Katalog

BİLİM DÜNYASINDAN HABERLER Doktor gözüyle: Bisiklet: Sağlık için doping! Bülent Savran* Hayatımızı Ay'ın çekimine borçluyuz Ay'ın çekim gücü olmasaydı, Dünya iklimindeki değişimler ve farklılıklar yeryüzünü yaşanmaz kılacaktı! y hakkında neler neler söylenir! Örneğin dolunay günlerinde kurtadamlar mı ortaya çıkmaz, vampirler mı azmaz! Ama Ay'ın çekim gücü için uydurulan başka şeyler de vardır: Poposunu dolunayda açarak Ay'a döndüren insan hemoroidlnden kurtulurmuş1 Tabiı bu abartılmış soylentiden başka, dolunay zamanında intiharlann ve şkldet olaylannın çoğaldığı, hatta trafik kazatarının bile arttığı söylenir. Ancak butün bu söylentiler arasında doğru olan bir olay var: Dolunayın çekim gücü denizleri kabartarak fırbnalara neden olur. Bazı bilimciler hatta Ay'ın yeryüzünde anakaraları bile günde iki kez 26 santlm "yükselttiğini" belirterek, depremterde ayın parmak izini ararlar! Ancak son yapılan bir araştırma, Ay'ın yeryüzüne bütün bu "yaptıkların" devede kulak haline getirdi: Fransa'da iki astrofizikçi Jacques akın zamana kadar ülkemızde okul geçme veya sünnet hedıyesı mantığıyla biraz çocuksu gözle bakılan bisiklet, giderek kendini bir yaşam biçimi olarak kabul ettiriyor. Vites sayısının ve kalitenin artması, bisikletin gidebileceği mesafenin artmasına bu da kullanım alanının artmasına yol açtı. Beton bloklarıyla doldurduğumuz kentlerimiz ve mirperde yolu" mantığıyla, otoyolların bir giderek bizden uzaklaşan doğa, bizi douçtan bir uca sardığı ülkemizde, bisiklet yoğaya ve bisiklete yöneltiyor. Unutulmamalu yapmak veya ayırmak gibi bir sorunulı ki, günlük yaşamımızda kullanabileceğimuz hiç olmadı. Son zamanlarda büyük miz hem gezi hem eğlence yönü olan tek kentlerimizde yolların kenarlarında ayrılan spordur bisiklet. bisiklet yolları ise sembolik olmaktan öteye Bisikletin sağlığa olan yararı artık targidemedi. Çevre kirlenmesi ve trafik keştışmasız kabul ediliyor. Düzenli fizik egmekeşi içinde park sorunu olmaması, çevzersiz, kalp ve dolaşım sistemi üzerinde re ve gürültü kirliliği oluşturmaması nedeolumlu etki yapmakta, kas ve iskelet sisteniyle ideal ve pratik bir çözüm olarak bisikmini güçlendirmektedir. Aerobik bir eglet kendini dayatıyor. Hollanda'da şehiriçi zersiz olarak idealdir. Eklemlerde zorlanulaşımın neredeyse yarısı bisıkletle yapılma yaratmadan büyük iskelet kaslarını maktadır. Hükümetin bu konudaki destekçalıştırmaktadır. 6.5 km.'lik bir yolda, 20 leyicı politikası, giderek bisiklete olan eğilikm/saat hızla pedal çeviren bir kişi, 4 mi daha da artırmaktadır Çin'de bisikletin km.'lik yuruyüşe veya 50 dakikalık tenise ekonomideki ağırlığı eşdeğer enerji da bilinmektedir. Bu harcamaktadır. nedenle bisiklet saTıp dunyasında Tıp dunyasında yapılan dece kişisel bir sağlık yapılan bazı ça araştırmalarda hayat boyu sorunu olarak anlaşıllışmalar hayat mamalıdır. Aynı zaboyu bisiklete bi bisiklete hinenlerde iskemik kalp manda hastalıklı nenlerde iskemik hastalıklarının önemli oranda kentlerimizdeki kentkalp hastalıklarısel de bir sağlık sorunın çok önemli azaldığı kanıtlandı. nudur. Daha çok