Katalog

KONGRELERDEN BİL Yenî beyin ilaçları peşinde 6. Avrupa Nöropsikofarmakoloji Koleji Kongresinde, yan etkileri olmayan nöropeptid ilaçlar gözdeydi. M. Emin Ceylan* vrupa Noropsıkofarmakoloji Kolejı nın altıncı kongresı 1014 ekım gunlerı arasında Budapeşte de yapıldı Beklenenın uzerınde bır ılgı goren ve ıkı bın kışının katıldığı bu yılkı kongrede ulkemızden de 16 kışının bulunmasısevındırıcıydı yan etkıden arındırılmış yenı ılaçların peşındeler Çunku hastanın hayat kahtesını yan etkılerıyle duşurmeyen ilaçlar daha kolay satış olanağı buluyor Bu çalışmaıar ıçınde noropeptıdler yenı ılaç gelıştırme gayretlerının boy hedefı halınde Noropeptıdler, ınsan vucudunda doğal olarak bulunan endojen nıtelıklı maddeler 0 nedenle bunlardan gelıştırılen ılaçlara karşı ınsan organızması onemlı boyutta bır yan etkı gelıştırmıyor Şımdıden başta Sartdoz, Roche ve Smith Klein Bachium olmak uzere pek çok şırket onemlı sayıdakı noropeptıdlerde ılaç ruhsatı alma çabası gosterıyor Hemen hıç yan etkısı bulunmayan noropeptıdleren Galaninın, bunama (demans) hastalarına hafıza ve oğrenmeyı arttırdığı kolessistokininln şızofrenı depresyon ve anksıyetede tabloyu ağırlaştırıcı bır peptld olduğu ACTH nın beyın hasarından sonra sınır hucresının duzelmesını hızlandırdığı oksttosinin de hayvan deneylerınde sosyal canlılığı ve hatırlamayı çabuklaştırdığı ıddıa edılıyor Önumuzdekı yıllarda bu çalışmaların sonuçlarının alınacağını psıkotprop ılaç alarak yan etkıden uzak ınsan organızmasına yabancı olmayan noropeptıdler uzerınde etkılı ılaçların kullanıma gıreceğını soyleyebılırız Avrupa, bilimi EUROPEVJ 1992 senesınden ıtıbaren polıtık ve ekonomik bakımdan olumsuz değışımler geçıren, ekonomik krız ıçınde ve bu krızın çok onemlı bır sosyal boyutu olan ışsızlık sorunu karşısında bunalan Avrupa, bılım dunyasında uyumlu bir blrllk kurma yolunda çok emın adımlar attı Geçırılen polıtık ve ekonomik krızden, bılım ve araştırmacılar beklenenden çok daha az etkılendıler Pekı Avrupa bılımı nasıl bu kadar az etkılenerek krlzi atlatmayı başardı 7 Yakın geçmışı değerlendırdığımızde, Avrupa Topluluğu'nun 12 uyesı arasında gumruk engellerını kaldırarak dunyanın en buyuk pazarını kurma ve yenı uyeler kabul etme projelerının genış bır yelpazeye hıtap ettığını goruyoruz Polıtık ve ekonomik bırleşmeye kesın olarak bakıhrken, Avrupa bılım dunyasının da kendı ıçınde organıze olması pekçok kışıye gore bır . . , hayaldı Varoian burokratık n T / Z « C ? / I engeller kaldırılmadan ve n+hllnn A geieneksel konularıyla bağımlılığın deneysel modellerı ve noropeptıdler gıbı psıkofarmakolojının nısbeten yenı konuları uzerınde odaklaştı Şızofrenıde negatH semptomlar deyınce akla oncelıkle kuntleşmış duygulanım ve duşunce fakırlığı gelır Kongrede negatıf semptomlarla ılgılı olarak açılan tartışma bu semptomların bırıncıl (prımer) ya da ıkıncıl (sekonder) nıtelıkte olabılrr.elerıyle ılgılıydı Bırıncıl semptomlar, hastalığın karakterınde olan şızofrenının ılk ortaya çıktığı andan ıtıbaren var olan semptomlaıdır, tedavılerı de uzun surelıdır Ikıncıl olan semptomlar ıse hastalığın dığer belırtılerıne ıkıncıl olarak ortaya çıkarlar ve hastalık ıçın karakterıstık değıldırler, tedavılerı kısa surer Ulkemızde pıyasada bulunan antıpsıkotık