Katalog

ÇEVRE lamalarıyla ılgılıdır Uygulama (practıce) ılke değıldır Uygulama bağlama açıktır ve her farklı bağlamda farklı uygulama stratejılerı gelıştırmek gerekır llkeler evrensel gerçeklerdır, her bağlamda geçerlıklerı vardır Kışllere aılelere okullara şırketlere uluslara her duzeyde uygulanır Bu ılkeler kışının paradıgmasının bır parçası olduktan sonra değışik bağlamlarda değışik uygulamalar ıçınde ıfade edılır fakat bu uygulamaların altındakı ıl ke aynıdır evrenseldır llkelerle ılgılı açıklığa kavuşturulması gereken ıkıncı nokta değerlerle ılgılıdır Ilke değer (value) değıldır Bazı değerler temel ılkelerden şaşar orneğın her ne pahasına olursa olsun para kazanma bır değer olarak toplumumuzda yaşıyor ama temel ılkelerden hıçbırını temsıl et mıyor Temel ılkelerle değerler aynı pa ralelde olup ust uste çakıştığı zaman o zaman etkılı bır paradıgma kendını goste rır llkelerın geçerlığı tartışılmaz çunku onların doğruluğu aşıkârdır Bu ılkelerın ak sını yaşayan bır kışı ya da toplum duşunun Hakkanıyet yerıne tanıdığı olan ya da guçlu olan sureklı haklı çıksın kışı sel butunluğu olan değıl ıkı yuzlu tutarsız sahtekar ınsanlar takdır edılsın ve ış başına geçsınler Insan onuru ayaklar altına alınsın can ve onurlu bır yaşam guvenlığı olmasın keyfı olarak her an elden alınabılsın En lyı hızmet eden değıl en çok ruşvet alan goze gırsın Ustun kalıte kavramı kımse ıçın bır anlam ıfade etmesın ınsanların gelışımlerı ve gerçekleştırebılecekler potansıyellerı anababaların oğretmenlerın yonetıcılerın umurunda olmasın Boyle bır toplum hangı durumda olacaktır? Bu tur bır karşılaştırma yukarıda sozunu ettığımız ılkelerın doğal ve gerçek olduklarının kanıtlarını vermektedır Paradımlerımız bu temel evrensel değerlerle doğa kanunlarıyla ne kadar ahenk ıçınde olup onları temel altrsa o kadar sağlıklı doğru ve etkılı olacaklardır Bu tur paradıgmalar btzım kısısel ve kısıler arası etkınlıgımı/ı her turlu tutum ve davranıştan daha çok etkıleyecektır Yasam icin 11 emir Çevre ahlakının 11 emrini sunuyoruz. Derin bir soluk alıp okuyun ve sonra kendinizi değerlendirin. Ömer Kuleli • Ikçağda tum Ortadoğu nun paylaştığı bır ahlak anlayışını yansıtan Musa peygamberden kaynaklanan On Emır ı duymamış olanınız yoktur Ya hudılerden sonra bu ılkelerı Hırıstıyanlar da olduğu gıbı kabul etmışlerdır Bu emırlerın bu adla olmasa da Islam dınınde de aynen benımsendığını belkı bılmıyordu nuz ama aşağıdakı emırlerı top lum yaşamımız da kural yasa gelenek oğut bıçımlerınde çok sık duyduğunuza emınım ' Tanrı tektır * Tanrının adını bos yere ağzına alma * Putlara tapma * Haftada bır gun çalışma dınlen "Ananı babanı say ' öldurme ' Zına yapma * Çalma ' Yalancı tanıklık yapma " Komşunun eşıne aılesıne malına mulkune goz dıkme On Emır neden çıktı ortaya neden bu denlı benımsendı'? Çunku ınsanların toplum ıçınde daha lyı yaşamasını amaçlı yordu Bu amaç hıç değışmedı kı Hâla geçerlı ne var kı kosullar değıştıkçe ku ralların da az ya da çok değışmesı artık zorunlu oldu Gunumuzde çevre sorunları hepımızı o denlı çok etkılıyor kı çoğumuz gıderek yaşamaktan korkar olduk Yaşayabıleceğımız bır tek dunyanın olduğunuı galıba artık çoğumuz anlamak uzereyız şımdı sıra bılınçlenmenın otesı ne geçıp bırey olarak da bır şeyler yap mamıza geldı Bu noktadan hareket eden çevrecıler kendılerıne On Emır ı ornek alarak çevre ahlâkı çerçevesı olarak tanımlayabıleceğımız "Onblr Emir"ı hazırlamışlar Şımdılık 15 dılde yayımlanan bu yasaları ben henuz Turkçe de gormedım Derın bır soluk alıp her maddeyı dıkkatle okuyun yaptıklarınızla yapamadıklarınızı topla yın ustune bılerek ve ısteyerek yapmadıklarınızı ekleyın onlardan bılmeden yaptıklarınızı çıkarın ve kendınıze bır Çevrecı Notu verın Korkmayın bu notu aynada gorduğunuz adamdan başkası bılmeyecek Eh onu da kandıracak halınız yok ya ğım daha çok yuruyeceğim otomobıl ıle 120 km/saat ten daha hızlı gıtmeyeceğım egzozu katalızorlu otoları tercıh edeceğım Ozon tabakasını korumak ıçın puskurtucu gaz ıçeren spreylerı kullanmayacağım 2 Suyu kirletmemek ıçın elimden gelen her şeyı