Katalog

ÇE VRE Çernobil: Aşılması ZOP felaket Çernobil nükleer santralındaki patlamadan bu yana 9 sene geçti. Ancak yol açtığı felaketin etkileri kuşaklar boyu süreceğe benziyor. 150 milyar doları aşan ekonomik kayıplar, milyonlarca insanın sağlık soruniarı, tarım dışı kalmış topraklar, göçler ve göçler... Anna Tavetkova Greenpeace, Ukrayna 2 6 Nisan 1986 günü Çernobil nükleer enerji santralında olan felaket, oradaki ne ilk ne de son kazaydı. 1982'deki ilk kaza, Çernobil nükleer santralının birinci ünitesinde, işlem kanalının üst bölümünde, personel hatasından kaynaklanan bir patlamaydı. Buna ek olarak, 1981 ve 1983 yıllarında3 ve A numaralı ünitelerin denenmesi sırasında, reaktörlerin aktif bölgelerinde ciddi arızalara da rastlanmıştı. 26 Nisan 1986'daki kaza, nükleer reaktör kullanımının dünya çapında bir faciaya neden olabileceğini gösterdi. 11 Ekim 1991'de Çernobil nükleer santralının 2 numaralı unitesindeki bir yangın, neredeyse 1986'daki facianın yinelenmesine yol açıyordu. Bu kazadan sonra hükümet bu üniteyi durdurmaya ve Çernobil nükleer güç istasyonunu 1993 sonuna kadar kapatmaya karar verdi. 21 Ekim 1993'te, Ukrayna Yüksek Sovyeti 29 Ekim 1991 tarihli Çernobil nükleer santralını kapatma karannı bozdu ve böylece çok tehlikeli bu santralın çalışmayı sürdürmesine neden oldu. Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı IAEA'ya göre bu tip reaktörler güvenli değildir (5). RBMK tasanmının ciddi hataları ve bölge koşullarında çalıştırılan Çernobil nükleer enerji santralının komplikasyonları büyük bir kazayı daha olası kılmakta ve kaza halinde, geçirimsiz bir alanın olmayışı halkı ve çevreyi büyük bir riskle karşı karşıya bırakmaktadır. Çernobil'in çalıştınlmaya devam edilmesi, 1993'ten bu yana G7 ülkeleri ve Avrupa Birliğı tarafından tartışılmıştır. Uluslararası topluluğun baş hedefi Çernobil'in hemen kapatılması olup, Ukrayna hükümeti ilke olarak bunu kabul etmekte, fakat ekonomik durum nedeniyle bu işı yakın gelecekte yapmayı düşünmemektedir. Devlet Nükleer Enerji Komitesi ve Çemobil nükleer enerji santralı yönetimi başkanı, santralın güvenlik sistemlerini iyileştirmek için şimdiden 300 mılyon dolar harcandığını ve işin bitırilmesi için 600 mılyon dolar daha gerektiğini açıklamıştır. 1994'te Çernobil nükleer santralının 1 ve 3 numaralı üniteleri, Ukrayna'da üretılen tüm elektriğin % 57 olan 10 milyar 421 bin 9 yüz kilovat saat üretim yaptı. Bugün santralda çalışan 5.000 personele ek olarak Slavutich enerji uzmanları yerleşiminde 24.600 kişi yaşamaktadır. Işletmenin devamı için, 1994'te devlet bütçesinden 173.063 milyon Karbovanec harcanmıştır. Çernobil'in kapatıldıktan sonraki güvenlığini sağlamak için resmi tahminlere göre 1,414 milyar do larlık büyük bir yatınm gerekecektir. Çernobil kazasından doğan sorunlar: Çernobil, Ukrayna'da ve diğer bırçok Avrupa ülkesinde ekonomi, halk sağlığı ve çevre açısından ağır tahribata yol açtı. 1990'da Wall Street Joumal'a göre, bir Rus nükleer endüstri ekonomisti, kazanın 2000 yılına kadarki maliyetinin, kayıp elektrik üretimi, kirlenmiş tarım alanları ve diğer ekonomik sonuçlarla, 170 ıle 215 milyar ruble olacağını hesaplamıştı. Bu incelemede, Çernobil'in "tarihin (barış dönemindeki) en büyük sosyoekonomik afeti" oldugu sonucuna varılmıştı. Çernobil kazası yüzünden çok büyük bölgeler radyonüklıtlerle kirlendi ve bunların sağlık ve çevreye etkısi binlerce yıl sürecek. Eski Sovyetler Birliği'nde, sezyum ile 185 kBq/m2'den fazla (5 curie/km2) radyoaktif kirlenmeye uğrayan toprakların toplamı, Beyaz Rusya'da 1.347.000 ha, Ukrayna'da 377.500 ha, Rusya'da 725.000 ha olmak üzere, 2.449.700 hektar veya 24.497 km2'dir. (1) Çernobil nükleer enerji santralının 4 numaralı ünitesinden çıkan radyonüklltlerin üçte ikısinden fazlası Beyaz Rusya'ya yayılmıştı. 1992'de sezyum137 ıle 37 kBq/m2'den fazla (1 Ci/km2) kirlenmiş bölgelerde (400.000'i çocuk olmak üzere) 2.105.400 kişi yaşıyordu. Beyaz Rusya'nın % 23'ü radyoaktif kirlenmeye uğramış, yaklaşık 1.866.000 hektar tarım arazisi kullanım dışı kalmış. 