Katalog

&ŞTIRMALARI du Istanbul ve Bursa'dakı bazı bınalarda hasar gozlendı Deprem Yunanıstan'da hıssedıldt (bkz Taymaz ve dığ 1991) 6 Ekim 1964 Manyas: Ms=6.9. Bırçok öncu AlpHknaiaya dağ kuşağında yer alan, Akdenız Bolgesı'nın 19631985 yıllan arasındakı sısmik akti(habercı) depvtteai. Odak dennlıklen 050 km arasındadır ve mb > 3.0 olan depremlenn dağılımlan gorülmekteremden sonra dtr (USGSPDE). ana şok oluştu Eylül 1509 depremı hemen adalar gelere göre, bırçok kervansaray, ha Manyas Gölü'nün güney kesımlerınde onunde oluşmuş ve Istanbul'da buyuk mam, mescıd yıkıldı oldukça buyuk hasarlara yol açtı Man hasarlar yapmıştır Bu deprem halk yas'tan 70 km kadar guney kesımarasında Küçuk Kıyamet olarak ad • Istanbul ve Pera'nın bazı bolge lerde heyelanlar, kum fışkırmaları ve landırılmıştır Makrosısmık gozlemlenn lennde, yerde yanlmalar su ve kum deformasyonlar gozlendı Kınk zonları fışkırmaları gozlendı Deprem sonra ışığında bu depremın buyukluğu Ms 40 km uzunluğunda 23 km genışlı sında oluşan dalgalar surları, Ga>7.4'tur Ambraseys ve Fınkel bır ça ğındekı bır bolgede Gonen den Ke lata ve Istanbul'dakı bırçok duvarla lışmalarında bu depreme aıt tarıhsel vemalpaşa'ya kadar gozlendı Yunanıs n aşmış ve hasar oluşturmuştur rılerı buyuk bır tıtızlık ıçerısınde ınceletan ve Bulgarıstan da hıssedıldı {bkz yerek şu bılgılerı sunmuşlardır Taymaz ve dığ 1991) • Depremden sonra yapılan tamırlerden anlaşıldığına gore, Anadolu Hı • Depremden 30 yıl oncekı bılgılere 23 Ağustos 1965 Saros: Ms=5.9. sarı Yoros Kalesı Bogazıçı Rumelı Hıgore, Istanbul ve Galata nın nufusu Saros Korfezı'ndekı bu kuçuk depsarı, Kızkulesı, Halıç agır hasar gormuş 160000 cıvarındaydı ve 35000 yerleşım rem, Trakya Bulgarıstan ve Bıga yan bırımı mevcuttu Depremde nufus oranı madasında hıssedıldı Gelıbolu'dan daha fazlaydı ' • Heybelıada ve Burgaza.da da bır Eceabat a kadar olan bolgelerde hasar çok camı ve kılıse ağır hasar gormuş gozlendı Artçı sarsıntılar hıssedıldı Çekmece'de bazı kopruler, duvarlar ve • 10 Eylul 1509 depremı sonucunSılıvrı kalesı hasara uğramış da 1000 ev yıkıldı ve 4000 5000 kışı 22 Temmuz 1967 Mudurnuhayatını yıtırdı Ölenler arasında OsAdapazan: Ms=7.1 • Gelıbolu dan Edırne ye kadar bır manlı Hanedanından 3 kışı vardı VeKuzey Anadolu Fayı nın batı kesıçok yerleşım bırtmındekı yapılar ağır zır Mustata Paşa ve emrındekı 360 at mınde oluşan bu depremde 80 km hasar gormuş ve özellıkle Çorlu halkı lı suvarı oldu Bu tarıhsel belgelerde, Is uzunluğunda bır kınk zonu oluştu Kırık depremden sonrakı korkudan dolayı ıkı tanbul ve Pera da hasara uğramayan zonunda 190 cm yanal (doğrultu) ay kadar yenı yapılan evlere gırmemış hıçbır evın kalmadığı rapor edılmıştır 120 cm duşey (açılma) hareketler Bursa şehnnde kısmen hasar gozlenmış ve Iznık tekı bazı yapılar depremden sonra tamır edılmış Bolu şehrıne aıt surtar ve kuleler yıkılmış, fakat olum goz lenmemış • Bu depremın oldukça genış bır bolgede Yunanıs tan'dan MısırNıl Deltasına ve hatta Avustur ya'da hıssedıldığı rapor edılmektedır Artçı dep remler aylarca surmuş ve buyuk depremler Edırne'den Athos'a kadar hıssedılmış (En önemlılerı: 23 Ekım 1509; 16 Kasım 1509; 25 Temmuz 1510 ve 26 Mayıs 1511). 