Katalog

SORUN YANITLAYALIM Denizdeki kahverengi Depresyon mu bulanıklık neden kaynaklamyor geçiriyopum? Istanbul'dan yazan Mehtnet Sungur , Avşa, Marmara adaları dolayında deniz kahverengi, bu bulanıklık neden kaynaklamyor, ne gibi sonuçlara yol açabllir? Karadenlz'dekl Taraklı Meduza olayı lle ilgişkisi var mı? dıye soruyor Sorunun yanıtını Hldrobiyolog llham Artuzyanıtlıyor Marmara denızınde 1980 lerden berı uygulanan arıtmasız derın denız deşarjları bu denıze bırakılan evsel ve endustrıyel atıkların doğal yollardan denızın ken dı kendını arıtma yeteneğı sayesınde bertaraf edılmesı olanağını tumu ıle ortadan kaldırmış Marmara denızı otuz seneden berı kırlenmlyor diyen çevrelere karşın bu gunku durumuna gelmış veya daha doğru deyışle getınlmıştır Marmara denızının yuzeysel su kutlesı 90 gunde (3 ay) bır yenılenırken) deşarjın yapıldığı derın su kutlesı 1729 gunde (4 8 yıl) bır yenılenmektedır Bu kutlelere bırakılan arıtmasız deşarjların zararsız hale geçmesı ıçın ortamdan kullandıkları oksıjenin özellıkle 3143 km 3 hacımdekı alt su kutlesinde 2 m2/l oluşu burada buyuk çapta ayrışmamış organık madde bırıkımıne neden olmakta bu bırıkım Marmara denızındeki su sırkulasyonları ıle yuzeye yukselmekte ve halen Marmara nın pek çok yerınde (Erdek Marmara takım adaları Tekırdağ önleri vs vs ) koyu kahve renkte bır bulanıklık yaratmaktadır Zamanla bu daha da belırgındır ve yaygın hale geçebılecektır 2 Bulanıklık, ılksel uretım (prımer produktıvıte) ıçın gereklı guneş enerjısı nın dağılımını kısıtladığından doğal ola rak Marmara'nın btyolojık verımı azalacaktır ve de azalmıştır Bulanıklığın kökenınde yatan mineralıze olmamış organık madde bırıkımı fekal ve kolıform bakterılerın gelışmesı ıçın uygun bır ortam (besıyer) yaratacaktır ve de yaratmıştır Bulanıklık ıçerdığı yuksek orandakı besleyıcı (fosfat, nıtrat vs) tuzlar nedenı ıle Taraklı meduzlar yakamoz ve benzerı ekosısteme ve ınsan sağlığına zararlı organızmaların kutlesel gelışımıne yol açabılır ve de açmıştır Bu tur organızmaların uremelerı, ölmelerı ve ayrışmaları da bulanıklığı arttıran etkenlerdır Marmara denızıne özellıkle de yetörı kadar oksıjen bulunmayan derın su kutlesıne arıtmasız, yanı bıyolojık oksıjen ıhtıyacı gıderılmeksızın yapılacak deşarj surdukçe, bu durum her gun daha kotuleşerek surecek bızler ve sızler kırlendı dıye feryat ederken bırtakım etkılı ve yetkılı kımseler ' Marmara otuz yıldır kırlenmıyor' uzun havası okuyacaklardır Çankırı dan yazan okurumuz Hasan Gezer ın sorusu şöyle "Yaşım 40 1980 yılında evlendlm Dokuz yıllık huzursuz bir evliliğim oldu. Dört yıl önce boşandım. istanbulluyum. Lisede flzlk bğretmenlylm. Tayln Isteyerek, altı ay once Istanbul'dan Çankırı'ya geldim. öğle saatlerine doğru gelen bir iç sıkınbsıyla Istem dışı olarak boynumu oynattığımda çok kuvvetli bır boyun kutlemesi, boynumu sağa sola çevirme isteği yaşıyorum. Ders anlatırfcen gözleriml kırpışfarıyorum, Istem dışı yuz mimlklerl oluyor, ayakta durma zorluğu çeklyorum. Akşam yatbğımda uykuya dalma guçlugu çeklyorum. Istanbul'da Iken çok Içki Içerdim, Çankırı'da daha az içiyorum