ılaçların hemen tamamı doğrudan negatıf semptomlar uzerınde etkılı değıldır Hatta pek çoğu onları kotuleştırıcı etkı yapar Bugunlerde Leponex ısmıyle klınık kullanıma gırecek olan Klozapinln daha çok negatıf belırtıler uzerınden etkı gosterdığını bılmekteyız Ancak ECNP kogresınde de tartışıldığı gıbı bu ılacın şıddetlı agranulosıtoz (kanda bır gurup hucrenın bellı bır sayının altına ınmesı) yapıcı etkısı vardır Bu durum, klozapın kullanan her ellı hastadan bırısınde gorulur ve hasta kan sayımlarıyla yakından takıp edılmedığı surece öMürücüolabılır Kongrede Klozapının, değışık toplumlarda farklı toksık etkıler gostermesı uzerıne tartışmalar ılgı çekıcıydı Ulkemızde, klozapın kullanımı ıçın gereklı olan haftalık kan sayımlarının ne olçude gerçekleştırılebıleceğı zıhnımızde onemlı bır şuphe olarak kalıyor Kongrenın bır panelı de depresyonda eş hastalanma (comorbıdıty) ıle ılgılıydı ECNP kongresının tek Turk konuşmacısı olan ve çalışmalarını halen Dunya Sağlık örgulu nde surduren Dr. Bedirhan Üstün de bu panelde konuştu Ankara dan Moskova ya kadar Dunya da 14 ayrı merkezde yapılan depresyon epıdemıyolojısı ıle ılgılı bır proıenın sorumluluğunu yuruten Dr Ustun un bıldırdığıne göre depresyona en sık eşlık eden tablo bunaltı (anxıety)dır Eğer depresyon ve bunaltı klınık duzeyde değıl de, hafıf duzeylerıyle ele alınıp değerlendırılırse ıkı tablonun ustuste bınme şansı daha da fazlalaşmaktadır Nöropeptid ilaçlar Yalnızca Budapeşte kongresının değıl, bu yıl ıçındekı dığer butun psıkofarmakolojı kongrelerının en ılgı toplayan konusu noropeptfdler ıdı Psıkotrop ılaçların en onemlı sakıncası yan etkılerının fazlalığıdır İlaçlar, ağız kuruması, kabızlık ya da yerınde duramamak gıbı tahammulu guç yan etkıler gosterebılır Kımı zaman hastaların ılaç kullanmayı bırakması da bu tur etkılerdenkaynaklanır Işte bu nedenle pek çok araştırma grubu Kongre şlzofrenlde negatH semptomlar ve depresyonda eş hastalanma gıbı psıkıyatrının Amerika ve Japonya ile ekonomik rekabet, bilimi ve araştırmaları daha da ön plan. çıkardı. Tek tek ülkelerdeki bilimsel çalışmaların ve kurumların daha üst düzeyde Avrupalılaştırılması gündemd Hastalar ve ilaçlar Kongrede onemlı bır tartışma konusu da hangi hastaların Ilaç tedavlsine daha kolay ce vap vereceği ıle ılgılıydı Bır çalışmaya gore depresıf hastalardan 4 devre uykusu kısa olanlar amıtrıptılın ısımlı antıdepresıf ılaca daha lyı cevap verırler Yıne yavaş dalga uykusunda ılaçla bırlıkte hızlı bır duzelme gosteren depresıf hastaların klınık duzelmesı de hızlı olmaktadır Dığer yandan Öroid hormonlanyla, kortızol hormonu duzeylerınde yukseklık gosteren hastaların ılaca verdığı klınık cevap ta yuksek olmaktadır llgınç olarak gözbebeği çapının genışlığının de ılaç etkısı konusunda bılgı verıcı olduğu ıfade edılmektedır Örneğın gozbebeğının kuçulmesıne (mıyozız) neden olan ılaçların daha çok sakınleştırıcı nıtelıklerı on plandadır Çunku hem kışının sakınleşmesını sağlayan hem de gozbebeğının çapını değıştıren mekanızmalar, noradrenalın ısımlı bır kımyasal ıletıcının uzerınden etkılerını surdururler Uyfcu bozukluklan ıle ılgılı yapılan tartışmalarda da, uyku verıcı (hıpnotık) yenı ılaçlardan bahsedıldı kongrede Uyku bozukluklarında kullandığımız benzodıazepınler