Katalog

DENİZ ARAŞTIRMALARI Foklar, fotoğrafla belirleniyor Sahillerimizdeki Akdeniz foklarının gerçek sayılarını, kaldıkları yerleri belirlemek amacıyla, mağaralara otomatik fotoğraf sistemi yerleştiriliyor. Bayrum Oztürk, Hakun Erk, Akın Canılan unanca "Phoca Tombul hayvan" olarak adlandırılan şirin Akdeniz foku memelilerin yüzgeç ayaklılar takımındandır. Bilimsel adı 1779 yılında Herlıydı, ayrıca çok yüksek kapasiteli aküler, çeşitli yardımcı aparatlar gerektiriyordu. Teknolojideki son ilerlemeler sayesinde bütün sistemi tek ve büyük olmayan bir kutuda korunabilir ve mağara duvarına kolayca yerleştirilebilir duruma getirmek artık mümkün Bizim mağaralara yerleştirilen IR sistemleri geliştirmemizde iki hedefimiz vardı. llki, Tarım Bakanlığı'nın 22. sirkülerinde fok mağaralarına dalış yasaklanmıştır (1991) Ama hangı mağaralarda fok vardı? Fok bulunan mağaralar tespit edilmemişti veya bu tespitleri yapmamıza rağmen hâlâ bilimsel şüphe ve kaygılarımız vardı. Eğer bu sistemi çalıştırabilirsek bu sorunu çözebilirdik Ikinci amacımız, fokların bulunduğu iddia edilen mağaralar olmasına karşın, özellikle dalış turızmi için bu mağaralara turist daldırılarak yasak ihlal edilebilirdi Çünkü fok mağaralarına dalış yasak olmasına karşın etkin bir denetım mekanızması hâlâ yok, ayrıca mağaraya fok giriyor, gırmiyor gibi spekülasyonları da önlemek gerekmektedir. Artık, IR sistem ile mağaraya giren kim varsa, saat ve tarihiyle birlikte saptayabilıyoruz.. Üstelik fok gırdiği bilinen mağaralarda fokun giriş.7amanını öğrenebiliyoruz veya hangi mağarayı kullandığını anlayabiliyoru? önceki yıllarda foklar ve fok mağaraları hakkında yaptığımız çeşitli araştırmalardan elde ettiğimiz bılgiler ışığında sistemi tasarladık. Sistem hakkında ayrıntılı bilgi bulamayışımız bizi sistemi tasarlamaya ve uygulamaya zorladı Aldığımız sonuçlar bizi yeterince tatmin etti ve araştırmalarımıza yeni bir boyut getirdi. Bu sistemin kullanılmasıyla fok olduğu bilinen yerlerde kesin sonuçlar elde etmemiz mümkün oldu. Ayrıca tartışmalı bölgelerde yapılan çalışmalar da bize güvenilir bilgiler ve gerçek sonuçlar veriyor Bu şekilde gerçekten fok var mı, varsa gerçek sayısı nedir, gibi soruların cevaplarını tartışmaya gerek bırakmayacak şekilde almamız gerçekleşiyor. Gelıştirdığımiz yöntem bu gün için fok mağaralarında bize kesin sonuçları veren en iyi sistemdir Bu elektronik sistem şöyle çalışıyor: Kontrol edilen bir bölgedeki kızıl ötesi (IR) ışının gölgelenmesiyle tetiklenen kamera, gölgeleyen objenin fotoğrafını çekıyor. Y olarak kondu. Yetışkinlerı ortalama 250 cm. , yavruları ise ortalama 100 cm. kadar. Gövdeleri mekik biçiminde, başı yassıca, ön üyeleri kısa ve az hareketli, arka üyeleri karada gövdenin arkasından sürüklenir durumda olmasına karşın denizde asıl hareketi sağlayan organ görevindedir. Genellikle renkleri koyu kahverengi, karınları temiz bir parlaklığa sahjp Postu kısa, kadifemsi kıllarla kaplı, bıyıkları seyrek fakat çok uzun Besınlerını tumuyle denizden karşıladıkları halde karadan tamamen uzaklaşmış değiller. Dinlenmek, güneşlenmek, uyumak, yavrulamak, yavrularını emzirmek, yavrularını yetiştirmek ve denize alıştırmak için ıssız kıyıları ve özellikle