Glttlgim doktorla depresyon teşhısi koydu ve çeşıtli antıdepresan ilaçlar verdi, ancak bir layda göremedim Benlm rahatsızlığım nedir ve nasıl tedavı edilir?" Okurumuzun sorusunu Bakırkoy Ruh ve Sınır Hastalıkları Hastanesı 5 Psk Kln ŞefıDoç.Dr ArKVerimll yanıtlıyor Insanın gorev yerınde olan bır değışıklık yenı gorev yerınde sosyal çevreye uyum bakımından kışınin omuzlarına cıddı bır yuk bındırır Bu yenı oluşan yaşam değışıklıklerıne uyum sağlama durumunda olan ınsan yoğun enerjı harcar, kendını sıkıntılı, gergın, problemlı ve mutsuz hıssedebılır özelllkle gergın olan bır ınsanın farkında olmadan en çok kasılan kas grubu boyun kaslarıdır Bu yuzden boynunu sağa sola dondurup çıtlalma gereği duymak gergınlığı atma çabasından başka bır şey değıldır Yenı oluşan bu hayat değışıklığıne uyum çabası ıçınde gergınlığın yol açmış olduğu bazı bedensel belırtılerı onemlı bır hastalığın ışaretı gıbı algılamak yanlıştır Içınde bulunduğu bu durum .bır depresyon olmayıp gergınlığın ve sıkıntının bır parçasıdır Bu nedenle, antı depresıv ilaçlar çoğu zaman yararlı olmazlar Bu yuzden kışinın kendısının gevşemesını sağlayabılecek bir takım aktıvıtelere (orneğın spor) yonelmesınde yarar vardır Ancak bazı antı depresıv ilaçlar da sıkıntı ve gerginlıği gıdermekte yararlı olabılır Bunun ıçın de bolgenızdekı bır doktora başvurmanızda yarar vardır Ahşap evlerin sakıncaları nelerdir? Bursa dan yazan okurumuz Turhan Gürel " Sağlık açısından ve çevre merakımı kurcalayan sorularım var Izocamı döşerken önlemslz ya da önlemli solunum yoluyla etkller, tavana döşendıkten sonraki, gdrtinürde aralığı olamayan bir ahşap lavandan aşağıya ya da tavan arasında dolaşırken yukarıya olasıl etkllerl (ya da yakın çevreslni) nelerdir? Ahşap bir evde, alt kattakl bir sigara Uryakisının ust kattakı odada yaşayana sigara dumanı etkllerı çok olur , doğal; bunun olasıl akciğer etkileri (örneğın bır kireçlenme başlangıcı kadar olur mu') nelerdir? Şu evlerde yangına karşı, eskıden kullanılan amyant ısı yalıtıcı tablalann, sağlık üzerlne etkileri nelerdir? Sorunun yanıtını Istanbul Ünıversıtesı Çocuk Sağlığı Enstıtusu nden yardımcı Doç. Dr Ümlt Kartoğlu yanıtlıyor. Ahşap bınalarda ahşap malzemenın sıgarayı emerek yan ya da ust katlara geçırmesı ve burada yaşayanları etkılemesı uzerıne herhangı bır araştırma yapıldığı kanısında değılım Ancak, bu denlı uç bır soru yerıne pasıf ıçıcılık denen, sigara ıçmeyenlerın sigara ıçenlerın dumanından etkılenmelerını konu alan soruların toplumun bılgılenmesl açısından daha onemlı olduğuna ınanıyorum Pasıf ıçıcılıkle ılgılı en son çalışmalardan bırı KM Cummıngs ve arkadaşlarınca KBB Şefı Doç.Dr. Memhet Külekçi yanıtlı yor ' Kulak zarının delik olmasıyla araba tutması bırbırıyle ılışkılı olabılır ancak koku almama başka bır sorundur Orta kulakla ıç kulak bırbırıyle ılışkılı, bırbırınden ayrılmayan organlardır Orta kulak ışıtmenın amplıfıkasyonunu (sesın daha yuksek algılanması) sağlar !