Katalog

AŞTIRMALARI ılısmaları ve denetleme 83 yaşında Bilim adamının sorumluluğuna dair (1965) 71 yaşında Kristal ağların dinamik teorisi (1953) Alexander von HumbokH (17691859) Coğratyacı 89 yaşında "Kosmos" 5 cilt (18451858) 74 yaşında "Asie centrale", 3 cilt 1843) Fetsete Martln Buber (18781965) 76 yaşında Diyalojık prensip üzerinde konuşmalar (1954) 75 yaşında. Eğıtım üzerinde konuşmalar (1953) Bertrand Russel (18721970) 96 yaşında Felsefe yapma sanatı 89 yaşında Gerçek vedüş (1961) Calilornia Oniversitesi'nden Michael R. Rose, meyve sineği Drosophila melanogaster'in ömrünü seçici üreme yöntemiyle uzatmayı başardı. Reslm Pablo Plcasso (18811973) 92 yaşında olumüne kadar resim yapmayı surdürdu 86 yaşında Venus et l'enfant (Basel, Güzel Sanatlar Müzesi) Tlziano Vecellio, Tizlano denlr ("14771576) 98 yaşında Saint Magdalena ve Hieronymus'laPieta (15731576) Giuseppe Vordl (18131901) 80 yaşında. "Falstaff" opera (1893) Igor Stravinsky (18821971) 84 yaşında. Requıem Cantıeles, koro eserı (1966) 83 yaşında: Canon, konser için (1965) Johann WoHgang von Gîoethe (17491832) Elegıe (Mersiye) şiirini yazdığında seksenıni aşmıştır ve ondokuz yaşında Ulrike'ye olan aşkının acılarını dile getırmıştır bu şıirde (kızı anasından babasından ıstemiştir de) şoyle der Goethe şıırının başında Und wenn der Mensch ın seıner Qual verstummt Gab mir ein Gott, zu sagen, was ich leibe (Ve insan acıdan dilsiz kesildiğinde Bir Tanrı dile getirdi ne çektiğini) vesürdürür: Was soll ich nun vom VViederscehen hoffnen Von dieses Tages noch geschlossner Blute? (Şimdi yine görmekten ne umabilirlm ki Bugünün henüz açmamış çiçeğini? Evet, bir insan Johann VVolfgang von Goethe, Mahatma Gandhi ya da Katsushık Hokusai gibi yaşlanabılır ama onlar gibı yaşamış olmak koşulu ile... Mzmlr Alman Kültür Merfcazl'nde 18 Şubat 1993'de N.I.Haıiri taratından "YafJılığa Blyolo|lk Yaklaşım" konulu bir konferans vorllmlştir. 1 Prof Dr Nuran I Hanrı E U Tıp Fakultesı Fızyolo|i Anabıhm Dalı. BornovaİZMIR 2 Frolkıs, V V Agıng and lıfeprolongıng processes Rusça çevırı çevırı N.Bobrov SpırıngerVerlag 1982 3 Goldman. R , Rocksteın M The phslology and pal hology o( human agıng Academıc Press, 1975 4 Hederrer. Edgar Das Deutsche Gedlcht Vom Mıttel alter bıs zum 20 Jahrhundert Fıscher Buchoreı 1958 5 MeıerRue W The elderly patıent ın general pratıce. Karger 1987 6 Rustıng R L Why do we age' Scıentıtıc Amerıcan December 1992 MiizJk "Sadece 1980'lerde yaşlanmayı geciktirmenin ne kadar kolay olduğunu gördük" diyor Rose. Gerçekten 15 yıl öncesıne kadar kalori kısıtlamasının kemırıciler ve dığer birçok hayvanda omru uzattığı gerçeğı dışında bütun verıler tanımlamadan ibarettı (diyet kısıtlamasının etkısi henüz bilinmiyor) Yaşlılık, öliime ayarlı sıkı bir genetlk program sonucudur. Ya da ONA'da rastlantısal bir harabiyet ve vücut faaliyetini düzenleyen kritik enzimlerde bir bozukluk yaşlılığa sebep olur. Ya da sebep hormon düzeyı değişıklıklerı, ımmun sıstem faaliyetinin azalması oksijen serbest radikalleri denilen çok reaktif ve yıkıcı molekülilerin sürekli aktivitesıdır. Bu alanın öncülerinden Alex Comlort 1979'da "yaşlılık üzerindeki çalışma ve tarıfii boyunca teori yuzünde yıkıcı biçımde ;ıkmaza gırmiştir" diye yazmıştır Bugün yine "uzlaşma" oluşmamıştır ama araştırı;ılar genelde yaşlanmanın bir tek sebebi jlmadığı hususunda birleşiyorlar Kanıtların birikmesi birçok paralel ve birbiri içkıe karışan süreçleri göstermektedır, bunların Dirçoğu sonuçtaki çoküşü hazırlamak üzere, genetık olarak kontrol edilmektedir. 