılı ülkelerde çocuk rek, bebeklerin duyusal dürtülere uygun genellikle ayrı bir odada yalnız bir biçimde tepki gösterdiğini, böyle olunbaşına uyuyor. Insanbilim uzca uyuyan bebeği ailedeki gürültüden manı McKenna'ya göre, bu un uzak tutmak yerine anne ya da babanın davranış bebekten çok anabakonuşma, gülme, şarkı söyleme gibi eybaya yarar sağlayan bir temele lemlerini duyurmaya çalışmak gerektiğine dayanıyor. Batılı anababaların parmak basar; bu tür seslerin bebeğin oğu birlikte uyumanın çocuğun boğulma sağlıklı uyumasına yardımcı olduğunu ileri îhlikesini doğurduğuna inanıyor. Oysa ki, sürer. nababanın çocukla birlikte uyuduğu birAraştırmalar çocukların özellikle aile pk toplumda bu tür olaylar görülmüyor. çevrelerine karşı duyarlı olduklarını, aile imi anababa da çocukla birlikte yatmaiçindeki gerın çocuğun ruhsal durumunu olumsuz ginlikte aşırı lanıyor. Ancak " ~ " rklı toplumlarda bebeketkilendiklerini limizde bu gösteriyor. lerin ağlama örüşü doğruDuruma evlyan hiçbir ka• rimsel açıdan alışkanlıklannı inceleyen ıt bulunmubakıldığında, bilim adamları sık beslenen sr. Dahası, bu çocuğun gerörüşün tam gınlik karşısınbebeklerin uzun zaman »rsini destekda tepki gösaralıklı beslenen Batılı bebekıyen kanıtlatermesi son )lduğu, gecekerte doğal. lere oranla daha az i ana ya da Uzmanlar baağladıkları görüldü. abasının koyşarılı sosyal ilişki kurmanın unda geçirtemel beceriler lenin bebekre fizyolojik açıdan yarar sağladığı bildiedinmekten çok daha öneml olduğuna, liyor. bunun da yaşamın sürdürülmesı ve üreme üzerinde etkili olduğuna inanıyor. Insan türünün genç üyelerinin bu tür geriece bekçiliği ginliğe özellikle duyarlı olmalannı da çoKaliforniya Üniversitesi uyku uzmanı cukluk dönemının en can alıcı sosyal kuarah Mosko ile birlikte Mc Kenna ışıkralların edınildiğı dönem olmasına bağlır söndükten sonra anne ve bebeklerin yor. 3İer yaşadıklarını anlamaya çalışıyor. Bu naçla, kalp atışı ves oluk alma gibi yaamsal işlevlerde meydana gelen değışıkDoğrular )in izlenmesi için deneklerin baş, el ve Ama ne var kı "normal" sözcüğünün Bebekle konuşmak... mandan ortalama 20 derece daha soğuk olduğunu gösterdi. Hubble'ın geniş alanlı gezegen kamerası şimdi bu sıcaklık kaymasının çok miktarda "cirrus" bulutlarının oluşmaşına yol açtığına işaret ediyor. Colorado Üniversıtesi'fıden Steven Lee bu bulutlann buz kristallerinden oluştuğunu ve bu durumun anlamlı olduğunu söylüyor. Buzlu bulutlann oluşumu, su buharını alacağından, Mars atmosferini çok daha kuru hale getirmiş olmalıydı. Hubble'ın cihazlarının bir diğeri bu resmi doğruladı. Venüs gezegeni Colorado Üniversitesi'nden Larry Esposito önderliğindSKt bir başka gurup bılım adamı tarafından incelendı. Son gözlemler Venüs atmosferinin gezegenın çevresinde Pıoneer Venüs uzay mekiğinin döndüğü 1978 yılında sahip olduğu sülfirik asit miktarının yalnızca onda birini taşıdığını gösteriyor. 4409