Katalog

KİMYACIN I N NOTLARI Cöle dev pil Omer Kuleli Sahra'da elektrik üretmek 86 milyon kmJ'lik bir güneş piliniz olsa da onunla bol bol elektrik üretseniz amma daiyiolurdudeğil mi? Düş kurmak yalnız Nazlı Eray'ın tekelinde değil ya O erkekleri doğurtup koca Ankara kentini Akdeniz kıyısına tatile yollar da ben neden dev Sahra Çölü'nü bir güneş pili olarak düşlemeyeyim? Güneş var, silisyum atomu da istemediğin kadar. Neden bunlardan iyi zbir helva yapmayalım ki? Milyonlarca km lik çölde teravat saatlerce elektrik üretmek, hem do çevreyi kirletmeden, hem de her gün yeniden, bitmemecesine. Işığı elektriğe doğrudan dönüşfürmeyi, bunu da en iyi silisyum atomlarının yarı iletkenliğinden yararlanarak yapmayı biliyoruz da, neden bu işi büyük ölçeklerde yapamıyoruz hâlâ? Anlaşılan kılı kırk yaran bilimadamları ile mühendislere çılgın düşgüçleri de gerekiyor. Çağırsınlar yazarları, şairleri yardıma. Bizden aday isterlerse Nazlı Eray ile Akgün Akova ominim ellerinden geleni yapacaklardır. Üstelik Akgün benim bildiğim biraz kimyadan da anlar kibarca dönmemize izin veriyor, dört mevsimin tadını bize bırakarak Gücünün küçücük bir bölümü bile ışığı ile, ısısı ile yaşam veriyor bize. Büyüleyici yaşam makinesinin mimarı, mühendisi, enerji kaynağı, motoru hepsi O. Yalnızca Onunla çalışan ışılbireşim (fotosentez) makinesinin çalışmadıgını düşünün.. ölümü hiç böyle düşlememiştiniz değil mi? Ama O bize başka yaşam öpücükleri de veriyor. O'ndan kaynaklanan ışılelektriği düşünün, şimdi hâlâ küçük, ama ilerde çok büyümeye aday yeni ve temiz bir enerji kaynağı Sürekli bizi kollayan, besleyen, büyüten Hatta kendisinin güçlü ışınlarını maskelemek için gözüne ozon gözlüğünü takma inceliğini gösteren de O Ozonu delip sonra da Güneş'ten şikâyet edenler de biz, insan geçinenler. tümü şekerleşmiştir. Bu elma hemen sofraya.. Elma tam ham ise kesik yüzey değişik mavi/mor renklere boyanır, iyot nişas tayı boyamıştır Bu elma olgunlaşması için bir süre daha ağaçta kalmalıdır Elma yarı olgun ise kabuğuna yakın kısımlar maviye boyanır Kerem buna göre hangi elmaları soğuk depoya yollayacağına karar veriyor. Burdurlu Kerem'in aklı hoşuma gitti, ber de onun olgunluk testini Ispartalı Süleyman'a uygulamanın bir yolunu arıyorum, kararlıyım, bulacağım. > Pis kömüre yeni meslek diğinde istenen şeklin koyu bir renkle metale kazındığı görülecektir Evdeki mikrop öldürücünün küçük bir sanat becerisini de böylece öğrenmiş oluyorsunuz. Söyleyin bakalım şimdi, kimya güzel değil mi? Boşuna dememişler "çivi çiviyi söker" diye Kimin aklına gelirdi ki kapkara rengi ile pek çok pislik, kir, pasakhlık vb kavramın belkemiğini oluşturan kömüre içme suyumuzu temizleme görevinin verileceği. Valla da verildi, çoktan beri kömür bu işi en iyi biçimde yapıyor da çoğumuzun haberi bileyok. Bilgin Kimya Dede'de ne numaralar var bilseniz Once kömürden yüzey alanı çok büyük olan Etkln Karbon'u yapıyor Mangal kömürü benzeri çok gözenekli bir yuzeyi olan etkin