Katalog

ARKEOLOJİ Çatalhöyük uygarlığı bilmecesi yeniden araştınılıyor Arkeoleoglar ilk kazıdan 30 yıl sonra yeniden Çatalhöyük'e el attılar. Tarihte ilk kez Çatalhöyükte rastlanan uygarlık izlerinin sahipleri kimlerdi ve nereden gelmişlerdi? \ Özgen Acar A takoy "kralı" Yafes Özturk'un mezan açıldığında cesetın çuru meye yuz tuttuğu goruldu Adlı tabıp cesetten çeşıtlı ornek parçalar aldı Amac neydı? Yafes Özturk'un evlılık dışt ılışkılerınden çocukları olmuştu Cenaze kaldı rıldıktan sonra eşı ve ıhşkısı bulunduğu otekı kadınlar arasında, vergısı odenmemış trılyonluk "mıras" uzerınde anlaşmazlık çıkmıştı Adlı tıp kısaca (DNA) dıye bılınen "Deoksırıbo Nukleık Acıd) testıne başvurup Yafes özturk ıle çocuklar arasındakı "jenetık (soyçe kım)" bağlantının saptanması yoluna gıttı Insanın saçından tırnağına kadar tum hucrelerınde bulunan ıkılı sarmallar bırbırının tıpatıp aynısıydı Ister canlı, ıster cansız, hatta bır ınsan mumyasından alınan hucre omeklerıne uygulanan (DNA) testı ıle ınsanlar ara sındakı akrabalık ılışkılerı artık ıkı kere ıkı dört kesınlığı ıle kanıtlanabılıyordu Arkeologlar da, (DNA) testını gunumuzden 9 bınyıl, 7 bınyıl, 6 bınyıl önce olmuş, aynı ya da yakın mezarlara bır lıkte gomulmuş ve gunumuze sadece ıskeletlerı kalmış ınsanlara uygulamaya Anadolu'da Çatalhöyuk'te başladı lar Sozgelışı gunumuzden 8548 yıl once olmuş bır ınsanın ıskeletınden alınacak parçaya uygulanacak (DNA) testınden hareketle, otekı ıskeletlerden hangılerının akrabası, babası ve çocuğu olduğu saptanacak Konya'ya 65 km uzaklıkta, Çumra ılçesıne 11 km ya kınlıkta bır hoyuk var Bu hoyuk bu lunmadan once, ilk "medenı uygar" ınsanların yaşadığı "kenf'lerın Mezopotamya da buDoğu Çatalhoyuk yeniden kazılıyor. lunduğuna ve "uygarlıkların beşıgoller o donemden gunumuze kalan ğı nın orası olduğuna ınanılırdı Arap tuzlu su bırıkıntılerıdır Çarşamba Neh ça'da "medenı kentlı" 'bedevıkoylu" rı nın getırdığı aluvyonlar zamanla golu anlamına gelır "Medenı" yanı "kentlı" doldurdu Mağaralarda yaşayan, avla sozcuğu Turkçe de "uygar" anlamında narak gıdasını ve gıyımını sağlayan kullanılıyor "paleolıtık" ınsanoglu yavaş yavaş bu Çatalhoyuk Mezopotamya'dakı bereketlı topraklara doğru ındı Aluv kentlerden bırkaç bınyıl once (14 hek yonlar golun kıyısında bataklık ve artarlık bır alanda) kurulmuştu 10 bın kı dında da bereketlı topraklar oluştur şılık nufusu vardı Çatalhoyuk ınsanlamuş Bu topraklarda ne kazmaya ne rı, Mezopotamya dakılerden daha eskı de karasabana gerek vardı Urun al bır uygarlığı" yaratmışlardı Kent bınmak ıçın tohumu toprağa atmak yeteryıllık zaman dılımlerı ıçınde yatay ola lıydı rak buyudu Dıkey olarak 13 kattı Neolıtık devrım" denılen yerleşme Konya Ovası 16 bın yıl once buyuk bıçımı ve uygarlığı aluvyonların yarattıbır goldu Bugunku Tuz Golu ve otekı ğı bataklıkların ardındakı verımlı topraklarda ortaya çıktı Bu dönemde ınsanoğlu tarıma yabanı hayvanları