uygun mağaraları tercih ederler. Akdenız'e ozgu bir tür olan Akdeniz foku; Akdeniz sahillerinın insanlar tarafından işgal edilmesi, aşırı balıkçılık ve kirlenme sonucu günümüzde ne yazık ki sadece Doğu Akdeniz'in Türkiye kıyıları, Yunan adaları, Kuzeybatı Afrika'da"çok az sayıda görülebiliyor. Sürekli balıkçılık, çevre kırliliği ve doğal dengenin bozulması gibi etkenlere karşı onlem alınmadığı takdirde önümüzdeki yıllarda soyları tükenecektir. Bu nedenle foklar için acil olarak kısa vadeli çözüm planlarına ihtiyaç vardır. Bütün çözüm yöntemlerinin birleştiği tek nokta ise öncelikle fok dağılımlarının tespiti yönünde Foklara ancak yaşadığı yerler bilinirse yardım edileceği çok açık bir gerçek. Bu sebeplerle çözümün en önemli basamağını fok araştırmaları ve dağılımlarının belirlenmesi oluşturuyor. Bu belirlemede de tek tek tanımlama oldukça önemlidir Tek tek tanınan hayvanların bir katalogta toplanabilmeleri için izlenecek etkin yollardan biri, fokların, dinlenme ve yavrulama ıçın kullandıkları mağaralara girip çıkarken iyı sonuç veren fotoğraflar çeken Sistemi'nin kullanılmasıdır. Bu tür izleme için uygun sistemler 1980lerin ortalarında geliştirildi ve Akdeniz'de kullanıldı (HibyJeffery 1987). llk başta bu sistemler büyük hacımlı ve paha23716 Kızıl ötesi Tetiklemell Otomatik Fotoğraf mann tarafından Monachus monachus fc. IRsisteminin denendiği mağaralardan binnındıştan görünüşü (üstte) Yanda ise sistemin kullanıldığı mağaralardan birinin içten görünüşü Sistem iki ana üniteye ayrılırlR ışını yayan ve ışının sürekliliğini kontrol eden elektronik devreyle bu devre tarafından tetiklenen elektronik deklanşörlü, tam otomatik motorlu fotoğraf makinası. Sistem dış görünüş olarak: alıcı ve fotoğraf makinesini çalıştıran ve kabloyla sistemden daha uzağa yerleştirilmiş ana akü ile bu üniteden ayrı olan verici ve yardımcı aküden oluşuyor. Kullanılan fotoğraf makinesi motorlu, data back sıstemlı (fılm üzerine saat ve tarih atabilen) ve elektronik deklanşörlü bir makinedir Kullandığımız tüm elemanlar mağara şartlarında çalışacak durumdadır, olmayanlar ise daha sonradan mağara şartlarına uygunlaştırılmıştır. Mağara içinde yapılan ışık ölçümlerinde en iyı şartlarda 150 1x., en kötü şartlarda ise 0'a yakın değerler elde ettiğimiz ve flaş kullanarak objeyi ürkütmek istemediğimiz için filmi özenle seçtik. 3200 ASA değerine sahıp bu fılm bu amaçla kullanılabilecek en hızlı ve uygun normal filmdır Ayrıca obtüratör hızı da karanlık nedeniyle oldukça yavaşlatılmıştır Sistem bu haliyle bize ümit verdi ve kendini kanıtladı. Maliyetin arttırılmasıyla örneğin IR filtreli flaş (normal gözle görünmez) ve IR film kullanarak daha net ve çok kaliteli fotoğraflar çekebilecek olsak da, sistem bu haliyle bir çok uygulama için oldukça yeterlidir. lleri tarihlerde daha karanlık mağaralarda IR film ve IR filtreli flaş kullanarak daha da iyi sonuçlar almayı ummaktayız. Ülkemizde ilk kez gerçekleştırılen bu tür çalışmalar ve üretilen mikro devre elemanları Akdeniz foklarının yaşam şanslannı artırdığı gibi, foklar hakkında da gerçek bıgiler vermektedir. Yanında fokların barındığı veya üreme için kullanılan mağaraların tespiti pratik olarak çözüme kavuşmaktadır.