karbonun bir gramının yüzeyi 10001500 m* büyüklükte, bir başka deyişle 35 gram etkin karbonun yüzeyinin alanı bir tutbol sahasınınkine eşit. Bu geniş yüzey üzerinden geçen suların içindeki mikroskopik irilikteki parçacıkları tutup suya renk, koku, tad veren. hastalık yapan pek çok istenmeyen maddeden arıtıyor Bu fiziksel soğurma (yüze tutma) süreci ile içme suterı arıtılıyor, hem de o pis kömürün becerikli çocuğu tarafından Inanmadınız mı? Su dolu bir cam tüpe bir gramcık mangal kömürü tozu koyup suya 12 damla mürekkep damlatın tüpü çalkalayın, su renksizleşecektir. Üstüne bir kaç damla kırmızı sulu boya / şettali suyu / idrar dökün Kömür bu renk verici maddeleri hep sudan temizleyecektir Renk yok olmazsa telefon edin görüşelim. Kazmacı iyot 'lyot gibi açığa çıkmak' deyimini kimya bilmeyenler bile bilir de anlamını da bilirler mi, bilemem Nişastayı masmavi eden iyodun bir başka marifetini de ben size anlatayım, belki sanatçı ellerinize bir hüner daha katılır. lyot demir ve bakır ile kolayca birleşir, ince toz halde demir/bakır iyodür yapar. No'lmuş yani, demeyin. Onun bu özelliğinden yararlanıp demir, bakır, pirinç malzemeler üzerine güzel süsler yapabilirsiniz. Nastl mı? Yazı/resim/simgenin metal yüzeyine kazınacağı yer eritilmiş mumla sıvanır Istenen yazı/resim mum üzerine yazılır/yapılır. Mumdaki oyuğa bir damlalıkla tentürdiyot dökülür Alkol buharlaşınca bu iş birkaç kez yinelenir. Mum metal yüzeyinden temizlen Elmanın olgunu Kimi enzimler yılın her günü, her yerde her gördükleri nişastayı glikoz, früktoz gibi şekerlere parçalayıp dururlar Neden mi? Meyveler olgunlaşsın da biz de yiyelim diye. Burdurlu elma yetiştiricisi Kerem Ağa da bunu öğrenmiş ve ağaçtaki elmanın olgunluk derecesini kolayca belirliyor; hangilerinin helrten toplanıp pazara satışa gideceğine, hangilerinin de soğuk hava deposuna gideceğine karar veriyor. Kerem'in testi kolay, hızlı, hem de ucuz. Bir litre suya 1 g iyot, 4 g. potasyum iyodür koyup bir test çözeltisi hazırlamış. Elmayı ortasından kesip yarısını bir kaç dakika bu çözeltide tutuyor, sonra çıkarıp inceliyor elma tam olgun ise kesik yüzeyde hiç renk değişikliği görülrnüyor, çünkü içinde hiç nişasta kalmamış, ÇevreciGüneş SHP'nin doğru yaptığı işler de var, biri de partinin çevrecisine Güneş adını takmaları. Neyse, bırakalım Güneş Gürseler'i de onun büyük dedesi Güneş'ten söz edelim, bildiğim tek ve gerçek çevreci olan Güneş'ten. Kendisi bilinen en büyük nükleer reaktörlerden biri, ama kirletmiyor Çok sıcak, ama bizi yakmıyor Çok büyük ve çekici, ama bizden yeterince uzakta, etrafında Yenidoğan bebeklerde el baskınlığı Prof. Dr. Üner Tan S ağlaklıksolaklık artık herkesi bıktırdı. Bunun farkındayım. Neçare... Bunun adı bilim... Yapmak zorundayız. Bu, konunun bize öğreteceği daha çok soru ve yanıt var. Daha önce de belirttiğim gibi, popülasyon düzeyinde sağlaklık, insan toplumunun en önemli özelliklerindendir. Acaba bu bir toplumsal olay mıdır? Yoksa biyolojik