yapacağım Daha az su kullanacağım Yalnızca doğaya az zararlı olan temızlık maddelerını satın alıp onları az mıktarda kullanacağım Boya yag ılaç gıbı zehırlı maddelerı suya atmayacağım 3 Toprağı korumak için elimden geleni yapacağım Tarım ılaçlarını kul lanmayacağım yapay gubrelerı gereğınden çok kullan mayacağım Doğa ya çop atmayaca ğım başkalarının da atmamasına dıkkat edeceğım 4 Enerjt tuketimimi azaltdcagım ve daha az doğal maddeyı hammadde olarak kullanacağım Flektrıklı ev araçlarını gereksız yere kullanmayacağım onları satın alırken de en az enerjı tuketenlerı seçeceğım Daha lyı ısı yalıtımı yaparak ve oda sıcaklığını bıraz duşunerek ısınma ıçın kullandığım enerjıyı azaltacağım 5 Hayvanları korumak için elimden geleni yapacağım Yasamalarını surdurmelerı artık tehlıke sı nırlarına gelmış olan hayvanlardan yapıl mış olan kurk fıldışı tımsah derısı gıbı urunlerı satın almayacağım Hayvanlar uzerınde test edılerek gelıstırılmıs olan guzeîlık malzemelerı nı vucut losyonlarını kokuları satın alma yacağım Işımde yararlandığım ve evde besledığım hayvanlara lyı bakacağım 6 Bıtkı dunyasının çeşıtlılığını korumak ıçın elimden geleni yapacağım Bahçeme balkonuma olabıldığınce çeşıtlı bıtkıler ekeceğım Yaban otlarını olduren ılaçları kullanmamaya ozen gosterece ğım Korumaya alınmış bıtkılerı koparmayacağım I 7 Sağlıklı besin maddelerlnln yetiştirilmesl ile satılması için elimden geleni yapacağım. Bıyolojık koşullara uygun olarak yetıştırılmış ve ıçınde yapay katkı maddelerı ıçermeyen besın maddelerını tercıh edeceğım Yıyeceklerımı elden geldığınce uretıcılerden almaya ve sınaı olçekte, katkılar ve ılaçlarla yetıştırılmış havansal urunlerı almamaya ozen goste receğım 8 Çöpumu azaltmak İçin elimden geleni yapacağım Gereksız paketlemelerden vazgeçeceğım Çoplerımı çeşıtlerıne gore ayıracağım Içeceklerı cam şışede alacağım Alısverışte plastık torba yerıne pazar çantamı/sepetımı kullanacağım 9 Gurultuyu azaltmak için elimden geleni yapacağım Daha az gurultu yapan ış makınelerını ev gereçlerını satın alacağım Komşularımın/ış arkadaşlarımın sessızlığe olan gereksınmelerını gozeteceğım Radyo ve TV yı sureklı yuksek sesle dınlemeyeceğım 10. Çevre bllincine sahip bır tuketicı olmak için elimden geleni yapacağım Yalnızca doğayı ve çevreyı en az kırleten urunlerı satın alacağım Bu tutumumla uretıcılerı bıze çevre dostu urunler yapmaya/satmaya zorunlu kılacağırn Unut masınlar kı muşterı hep haklıdır 11. On Emir'ı gunluk yaşamımda uygulamak için elimden geleni yapacağım Kendı kotu alışkanlıklarım başta olmak uzere dostlarımın ve tanışlarımın Cevre Koruma eylemlerıne aykırı olan davra nışlarını değıştırmek ıçın çalışacağım Yaşamaya deger bır gelecek ıçın çabala rımı surdureceğım Çunku yalnızca bır Dunyamız var yaşamak ıçın Kutsal kıtaplardan şımdıye dek okuya madığınız 10 + 1 emrı okudunuz kendı nızle kuçuk bır hesaplasma yaptınız Kendınıze bır not verdınız (elınızı bıraz Sorunlarımız ve Paradigmalar Soruna bakış tarzımızın altında bızım algılama paradıgmamız yatar Kullanmış oldugumu7 paradıgmamızı farkına varmamız dunyaya hangı gozlukle baktığı mızın bılıncınde olmamız anlamına gelır Boyle bır bılınçlenmeyle kendı paradımımızın ozellıklen çerçevesınde soruna bakarak yenıden sorunu tanımlamak gerekıyor Ister kışısel olsun ıster ış hayatındakı sorunların çogunun temelınde Kalıplan mıs ınsan paradıgması yatmaktadır hal bukı sorunlar Gelıstırılmıs ınsan paradıg masının yokluğundan kaynaklanmakta dır Albert Eınsteın Karşılaşılan onemlı yaşam sorunları o sorunları ortaya çıkaran dusunce duzeyınde çozulemez der Kahplanmış ınsan paradıgması duzeyınde yaratılan sorunlar bu paradıgma duze yınde çozulemez On Emir 1 Havayı kirletmemek için ellmdon gelen her şeyi yapacağım Gereksız yere otomobıle bınmeyeceğım toplu kamu taşıtlarına ve bısıkletıme daha çok bınece bol tutun suçların hepsı de sızde değıl çoğu oğretmenlerınızde1) önemlı olan bundan bır yıl sonra kendınıze verdığınız notu kendınızın yukseltebılmesı Belkı ben de o gunu bu sutundan bır kez daha anımsatma gorevını yıne ustlenebılırım 3755