10 Eylul 1509 depremın den sonra Osmanlı sultanı, ımparatorluğun her bolgesınden toplattığı 66000 ışçı 3000 ustabaşı ve 11000 asıstanı gorevlendırerek ımar ışlerını başlatmış Ayrıca, halktan deprem ıçın ozel bır vergı toplat mış, ve MartHazıran 1510 tarıhlerı arasında hasarlar tamır edılmış buyuk, sert zemınlerde ve kayalık bolgelerde ıse kuçuktur Kurutul muş bataklık bolgelerı, dere yatakları dolgu ve heyelan alanları gıbı gevşek zemınler uzerındekı yapılar sert kaya lık bolgelerde ınşa edılmış yapılara oranla daha fazla hasar goreceklerdır Deprem olayına farklı bır açıdan bakacak olursak depremın buyukluğu ve yerı deprem hasarları açısından en onemlı faktorlerın başında gelmektedır Beklenen depremın buyukluğunun en az bugune kadar oluşmuş en buyuk deprem kadar olacağı kabul edilirse, deprem felaketının boyutları çok daha buyuk bır onem kazanacaktır özetle ulusal deprem ıstasyonları ağından, zemın etudlerıne, neotektonık araştırmalara ve konut tıpı seçımlerıne kadar bır dızı araştırmayı başlatmalıyız. Kısaca sağlıklı bır verıbankası oluşturarak deprem olayına hazırlan malıyız Marmara Denızı ve çavresım 20. yuzyida etkHeyen depremler No A Tarih (Yıl/Ay/OUn) 1901 12 18 1903 05 26 1905 10 22 1909 10 29 1912 08 09 1919 11 18 1928 05 02 1935 01 04 1942 11 05 1943 06 20 1944 1006 1953 03 18 1956 02 20 1957 05 26 1963 09 18 1964 1006 1965 08 23 1966 08 21 1967 07 22 1969 03 03 1971 02 23 1975 03 27 1979 07 18 1983 07 05 1983 10 21 1988 04 24 Enlem Boylam BUyük (KuzayOoğu) (Ms) 39 4026 70 40 6529 00 40 6028 30 40 2629 64 40 7527 20 39 3527 44 39 4129 45 40 6427 51 39 3828 08 40 6830 47 39 6426 52 40 0027 50 39 9630 11 40 5731 00 40 6529 15 40 3028 23 40 5126 17 40 3327 40 40 6730 69 40 0827 50 39 6227 32 40 4526 12 39 6628 65 40 3327 21 40 1429 35 40 8828 24 59 Ref B C 0 E F G H 1 J K L M N O P Q NA88 5 9 NA88 5 9 NA88 5 8 NA88 7 4 NA88 6 9 NA88 6 2 NA88 6 4 NA88 6 2 NA88 6 4 NA88 6 8 NA88 7 2 M72 6 1 NA88 7 0 NA88 6 4 TJM91 6 9 TJM91 59 54 R S T U V Y w X z 60 56 66 49 7 1 TJM91 TJM91 TJM91 EE89 5 8 EE89 4 9 EE89 5 1 HRVD ISC ISC ISC M72 NA88 EE89 HRVD TJM91 ISC McKenzıe (1972) Ambraseys (1988) Ekstrom veEngland (1989) Dzıevvonskı ve dlğ (1989) Taymaz ve diğ (1991) Uluslararası Slsmolojl Merkezi REFERANSLAR Ambraseys, N N 1988 Engıneenng se ısmology Earthq Eng Struct Dyn 17, 1105 Ambraseys, N N ve Zatopek, A 1969 The Mudurnu Valley west Anatolıa Turkey earthquake of 22 July 1967 Bull Seism Soc A 59,521589 Ambraseys, N N ve Finkel, C F The Marmara Searthquake ol 1509 TerraMotae Dzıevvonskl, A M , Ekstrom, G , VVoodhouse, J H ve Zvvart, Q 1989 Centroıd mo ment tensor solutıons for Aprıl June 1988 Phys Earth Planet Int 54,199209 Ekstrom, G A ve England, P C 1989 Se ısmıc slraın rates ın regıons of dibtrıbuted con tınental deformatıon Journal of Geophysıcal Research 94,10,231 10,257 Ketin, I ve Roeslı, F 1953 Makroseıs mısche Untersuchungen uber das nordwesta natolısche Beben vom 18 Marz 1953 Eclogae Geolog Helvetiae, 46,187208 McKenzıe, D 1972 Actıve tectonıcs of the Medlterranean regıon Geophys Joumal of Royal Astronomıcal Socıety 30,109 