Katalog

ARAŞTIRMA Açılmadan incelenen mumya Yaklaşık 3 bin yıldır Mısırlı bir mumya kadın açılmadan duruyordu. Şimdi sargılan açıldı, incelendi ve otopsisi yapıldı, ama tüm bu işler kendisine dokunulmadan bilgisayar yardımıyia yapıldı. U ç bin yıl önce kurak Thebes topraklarında Djedmaatesankh adlı bir kadın yaşıyordu. Bu kadın öldüğünde kocası onu mumyalattı ve mukavvamsı bir kutu içine yerleştirdi. Koruyucu kutu keten ve zamktan yapılmış kabuk gibi bir tabuttu. Kutu tannların ve koruyucu varlıkların resımleriyle süslüydu, üzerinde Djedmaatesankh'ın altından bir resmi de bulunuyordu. Büyük olasılıkla Nil'in batı yakasında gömülmüştü. Djedmaatesankh sonunda Toronto'da Kralıyet Müzesine getirilmiştir. Mısır araştırmacıları onun buraya nasıl ve ne zaman getirildiğini tam olarak bilmiyorlar, ancak bu yüzyılın başlarında getirilmiş olduğu sanılıyor. Kesin bildiklerı bir şey bu koruyucu kutunun döneminin en dayanıklı örneklerinden biri olduğudur. Djedmaatesankh hakkında bilinenlerin çoğu kapalı kutunun üzerine yazılı olanlardan öğrenilen şeylerdir. Mumyalanmış vücut görülmemiş ve dokunulmamış olarak kalmıştır. Bir müze için en önemli şey kutu üzerindeki süslemelerdir, ayrıca eğer mumya kutudan çıkanlmaya çalışılırsa büyük olasılıkla çok kötü bir hale getirilmiş olurdu. Bu ıstenmedi. Bu nedenle Djedmaatesankh üzerinde yeni bir tarama işlemi uygulandı. Bu defa yaklaşık 300 görüntü elde edildi. Norm'al vücutlarda, özellikle çocuklarda radyasyon dozajı endişe verir, ama Djedmaatesankh ölü olduğu için ış daha kolaydı. Bu nedenle üzerinde daha fazla ayrıntı elde etmek üzere daha ınce dilimler elde edildi. Normal X ışınları gibi CT tarama görüntüleri de vücudun farklı kısımlarının kemik, deri, kan ve diğer organlar yoğunluklannı ölçer ve beyazdan siyaha kadar tonlar halinde bunları gösterır. örneğin kemik çok yoğundur ve hemen hemen beyaz görünür. Yağ ve deri daha az yoğundurlar ve gri tonlu görünürjer, beyne ve omiriliğe ait sıvı ise siyah görünür. Bilgisayar belirli bir dokuyu, örneğin başın taranan bir parçasındaki kemiğinı, görüntülemek üzere yalnızca bu nesne için normal yoğunluk alanına düşen bir dilimdeki nesneleri güçlendirir. Daha sonra düzenlenen dilimler bir 3 boyutlu görüntü elde etmek üzere birbiri üzenne yığılır. Bilgisayar bu üç boyutlu kafatası üzerine farklı yoğunluklarda diğer unsurları yerleştirebilir ve bir kesit yaratabılır. Djedmaatesankh'ın dılimlerinde düzenlemeler yapmak zaman alıcı bir iştı, çünku dokular arasındaki farklılıklar belirsızleşmişti. Mumyalarda suyunu kaybetmiş ve çok sertleşmiş ve bu yüzden çok daha Koruyucu kutu elektronik olarak kaldırıldığında Djedmaatesankh'ın kefenli vücudu keten tabakaları ardından açığa çıkarıldı. Burada görülen keten yüzünü örtüyor ve başının arkasında toplanıyor. Iki boyutlu ekte ketenin altındaki mumyanın kafatası görülüyor. Göz yuvalarının üzerinde gri daireler olarak görünen göz plakları, olümdem kısa süre sonra gözler çökerken oluşan şekil bozukluğunu önlemek üzere göz kapaklarının altına yerleştirilmişlerdi. Kuşkusuz Djedmaatesankh hakkında kutuda yazılı olanlardan daha fazla öğrenilecek şeyler vardı. Geçen yıl onun sırlarından