kaynaklı mıdır? Toplumsal ögeleri olmasına karşılık, serebral lateralizasyonun biyolojik bir olay ohduğuna iTişkin kanıtlardan bazılarını daha önce sunmuştum. Serebral lateralizasyon (beylnde sağsol asimetrisi), biyolojik bir olay ise, daha anne karnında iken belirlenmesi gerekir. Bu nedenle biz (Üner Tan, Rahmi Örs, Muzaffer Kürkçüoğlu ve Necip Kutlu), yenidoğan bebeklerde serebral lateralizasyonun oluşup oluşmadığını el baskınlığını dığı, sağ ve sol beyin yarılarının simetrik ölçerek araştırdık. El dominansı "kavraolduğu sıklıkla bildirildi, birçok araştırıcı ma refleksi" üzerinde araştırıldı. Şimdiye tarafından. Bu araştırıcılara göre, beyin kadar bu refleks nicelik olarak ölçülmedi. asimetrisi ancak iki yaşından sonra oluşBizden biri (Ü.T.), kavrama refleksini sayımaktadır. Ancak birçok başka araştırıcısal olarak ölçebilmek için basit bir cihaz lar, motor asimetrinin doğuştan var oldugeliştirdi. Bebeğin avucuna bir minik bağunu buldular. lonla dokunuldu. BeYenidoğanda kavbekler beş aya kadar rama refleksi asiböyle bir uyarana parSağlaklık toplumsal bir metrisi şimdiye maklarını kapatarak kadar incelenmeyani kavrama ile yaolay mıdır, yoksa di. Buna karşılık, nıt verirler. Bu kavrabiyolojik kaynaklı mı? yeni doğan bema refleksidir. Olmabeklerin başlarını ması normal değildir. Olayın anne karnında daha çok sağa çeKaybolmaması da ncrmal değildir. Bebaşlaması gerekmez mi? virdikleri bulundu. Böyle bir sağa yln özürünü gösterir. kaymanın beyin sapında sola kayan bir Bebek .balonu bu refleks yolu ile sıktığı motor asimetri ile ilgili olduğu düşünüldü zaman balona bağlı olan direnç değişiyor Yenidoğanda rastlanan böyle bir asimetri, ve bu direnç ampermetreden okunuyorserebral lateralizasyonun bilişsel ve lindu. Böylece kavrama refleksinin kuvvetini guistik işlevlerin gelişimi ile ilgili olabilir. elektriksel olarak ölçmeyi başardık. Biz sayısal olarak ifade edilebilen bir yeYeni doğanda beynin asimetrik olma nidoğan refleksi olan kavrama refleksini incelemeye karar verdik. Bu refleks çalışmaları bize beynin tüm fonksiyonlarının gelişimi ile ilgili önemli ipuçları verebilir, diye düşündük. Deneyler, doğumdan sonraki dördüncü gün içinde yapıldı. Yenidoğan bebeklerin tümü sağlıklı idi ve zamanında doğmuşlardı. Toplam 121 bebek incelendi. Sağ elden kaydedilen ortalama kavrama refleksinin sol elden kaydedilenden daha kuvvetli olduğu bulundu. Tüm kavramareflekslerinin bebek ağırlığı ile doğru orantılı olarak değiştiğini de ayrıca saptadık. Bu sonuçlar, daha doğumdan önce, beyin sapı seviyesinde, bir motor asimetrinin mevcut olduğunu gösteriyor. Ailesinde solak olan bebeklerde ise sağlaklığın sola kaydığı bulundu. Bu sonuçlar da serebral asimetrinin kalıtsal olduğunu açık olarak gösteriyor. O halde beynin sol yarısı kalıtsal olduğunu açık olarak gösteriyor. O halde beynin sol yarısı kalıtsal olarak motor baskınlık için programlanmıştır. 'Atatflrk OnlvttrsHesl, Tıp Faküttosl RzyoloJI ABD Başkam, Erzurum 32912