bağımlılık yapıcı ve tolerans (aynı duzeydekı etkıyı ılacın dozunun gıderek arttırılmasıyla elde edebılmek) gelıştırıcı etkileri nedenıyle çok guvenıhr ilaçlar değıldır 0 nedenle ulkemızdekı kullanımlarına yeşıl reçete uygulamasıyla kısıtlılık getırılmıştır Son olarak uzerınde durulabılecek konu sosyal fobiler. Kısaca ınsan ıçıne çıkmaktan korku dıye tanımlayabıleceğımız bu hastalık uzun suredır benzodıazepınler ve davranış tedavısı yontemıyle tedavı edılmeye çalışılmaktaydı Bugun bu yontemler hâlâ geçerlı olmakla bırlıkte yenı olarak ulkemız pıyasasında da bulunan moklobemıd ın 8 haftalık bır tedavı suresı sonunda hastalarda belırgın bır lyıleşme sağladığı ıfade edı'dı Doç Dr , Bakırkoy Ruh ve Sinlr Hastalıklan Hastanesi tırma Komlsyonu yonetımının basın; geçen sıstem muhendısı Italyan Ar Ruberti, Avrupa bılım dunyasındakı ç sız burokrasıyı kaldırmaktan oldukça h Artık Rubertı'nın başa geçmesıyl madamları AT nın yıllık 2 mılyar d( araştırma programlarında pay sahıt bılmelerı ıçın bu yarışta daha fazla gostermelerı gerekecek Bu ıse b bırlık ve beraberlık ıçın atılmış çok o bıradım Avrupa Komısyonu, şu anda fal meyen bırkaç kuruluş arasında AT r lıme ayrılan butçesının gelecek beş çınde % 45 artması planlanıyor Bu pa nın en çok gı butçelerınden bırısı Arastırmacıları nun eden tek şey f araştırma butçesı artış değıl, Rube burokrasıyı azaltrr OZ çın yapmakta kara coğraf. s.nırlar bılımsel aetMlene duğu reformlar landa tanınmadan bu bır dÜltydSl VC Geçen sene DoÇ leşrne nasıl gerçekleşebı. • «« rupa ulkelerınden bılımadamlarının B kelerınde çalışmas Sıyaset dunyasında »«.,!lanak tanıyan bır pr 1992'de şu olaylar gerçekmın bır komedıye donuşerek fıyas leştı sonuçlanmasının ana sebeplerınde a Hazıranda Danımarka Avrupa butunTopluluk ıçerısınde burokrası netıces leşmesıne gıden Maastrıcht Antlaşmasını şan organızasyon bozukluğu Bır b reddettı, damışoyle dıyor " Bir sürü Doğu Av b Eylulde oluşan Avrupa Kur Sısteblllm adamı bavulları ile kapılara di mı'ndekı krızın Ortak Avrupa Parası hayalıyorlardı ve ünlversitelerln onların ge nı neredeyseyıkıldı, rinden haberleri yoktu." 1200 kışınıı c Aralıkta Isvıçre AT'yı merkez alacak vurduğu bır projenın yonetımınde s, Avrupa Tıcaret Alanı na (ATA) gırmek ısteuç kışı gorevlendırılırse daha ne be medı bılır? Bu olaylar, Avrupa ıçın hazırlanan bır Artık araştırma butçelerı ıçın kara çok proıenın en azından geçıcı olarak suya AT programları yerıne, araştırma oc duşmesıne, yatırımların yonunun değışmelerı yonetımınde daha deneyımlı ku sıne sebep oldu lara devredılmesı duşunuluyor Bu krızler bazı ülkelerdeki sayılı bılımaAlmanya nın en onemlı ıkı ara damlarının yanısıra Avrupa molekuler fızıkuruluşu olan Max Planck Enstltüsü v ğının odak noktası olan Cenevre yakınlautsches Forschungsgemeinshaft rındakı CERN yuksek enerjı fızığı laboratuburg da bulunan Avrupa Bılım varını da etkıledı Herşeye rağmen merke(ESF)'nın AT'nın temel bılım but zın mega projelerınden olan ' Büyük Çarkontrol etmesı gerektığı fıkrını deste pıştırtcı' yı gerçekleştırebılecek olan lar 54 araştırma komısyonunu bun CERN butçesınden % 5 bır kısıntı yapıldı dâ bulunduran, 20 ulkenın uyesı c 1993 Ocak ında Avrupa Topluluğu Araş ekonomik ve poütik ı.rd.k!? araştırmalar oldu. 3468