evcılleştırmeye ve tıcarete başladı ötekılerıne kıyasla Çatalhoyuk bır sure sonra büyuk bır kente donuştu 10 bın nufusuyla gunumuz uygarlığının temellerı atıldı Uygarlığın beşiği if^flr >', yaşantısına, ekonomısıne, dınsellığıne, cınsellığıne, toplum duzenıne, beslen mesıne sanat ve kulturune ılışkın bılınmezlıklen" çozmeye çalışıyorlar Çatalhöyük'e yakın Karadağ'ın Pınarbaşı'nda ınsanların mağaralarda "paleolıtık donem"ı yaşadıkları bılını yor Orada ınsanların barındığı onemlı yerleşme yerlerı bulundu Pınarbaşı'ndakı ınsan yaşamı, Çatalhoyuk'ten eskı. Acaba, Pınarbaşı mağara adamı nın torunları mı Çatalhoyuk'u kurdu? Bu şımdılık sadece varsayım ıçeren bır soru Doğu ve batı olmak uzere ıkı tepelı hoyuk, adını bu görunumunden dolayı "Çatalhoyuk" olarak alıyor 1958'de Çatalhoyuk'u bulan Hollanda kokenlı Ingılız arkeolog James Mellaart burayı 1961,63 ve1965'tekazdı Mellaart burada ust uste 13 yerleşım tabakası buldu En eskısı olan 13 kat I ö 6 800 yılına ınıyor, en yenısı olan 1 kat ıse 5 500 yıllarına uzanıyor Kentleşmenın 7 ve 2 katlarda yoğunlaştığı kabul edılıyor Kenttekı evlerın bırbırıne ortak duvarları yok Her evın kendı duvarı var Aradakı boşluk, belkı de, yalıtım gorevı yapıyordu Her evın planı değışık Bırbırını tekrarlamıyor Evlerın kapısı yok Aynı anda havalandırmayı sağlayan çatıdakı bır delıkten gecelerı ıçerıye alınan seyyar ahşap merdıvenle odalara ınılıp çıkılıyordu Kentın dışında herhangı bır sur duvarı bulunmuyordu Evlerın kalın dış duvarları savunma gorevını yapıyordu Duvarlar guneşte ku rutulmuş tuğla ya da kerpıçten oluşuyor Odalarda yerden 10 30 cm yuk seklığınde ve aynı zamanda bır dıvan görevı goren bır platformda yer alan ocaklarla ısınma ve yemek pışırme sağlanıyordu Kargı, kuru ot ve kılın orttuğu çatıyı kereste sutunlar taşıyordu Evlerın konumu, ıkı arkeoloğun buluşları arasında onemlı bır farklılığı ortaya çıkardı Çatalhoyuk'un Doğu tepesını kazan Mela aart, evler arasında sokak bulamadı Oysa, Dr Hod der'ın Batı tepesınde, (şımdılık) yelpaze bıçımındekı bır kent planı belırlendığın de, sokakların varlığı da saptandı Dr Hodder'e gore "Şu ana kadar yapılan kazılar 13 katlı 9 binyıllık kent Çatalhöyük bilmecesi Çatalhöyuk'te lazer ışınları ıle milimetrık uzaklık ölçum aracı. Kazıları Ingılız Arkeolojı Enstıtusu şemsıyesı altında Cambrıdge Unıversı tesı adına yöneten Dr lan Hodder, aynı zamanda,' evcılleştırme" uzmanı Dr Hodder'ın aklını "Çatalhöyük bılmecesı"ndekı şu sorular uğraştırıyor 'Çatalhoyuk ınsanları nereden geldı? Nıye burasını seçtıler? Neden bu ka dar buyuk bır yerleşme ortaya çıktı'' Insanlar nereye, ne zaman ve neden gıttıler?" Bu sorular yanıtlandığında Avrupa da tarımı başlatan ınsanların Anadolu ve Çatalhoyuk bağlantıları da belırlenecek Dr Hodder Çatalhoyuk bilmecesi nın onemlı bolumunun ancak 25 yılda çozumlenebıleceğını soyluyor Ingılız arkeoloğun yardımcıları da bılmecenın "Uygarlığın ilk aşamasındakı ınsanın 4508