50 yaşlarında delikanlı özellikleri yakalanabilir. 50 yaşlannda vücudumuzdaki değişiklikler slstemi, çevre sinirleri ve kas sistemi üzerinde etkili olur. Hareket yeteneklerinde.uyumda kayıplar vardır. Kalp dolaşımı ve solunumda zayıflamalar olur. Hakan Gür* T Yaşlılık v e u s t a l a ş m a • • .>• Yaşlanma entelektüel kapasitede azalma ile eşanlamlı olmayıp tersine ustalaşma anlamına gelir Sanatta, felsefede ve biiimde birçok önemli başarı, kişı 65 yaşını aştıktan sonra gerçekleştırilmiştir. • Blllm Max Born (1882J970), fızıkçı oplumumuzda her geçen gün yaşlı nüfusun sayı ve oranı artıyor. Boyle sevindirici bir gelişme, organizmada yaşlılıkta oluşan değişikliklerin bilinmesı ve bu değişikliklerin nasıl kontrol edılebıleceğinın tarıf edilme gereksinimini gündeme getırıyor. Yaşlılıkta oluşan değişiklikler öncellikle beyın, merkezi sınır sistemi, çevre sinirleri ve sonuçta kas sistemi üzerinde etkili oldu Sinir hücrelerinde kayıplar ve bir kısım elementlerde artış gözlemlenir ki örneğin 2096 yaşları arasında beyinın ağırlığı % 711 azalırken her gün yaklaşık 100.000 sınır hucresı kaybedilır (beyin zarında 1012 mılyar sınır hücresi olduğu varsayılır) Işte beyın ve sinir hücrelerinde gözlemlenen bu kayıplar yaşlı kişilerin hareket yetenekleri, uyum ve fonksiyonlarındaki kayıptan sorumludur. Buna en guzel ornek yaşlı kişinin aniden ortaya çıkan durumlara karşı bilinçli ve yeterlı bir hızda reaksiyon verme yeteneğındekı zayıflamadır Görmeişitme vb. duyusal sistemdeki zayıflamalarında eklenmesıyle hareketlerin uyumu, hızı, dengesi gibi birçok vücut fonksiyonundaki za Lütfen sayfayı çeviriniz yıflama daha da belirginleşir Bu zayıflamalara kalpdolaşım ve solunum sistemındekı zayıflamalar da eklenir ki 30 yaşla karşılaştırıldığında, 50 yaşlannda % 30, 70 yaşlannda ıse % 45'lik bir azalma düzeyındedır Örnek verecek olursak kalbin dakıkada pompaladığı kan mıktarında her yıl için % 1'lik solunum kapasıtesınde ise 25 ile 65 yaşları arasında yaklaşık % 41f'hk bir azalma gözlenir Yaşlılıkta sadece organların fonksiyonlarında değil, bu organların (onksıyonları arasındaki uyumda da zayıflamalar gorulür. Sinir sistemi ve hormonal sıstem arasındaki kontrolun uyumunda gozlenen zayıflama, vücudun karşılaştığı iç ve dış kaynakh streslere uyum sağlama yeteneğini zayıflatır Çünkü, enerji sağlama, vücut ısısını ve kan şekerinı düzenleme, kaslar için gereklı proteın yapımı, cınsiyet özelliklerinin korunması ve gelışımı, kalp atım hızı, tansıyon, bağırsak hareketlerınin duzenlenmesi gibı birçok vücut fonksıyonunun düzenlenmesinde vücuttan salgılanan hormonlar sorumludur örneğin kan şekeri duzenlenmesi gençlerle karşı 3219