Katalog

PORTRE Yer'in gizini aramak uğruna geçen bir ömür Ülkemizde modern anlamda yerbilimlerinin (jeoloji) (jeoloji) kurucusu sayılan Prof. Dr. Ihsan Ketin için İTÜ'de 80. yaş günü toplantısı düzenlendi. . , «. . G eçen hafta İTU Maden Fakultesı Genel Jeolojı Anabılım dalı kuçuk fakat anlamlı bır tören yaşadı. Modern anlamda yerbilimlerinin Turkıye'de kurucusu sayılan, ulkemızın ılk jeolojı doktorası yapmış saygın bılım adamımız Ihsan Ketin 80 yaşına basmıştı ve anabılım dalında Ihsan Ketin ıçın bır toplantı ve doğum gunu kokteylı duzenlenmıştı. Oğrencıleri, meslektaşları, dostları, sevenlerı, İTU Rektöru ve yonetıcılerı, MTA ve TPAO genel mudurlerı Ketın ıçın oradaydılar Ketın'ın ulke yerbilimlerinin gelışmesıne yaptığı katkıları anlattılar. Bılım adamı kışılığını dıle getırdıler Ihsan Ketın'ın onemlı bölumu dağlarda, çadırlarda geçen 55 yıllık bılımsel araştırma ve oğretım hayatı, 1932'de Almanya'ya "Tabıi bılımler" okumak ıçın gıtmesiyle başlıyor O yıl Avrupa'ya gönderılen 9 öğrencıden bırıydı (1) O zamanlar Mustafa Kemal Turkıye'sı ulkeyı çağdaşlaştırmak içın ssyıları topu topu 19 olan Turkıye lıselerınden seçtığı en lyı oğrencılerı ulke dışına eğıtıme gonderıyordu Amaç, gelecek nesıllerı yetıştırme yukunu omuzlayacak olan çok lyı bır oğretmen kadrosu yaratmaktı Ketın'ın kendısını Turkıye yer bılımlerınin babası yapacak olan bılımsel macerası boylece once Berlın'de başladı sonra Bonn'da surdu 4 yıllık oğrenımın arkasından ıkı yıllık doktora çalışması sonucu Ketın kendısını Turkıye'de buldu Lısede ve unlversıtede devlet bursuyla okuyan Ihsan Bey meslek hayatı boyunca bu mıllete borcunu nasıl odeyebıleceğı duygusu ıçınde yaşadığını belırtmektedır Ketın 55 yıllık yaşamı boyunca urettıklerıyle ulkeye bu borcunu kat be kat odemıştır Ketın Friedrich von Schiller'ın şu sozlerını kendısıne yaşam ılkesı edınecektır "Sanatçı yukarıya doğru, kendı haysıyetıne ve kendısını yonlendıren kurallara doğru bakmalıdır, aşağıya kışısel mutluluğuna ve ıhtıyaçlarına doğru değıl Mumkun olanla gereklı olanın bıleşımınden ıdealı yaratmaya çalışmalıdır Bunu tum duygusal ve akılsal şekıllere buruyerek sessızce sonsuz zamanın ıçıne atmalıdır" Lıse öğretmenlığı beklerken İU jeolojı bolumune atanır Bölumdekıler kendısını gerçı "Nıçın sızı buraya gonderdıler kı1 Bız burada yeterı sayıdayız, fazla ış yok ve ıdare edıyoruz" (2) sozlerıyle karşılarlar Ancak herkesın ışı ayrıdır ve hocamız Turkıye yerbilimlerinin yapı taşlarını oluşturmak gorevını yuklenmıştır. Yerbılımcı doğayı tanımak zorundadır Bunun ıçın de doğada çalışmalıdır. "Her kayaya çıkıp, her dağa tırmanıp, her taşa bakıp ne olduğunu" anlamalıdır Almanya'da unıversıte hocaları, unlu tektonıkçıler Hans Stılle ve Hans Cloos'dan yerbilimlerinin nasıl yapılması gerektığını oğrenmış ve hayatı boyunca da bunları oğrencılerıne aktarmıştır Bonn'dakı jeolojı Enstıtusu'nun kursusu uzerınde asılı duran "Mente et Malleo" Akıl ve Çekıçsloganı kendısıne hayatı boyunca yol gosterdı "Gozlemlerı son derece detaylı kaydedebılmek ıçın yanında bır jeolog pusulası( ), bır mezura ve bır arazı defterı taşırdı ( ) Ihsan Ketın'ın ızledıgı dağ patıkaları, şırın Karadenız sahıllerınden, vahşı Toros boğazlarına, ışıklı yanan Ege'den Ağrı dağına kadar uzanır Des "Niçin geldiniz ki?" "Kayalardakl gızli gerçekleri" arayan bir bilim adamı: Ihsan Ketin tanlara konu olan bu yollar yabancı ulkelerden gelen pek çok araştırmacıya Ketın'ın desteğı sayesınde açılmışlardır" (C Şengor) (1) Ketın unıversıteye başladıktan hemen sonra Turkıye bırbırardına depremler yaşamaya başladı Bu nedenle ılk çalışmaları deprem bolgelerı uzerinde oldu ve Kuzey Anadolu depremlerını gozlemlemesı sonucu ılk önemlı makalesını 1948'de Almanya'da yayımladı Bu makalesınde Kuzey Anadolu deprem bolgesını ılk kez "yanal atılımlı fay" olarak yorumlayacaktır. Bu yorumlama, yanal atılımlı faylar uzerıne ılerı surulen ılk goruşlerden bırı olacak, levha tektonığı konuoaşarısı mumKun oıaugu kadar "ıdare etmemeye" ozen göstermış olmasından kaynaklanır Ketın her zaman kursusundekı her asıstanın bağımsız bır araştırıcı olmasını