100.000 kişi kirlenmiş bölgelerden tahliye edilmiştir. Bugün Ukrayna devlet bütçesinin % 7'si Çernobil kazasının sonuçlarını temizlemek için harcanmaktadır. Gerçek maliyetleri karşılamak için ise bütçenin % 20'sinin harcanması gerektığı hesaplanmaktadır. Radyoaktif emisyonlar 10 coğrafi bölgeyi, 98 yönetim bölgesini, yaklaşık 12.000 kent, kasaba ve köyü, yani 36 milyon hektar alanı kirletmiştir. Bu alan Ukrayna'nın tüm yüzölçümünün % 50'sinden fazladır. (4) Ukrayna toprakları dünya sezyum137 emisyonlarının % 2530 kadarına (230280 bin Ci'ye kadar) ve başka radyonüklltlere maruz kalmıştır. 1992'ye kadar 30 km'lik alandan toplam 130 bin kışı tahliye edildi. (1) 1 Ocak 1995 itibarıyla Ukrayna'da Çernobil faciası kurba nı statüsündeki yurttaşların sayısı 3.014.263'tür. Bu rakamın içinde Çernobil nükleer enerji santralının temizliğinde çalışan 356.617 kişi ve Çernobil faaliyetinin 870.128'i çocuk, 1.783.085 kurbanı yer almaktadır. (2) Evin geçimini sağlayan bir üyesini Çernobil felaketine bağlı olarak kaybettiği için yardım alan ailelerin sayısı 2.377'dir. 1994'te 4.017 kişi zorunlu, 2.345 kişi ise isteğe bağlı programda tahliye edildi. Buna ek olarak 7.330 kişi daha yer değıştirmek istemektedir. 19901992 arasında zorunlu göç ettirilmesi planlanan ailelerin sayısı 18.147'dir (= 43.964 kişi). 1 Ocak 1995'te halen 54.226'sı çocuk olmak üzere, 2.405.006 kişi radyoaktif olarak kirlenmiş bölgelerde yaşamaktadır. Kiev halkı, yani Çernobil kurbanlan kategorisine sokulması gereken yaklaşık 3 milyon kişi bu rakamlara dahıl değildir. Boşaltılmış bölgede 682 kişi; koşulsuz (zorunlu) tahliye bölgesinde 3.429'u çocuk, 653.723 kişi; yoğun radyasyon ve ekolojik denetim bölgesinde ise ler ve kirlenmiş alanlarda yaşayan yurttaşlar dahil, Çernobil kazasından zarar gören değişik grupların sağlık durumunda bugün önemli bir kötüye gidiş izlenmektedir. Doktorlar özellikle çocukların sağlığından endişe duymaktadır. 1995 Mart tarihli WH0 (Dünya Sağlık örgütü) basın açıklamasında, kazadan kaynaklanan radyasyona maruz kalmış olduğu düşünülen 2.000.000'dan fazla çocuğu izlemek ve onlara yardımcı olmak için uluslararası bir proje başlatıldığı vurgulanmıştır. Kaza öncesindeki beş yılda, Çernobil çevresinde yaşayan çocuklarda görülen tiroit kanserlerı yılda 1.000.000'da 1'den azken, Beyaz Rusya'nın Gomel bölgesinde 15 yaşın altındaki çocuklarda 1991'den bu yana 1.000.000'da 100'e yakındır. Rusya Federasyonu ve Ukrayna'dakı verilerin uluslararası sağlaması henüz tamamlanmamış olmasına karşın, raporlar Çernobil'e yakın ve radyoaktif serpintiden etkilenmiş bölgelerdeki çocuklarda, yılda 1.000.000'da 10 Beyaz Rusya: Bilim adamları, Çernobil nükleer enerji santrali kazasının etkisi gelecek 30 kuşakta görüleceğlnl söyluyor. 379.789'u çocuk, 19.465 kişi; garantili isteğe bağlı tahliye bölgesinde 158.008'i çocuk 1.731.136 kişi yaşamaktadır. Ukrayna Sağlık Bakanlığı'na göre, kazaya bağlı ölümlerın toplamı 683'ü çocuk olmak üzere, 32.571 'i bulmuştur. Buna ek olarak radyasyon yüzünden 1992'ye kadar 5.237 kişi çalışma yeteneğini kaybetmiş, 187 kişi akut radyasyon hastalığına, 15.000 kişi de değişik hastalıklara yakalanmıştır. Yalnızca Ukrayna'dakı Çernobil kazası kurbanlarının toplamı ülke nüfusunun % 10'una eşittir. 60 vaka olduğunu göstermektedir. Oysa 19621992 döneminde Ingiltere'dekı 15 yaşından küçük çocuklarda yıllık tiroit kanseri vakaları 1.000.000'da 0.5'tir ve o dönemde bildirilen vaka sayısı 154'tür. Temizlikçilerin sağlık durumları ile ilgili gözlemler, bu grubun sağlığındaki bozulmayı dogrulamaktadır. 198890 döneminde Çernobil kazası temizlikçileri grubundaki tümörlerde 22.6 kat artış gözlenmiştır (1. derece temizlikçiler grubunda bu 5.7 kat olup 1000 kişide 1,21 yerıne 6.87'dir) (1). En yüksek hastalık oranları, daha alt yaş gruplarına doğru bir değişme eğilımi göstermektedir. En yüksek tümör oranları eskıye göre (5059 yaş yerine) daha genç gruplarda (4049 yaş) görülmektedır 1990'daki tüm Ukrayna: Tıbbi Sorunlar: Bılım adamlarına göre, Çernobil nükleer enerji santralı kazasının etkisi gelecek 30 kuşakta görülecektır. Temızlikçi 425 10