ç kulaksa hem ışıtme hem de denge organıdır Denge orta kulak ıle ılgılı bır sorun olduğundan bulantı başdonmesı gıbı belırtıler ortaya çıkar Kımı orta kulak has talıklan ıçkulağı etkıleyeceğı ıçın bulantı ve benzerı dığer belırtılerın nedenı olabılır Bır orta kulak hastalığının daha kotuleştığını gosterır Içkulakla ılgılı bır sorun, otomobıle bınıldığınde yuksek yerlere çıkıldığında vucut sıvılannın harekete geçmesıne neden olur Sağlıklı kımseler bu durumlara tolere edebılır ama ıckulakta bır sorun varsa bu kışıde bulan tıya neden olabılır Koku almak daha farklı bır sorundur Koku almamızı sağlayan yer burnumuzun ıçının uçte bırlık ust kısmıdır Buraya koku partıkullerı ulaşmazsa koku alamayabılırız Burun kemığındekı bır eğrılık alerjık nezle ya da başka bır nedene bağlı burun ıçı polıpler koku almayı sağlayan sınır ve duyu hucrelerının doğuştan yokluğu ya da bır hastalık sonucu bozulması (orneğın nasıl kı yanık bır bolgede dokunma duyusu çalışmazsa koku duyusu da bır soruna bağlı olarak çalışmayabilır) koku alamamaya neden olabilir Okurun kesinlıkle bır kulak burun boğaz uzmanına gıtmesı gerekir Sozu edılen sorunlar çozumlenebılecek turden sorunlardır lyıleştırılebılırler Ondokuz yaşından sonra boyum ıtzar mı? Okurumuz Abdullah Ceylan ın sorusu şöyle "19 yaşındayım. Boyum 162 cm. Son iki yıldır boyum hemen hemen hlç uzamadı Kişilerin boylarının 2224 yaşına kadar uzayabildiğınl duymuştum Bundan sonra boyumun uzamasını sağlamak ıçın onerebilecegınız spor hareketlerl var mı, belirli besınler mevcul mu?" Okurumuzun sorusunu Istanbul Unı versıtesı Istanbul Tıp Fakultesı Endokrı nolojı ve Metabolızma Anabılım Dalı ndan Prof. Dr. Faruk Alagöi yanıtlıyor Ondokuz yaşında olduğunu belırtıyor okur ama buluğ gelışmesının tamamlanıp tamamlanmadığına daır bır şey soylememış Eğer sesı kalınlaşmış tuylenme olmuş ıse yanı buluğ gelışmesı ta mamlandıysa bundan sonra boy gelışmesı olmaz dıyebılırız Buluğ donomınden sonra kemıkleşme tamalandığı ıçın boyu pek fazla uzamaz Herhangı bır sporun da bu durumda boy uzamasına bır katkısı olmaz fakat spor, her zaman vucut ıçın yararlıdır Bu yuzden spor yapmaya devam edılebılır Ancak sporun boy uzamasına bır çözum olmayacağını da bellrtmek gerekir ABDde yurutulmuştur 376 hıç sigara kullanmamış, 347 kullanıp bırakmış kışı uzerınde yurutulen çalışmada. araştırma katılanların % 75'ı başkalarının sigara dumanından şıddetlı derecede rahatsız olduklarını bıldırmışlerdır Bu kışılerde % 45 oranında göz sulanması, % 36 oranında burun ırrıtasyonu, % 26 oksuruk nobetlerı, % 16 boğaz ağrısı ve % 14 hapşırma nobetlerı bulunmuştur önceden geçırılmış solunum yolu rahatsızlıkları olan kışılerde bu belırtıler daha şıddetlı bır bıçımde ortaya çıkmaktadır Yukarıdakı çalışma her ne denli yetışkınler uzerınde yurutulmuş ıse de pasıf ıçıcılıkten en çok çocukların etkılendıklerı akıldan çıkarılmamalıdır Kulak zarım delik ve koku alamıyorum I Umranıye'den yazan okurumuz Mahmet Nlmet Ayaz'ın sorusu şöyle 22 yaşındayım, Bir kulağımın zan delik, aynca koku da alamıyorum. Hatta blldlm bileli kokunun nasıl bir şey olduğunu da bilmiyorum Bır de çok araba tutuyor Acaba bu sorunlanmın birblriyle bağlantısı var mı? Tedavisi mümkün mü?" Sorunun yanıtını Taksım Hastanesı 321 14