bazıları ortaya çıkarıldı. Toronto Çocuk Hastanesi'nde pediatrıst ve palepatoloji (kemikler ve fosillerdeki belirtilerden hastalık ve yaralanmaların saptanması) alanında önde gelen bir araştırmacı olan Peter Levin bu sırları açığa çıkardı. Peter Levın ve ekibi, bir CT tarayıcı ve taranan görüntüleri 3 boyutlu resımlere dönüştüren bir bilgisayar sistemı kullanarak, mumyanın alt tabakalarını ortaya çıkarma işlemini gerçekleştirdıler. Levin'in ekibi Djedmaatesankh'ın kıymetli kabuğunu bozmadan tabaka tabaka onu soydular; önce kutunun yapısı ortaya çıkarıldı, sonra mumyanın sarmalandığı ketenler, ve daha sonra Djedmaatesankh'ın derisi ve kemikleri, son olarak da iç organları gözler önüne serildi. Ekip ayrıca ölüme yol açmış olması en olası olan şeyi de öğrendi. Her şey bilgisayarda gerçekleştı. CT tarama, bir ekmeği dilimler gibi, vücudun X ışını kesitlerini üretir. Bu teknoloji 1977 yılında Levin ve arkadaşı Derek Harwood Nash'in 3000 yıl önce ölen 14 yaşında bir Mısırlı olan Nakht'ın beynini taradıkları zamandan beri kullanılıyor. Lewin Djedmaatesankh üzerinde tam vücut taramalarını 1978 yılında gerçekleştirdi. O zamanlar teknoloji hâlâ çocukluk aşamasındaydı ve görüntüler fazla bilgi vermıyorlardı. Bilgisayarlar ve görüntüleri işleyen yazılımlar 1970'li yılların sonlarından beri çok ilerlemiştir. Ekmeği dilimler gibi... Çocuksuz bir Mısırlı yoğun dokularla çalışılır. Kemikler ıse zamanla mıneral kaybedıyor ve yumuşuyorlar. Böylece her şey benzer yoğunlukta oluyor. Keten tabaka elektronık olarak soyulduğunda Djedmaatesankh'nın büyük olasılıkla hıç çocuğu olmamış olduğu anlaşıldı. Lewın bunu şöyle açıklıyor "Bir kadının çocuğu olunca gelen çocuğun gücüyle kasık kemığı kalça kemiğınden ayrılır, fakat Djedmaatesankh'ın kasık kemığı dokunulmamış duruyordu. Onun yaşında evlenmış Mısır kadınlarının çoğunun bir çok çocuğu oluyor, bu nedenle büyük olasılıkla Djedmaatesankh kısırdı. Kemiklerın kaynaşması ve dışlerdeki aşınmadan 3035 yaşlarında olduğu anlaşılıyordu." Lewın Djedmaatesankh'ın yüzünü açtıklarında çok şaşırdığını belirtiyor. Sol üs1 çenesınde bir şışkinlık görülüyordu, ac verıcı görünümu olan bu apse hastalıkl bir ön dışın sonucu oluşmuştu. Apse bıı inç çaplıydı ve büyük olasılıkla ölmeder önce bırkaç hafta sürmüştü. Üst çenenin yüzeyindeki kemikte küçük delikler vardı, bu da hastalığın bu kemiğe de bulaşmış olduğunu gösterıyordu. Düzenli bir antıbiyotık kullanımı bu apseyi durdurabılirdi. Ama Djedmaatesankh'ın günlerınde Koruyucu kutunun dış yuzeyi CT bir hasta antaramalarla üretilen dilimlerden üç boyutlu cak temel olarak yeniden yapılandırıldı. Djeddişçilik hizmaatesankh'ın ölümümden sonra, mummetlerı alabıyalanmış vücudu koruyucu kutu içine lirdı. Yükset< kapatılmış, ıslak keten ve zamktan görünçözümlemel tüsünün kalıbı çıkanlmıştı. Keten ta ra m a Ia ı kuruduğunda yüzünün bir maskesi ortaya çene kemiçıkmıştı. ğinde apseyl akıtmak üzere başarısız bir girışimde bulunulmuş olduğunu gösteren izleri açığa çıkarıyordU| Kan zehirlenmesinden ölüm 4258 hastahğır ölümün anî sebebi olduğunu, enfeksiyonun vü' cudun heı tarafına ya^ yıldığına düşündüğüni belirtiyor v« "Büyük olasılıkla kar Lewin bu