185 Taymaz, T 1995 Turkıye nın gerçegı Dpprem CumhurıyetBılım Teknık, 447, 8 11 Taymaz, T , Jackson, J ve Westaway, R 1990 Earthquake mechanısms ın the HPIIP nıc Trench near Crete Geophysıcal Journal InternatıonalOxford, 102, 695 731 Taymaz T , Jackson, J A ve McKenzıe, D 1991 Actıve tecfonıcs of the north and central Aegean Sea Geophysıcal Journal InternatıonalOxford, 106, 433 490 Smıth, A D, Taymaz, T ve dlğ 1995 Hıgh resolutıon seısmıc profılıng In the Sea of Marmara (northwest Turkey) Late Ouaternary sedımentatıon and sea level changes Bulletın of Geologıcal Socıety of Amerıca, 107 (8), 923936 Smith, A D ve Taymaz, T 1995 Actıve tectonıcs of the Sea of Marmara reglon (NW Turkey) sunumda Ağaç oyma sanatı ıle yapılmış bu şekıl (Peter Coecke, c 1529The Brıtısh Museum 146.1.10), 10 Eylul 1509 Marmara Denızı depremının Istanbul'da yaptıgı hasarı gostermektedır (Ambraseys ve Fınkel koleksıyonu). gozlendı 86 olu, 332 yaralı ve 5000 den fazla konut hasar gordu (bkz Ambraseys ve Zatopek 1969 Taymaz ve dıg 1991) 27 Mart 1975 Saros: Ms=6.6. Saros Korfezı açıklarında oluşan bu deprem 16 22 Mart tarıhlerınde hısse dılen oncu şoklar ıle geldı Ana şok tan sonra artçı şoklar uzun sure devam ettı Gelıbolu yarımadasında hasara yol açan bu depremden sonra bolgede kum fışkırmaları tarımsal bolgelerde su baskınları ve hasar gozlendı Yunanıstan ve Bulgarıstan'da hıssedıldı (bkz Taymaz ve dığ 1991) Tarıhsel depremlere bakıldığında, M.O 2000 yılından gunumuze bır çok yıkıcı depremın Marmara Bolgesı'nı etkıledığını gorebılırız Örneğın, 10 • Bu deprem sırasında şehır surları da oldukça buyuk hasara ugramış Eğrıkapı dan Yedıkule ye kadar yıkım gozlenmıştır Ayrıca Edırnekapısı Sılıv rıkapısı ve Yedıkule gıbı ana gırış kapı ları ağır hasara ugramıştır Ishak Paşa kapısı Topkapı Sarayı duvarlarının, Hastalar Kapısı ve Kayıklar kapısı arasında yıkıldığı gozlenmıştır Söz konusu duvarlara yakın bırçok evın denıze battığı gorulmuştur Galata duvariarı ve Galata Kulesı'nde hasarlar gozlendı Fatıh Camı ınde çok ağır hasar goz lendı Mınarelerı kubbesı, duvariarı yıkıldı, demır parmaklıkları kıvrıldı Sultan Beyazıt (Imaret) camısı medreseler Karaman pazarındakı bırçok ış yerı, Da vud Paşa mescıdı St John Theolo gos Kılısesı, Dıkılıtaş, Beşıktaş gıbı bırçok bolgede hasar gozlendı Bazı bel Şuphesız bu orneklerı çoğaltmak mumkundur Fakat Marmara Denızi ve çevresını etkıleyen kırık zonları ve ılgılı depremlere aıt fay duzlemı çozumlerını ıçeren bır harıtaya bakacak olursak Marmara Bolgesı'nın ne kadar buyuk bır deprem rıskı ıle ıç ıçe yaşadıgını gormek mumkundur Mar mara Denızı çokelme havzasını sınırlayan bu kırık zonlannda oluşabılecek depremlerden 525 km uzaklıktakı yerleşım bırımlerınde ağır hasarlar gormek olasıdır Yapılardaki hasarlar; depremın buyukluğu(M)'ne, epısantır uzaklığına, yerel zemın koşulları, yapı tıplerı ve ınşaat kalıtesıne gore farklı oranlarda oluşacaktır Zemın kalıtesı açısından olaya bakacak olursak; gevşek zemınlerın sarsıntı buyütme oranı ve tıtreşım peryodları Kapak fotoğraft: 9 Ağustos 1912 Saros Marmara (Gazıkoy) depremının oluşturduğu kırık zonuna aıt LANDSAT 5TM goruntusu 4507