ıstemış, akademık pozısyonu daha yuksek kursu elemanlarının kendılerınden daha alt durumda bulunanları kullanmalarına kesın bır şekılde manı olarak, bu konuda kendısı en guzel örnek olmuştur Avrupa unıversıtelerınde bıle nadıren rastlanan bu mukemmel demokratık atmosfer, Ketın'ın kursusunun bılımsel verım oranınn emsallerının uzerınde olmasının sanırım en önemlı nedenlerınden bırıdır Bana bırısı çıkıp da "Ihsan Ketın'ı bır tek kelıme ıle anlatmak zorunda olsan hangı kelımeyı seçerdın?" dıye sorsa, ona tereddutsuz "ıtıdal" derdım Yaşamı boyunca, her şeyın aşırısından kaçmış olan mutedıl Ihsan Ketın, mustesna kabılıyetlerı ve eşsız kışılığı ıle kendıne bılım tarıhınde sılınmeyecek bır yer hazırladığı gıbı mensubu olduğu muesseseyı ve ulkesını de tum dunyada en 1yı şekılde tanıtmayı başarmış, onlara varlığı ıle onur vermıştır (TUBİTAK, Bılım Teknık mart 94 sayısından kısaltılarak alınmif tır. sunda öncu fıkırler ıçerek ve Kuzey Anadolu Fayı'nın varlığtnı ılk kez vurgulayacaktır Ketın, "Anadolu Bloku"nun Batıya doğru hareket ettığı duşuncesıyle, Kuzey Anadolu Fayı'na benzer bır yapının da Guney Anadolu'da olması gerektığı duşuncesını ılerı surecek ve yıllar sonra oğrencılerı hocalarının bu göruşlerının ızınden gıderek "Turkıye'nın ıkı önemlı kırık çızgısınden bırı olan Doğu Anadolu Fayını" (1) keşfedeceklerdır Bu makale Ketın'e 1988'de Almanya'dan "Gustav Steınrrann Madalyası" getırecektır Ketın'ın ıkıncı önemlı çalışması ve huluşu "Anadolu krıstalın eksenının Menderes Kırşehır mesıflerı son derece genç bır yapı olup metamorfık evrımını geç Kretase erken Tersıyer döneminde tamamladığı"dır. Ketın, San Calıfornıa'dakı San Andreas Fayı ıle Kuzey Anadolu Fayı'nı kıyaslayan çalışmalar yapar. Uluslararası Avrupa Tektonık Harıtası'nın Turkıye bolumunu hazırlar 1969'da "Kuzey Anadolu Fayı hakkında" başlıklı makalesı kendı keşfettığı bu yapı uzerıne 1969 da yazdığı en ayrıntılı eserıdır. Ihsan Ketın'ın 90'dan fazla orıjınal makalesı, çevırilerl ve ders kıtapları vardır. Turkıye Jeolojı Kurumu'nun 1981 d e d u zenledığı 'Ketın Sempozyumu'nda Ihsan Ketin'e Hamıt Nafız Pamır Hızmet ö d u l u vermıştır Aynı yıl d a TUBlTAK'ın Bılım ö dulu'nu almıştır (1) TUBİTAK Bılım Teknık'ın Mart 94 tarıhlı sayısında yayımlanan Ihsan Ketın'ın ayrıntılı yaşam oykusunden (2) Ketın ın İTU'dekı doğum gunu toplantısı konuşmasından Bilim adamlığı ve Ketin A. M. Celal Şengör Ihsan Ketın 44 yıllık meslek yaşamında her şeyden once muhteşem bır araştırmacı, tıtız bır gozlemcı olduğu kadar da cesur ve hayal gucu genış bır teorısyen, problem seçmekte gosterdığı ustalığı seçtığı sorunları çozerken de surduren bır bılım adamı olarak karşımıza çıkmaktadır Ihsan Ketın, Turkıye jeolojısını dısıplıne etmış, belırle e saslara oturtarak kendısınden sonra yapılacak olan araştırmalara temel ve bır dereceye kadar da guzergâh tayın etmıştır Turkıye jeolojısının temel problemlerının buyuk çoğunluğunu ılk dıle getıren Ketın olduğu gıbı, bunların çoğuna esaslı çözumler getırerek değışık problemler arasındakı ıhşkılere ılk ışaret eden de yıne o olmuştur Özellıkle Turkıye'nın tektonığıne yaptığı katkılar, jeolojının bu çok onemlı dalının ulkemızde buyuk bır gelışme gostermesıne neden olmuş, Turkıye'de bu konuda başlı başına bır "Ketın Ekolu" meydana getırdığı gıbı, kendısıne de uluslararası bır şohret kazandırmıştır Ketın 1938 yılında Turkıye'ye dönduğu zaman karşısında en çetın problem olarak du ran bır araştırma terbıyesı, bır araştırma ananesı yaratma gorevını bır tek ınsana nadı ren kısmet olan buyuk bır başarıyla yerıne getırmıştır Araştırmacı Ketın, doğadan öğrendıklerını sadece sınıftakı oğrencılerıne değıl, etrafındakı herkese buyuk bır heyecanla oğreten bır hoca da olmayı bılmış, yazdığı beş ders kıtabıyla Turkıye'dekı tum jeologların yetışmelerıne önemlı katkılar yapmıştır Ketın'ın doğa sevgısı, bılıme karşı duyduğu derın saygı ve tazelığını bugun dahı koruyan heyecanı adeta bulaşıcıdır Ketın jeolojıye olan tutkusunu ve jeolojı bılgısını ayrım yapmadan herkesle paylaşan bır oğretmendır Kendı kursusunde Ketın'ın ıdarecı olarak 369 7