bioranlarda azaldısiklet yolu, motorlu taşıtlar üzerinde önceğını göstermektedir. Hatta bisikletin menlik hakkı, motorlu taşıtlara trafik kısıtlamatal sağlığa da olumlu etkisinden bahsedilları gibi öneriler kişisel ve kentsel sağlık mektedir. sorunlarının çözümünde önemli halkalarAncak kardiyovasküler veya mental dır. Daha az bisikletse, daha çok motorlu yarar için bisiklet kullanmanın, size aldırtaşıt, daha çok çevre kirliliği ve daha çok madan önunüzden sağa dönüveren araç gürültü anlamına gelmektedir. tarafından düşürüldüğünüzde pek bir öneTekerleğin keşfi, uygarlığın evriminde mi kalmıyor Bisikletin, bisikletçi için gerbir büyük kilometre taşıdır. Motorlu taşıtlar çekten yararlı olabilmesi için aynı zamanise diğer bir büyük kilometre taşını oluştuda güvenli de olması gerekiyor. Son yılruyor. Ancak günümüzde motorlu taşıtlar larda tehlike giderek artmaktadır. Insaninsanlar için değil, insanlar motorlu taşıtlar lar ya bısikleti arabaya yükleyip, şehir dıiçin yaşar duruma geldiler Bu noktada bişında bisiklet kullanmak, ya da hiç kullansikletin önemini kavramak, galiba toplummamak ikilemiyle karşı karşıya kalıyorlar. ların bir anlamda uygarlık ölçütünü oluştuYoğun trafikteki egzoz gazları, gürültü ve ruyor. Unutulmamalı ki bisiklet sadece bir tabıi ki dıreksiyon başına geçince "güç spor şekli değil, bir yaşam biçimidir. bende" deyip bisikletçiye kızan insanımız, *Adli Tıp Uzmanı, Adli Tıp Grup Başkanbu ikilemi daha da çarpıcı kılıyor. lığı.Adana özellikle 198O'lı yıllarda "demiryolu de3462 Y A 180 derecelik değişme oldu ve gezegen mılyonlarca yıl içinde tamamen tersine, neredeyse başaşağı döndü ve Güneşı'n diğer gezegenleri yanında aykırı yaşamayı seçti... Sadece Dünya, uzaydakı dönüşünü sakin bir şekilde sürdürüyor. Vay gelecekteki insanların haline! Fransız araştırmacılara göre Dünya bu düzgün dönüşünü Ay'ın çekim gücüne borçlu. Bu çekim gücü sayesinde dünya 23.3 derecelik eğik ekseni içinde sadece 1,3 derecelik sapmalar yapmakta, daha fazla değil. Bu kadar sapma bile yeryüzünde buzçağlarının ve sıcak çağlann gelip gitmesine yetmektedir. Iklimdeki farklılıklarda daha büyük uçurumların özellikle hayvanlar ve bitkiler üzerinde tamamen yıkı saydı" diyorlar "yeryüzünde hava delileri oynar, kaçınılmaz olarak, sıcaklık iniş çıkışları korkunç derecede artardı. Tabii bu cehennemı hava şartlannda insan gibi yüksek organizmalar da barınamazdı" Fransız araştırmacılar bu görüşlerini kapsamlı bir bilgisayar simülasyonuna dayandırıyorlar . Hesaplamalarına göre Merkür, Venüs, Yerküre ve Mars'ın kendi çevrelerinde dönüşleri sırasında eksenleri yüzmilyonluk süreç içinde kaotik bir davranış gösteriyor ve "sallanıyor" Mesela Mars'ın geçen 45 milyon yıl içinde eksenindeki sapma 0 ile 60 derece arasında gidip geldi. Venüs'ün ekseninde Laskar ve Philippe Robutel, "Eğer Ay olma cı bir etkisi olurdu. İki araştırmacıya göre gelecek milyar yıl içinde Ay'ın Dünya üzerindeki etkisi yavaş yavaş kaybolacak. Çün1<ü uydumuz bizden gözgöre göre yılda üç santim uzaklaşıyor! . Vay gelecek milyar yıl içinde Dünya üzerinde yaşayacak canlıların haline! (zt)