Katalog

BİLGİSAYAR DÜNYASI Yapay zekânın sorunları Deneysel psikoloji ile bilgisayar sanayi yapay zekânın karşılaştığı sorunları çözmek için birlikte çalışıyor... Doğan Kökdemır Psikoiog Norton DesktopfforWindow Ege Mükan ODTÜ Rzik Böiümü T eknolojı ıle ınsanoğlunun ıç ıçe yaşadığı yuzyılımızda kuşkusuz en hızlı ılerleyen endustrı bilgisayar endustrısı Bırbırlerınden hızlı bılgısayarlar ve her turlu kullanıcıya hıtap eden etkılı bilgisayar programları gunumuzde ınsanların ışını kolaylaştırmışa benzıyor Insan gıbı duşunebılen bılgısayarlar ve buna bağlı olarak robot endustrısı gıtgıde gelışıyor Fakat tum teknolojık yardımlara rağmen bu gelışme pek hızlı değıl, yapay zekayla (YZ) ılgılı çalışmalar çogu zaman çıkmazagırıyor Bu çıkmazın olası nedenlerıne bırazdan değıneceğız, ama oncelıkle yapay zekânın tanımını yapalım Bu konuyla ılgılı olan yayınlarda tek bır tanım bulmamız maalesef ımkânsız bır YZ'yı ınsan beynının ışleyış ozellıklerıne sahıp bır bilgisayar programında ya da aynı ozellıklerle çalışan bır robotta var olan yapay duşunme, algılama ve bellekte kullanma kapasıtesı olarak tanımlayıp yazımızı bu tanıma uygun olarak surdureceğız Bılgısayarların belırgın en buyuk ustunluklerı hızları ve bellek kapasıtelerı, bu yuzden ınsanlarla yarışa gırdıklerınde genelde başarılı oluyorlar, genelde dıyoruz çunku lyı bır satranç programının Kasporov u yenmesı ımkânsız olmasa da çok zor Işte ılk sorun burada başlıyor, bu derece hızlı "duşunebılen" ve hafızasında bınlerce kombınasyon barındırabılen bilgisayar bır ınsana nasıl oluyor da yenılıyor? Bılgısayarın daha doğrusu programın tı, orneğın bır arkadaşınızla satranç oynadığınızı duşunun, eğer bu oyunda yaptığınız bır hata mat olmanıza yol açtıysa, tek rar oynadığınızda aynı hatâyı yapmayacaksınızdır ama maalesef bılgısayarın boyle bır şansı yok, o kendısıne onceden verılenlerı uygulamak zorundadır, bu yuzden aynı tur bır kombınasyonda buyuk ıhtımalle aynı tur hamleyı oynayacaktır en buyuk eksikliği aktrf öğrenme kabılıye Bellek gerçekten de onemlı bır sorun, buyuk hız avantajına rağmen bılgısayarlar insan belleğının organızasyon yeteneğıne henuz sahıp değıl, bu da çok doğal çunku henuz ınsan belleğı hakkında pek fazla bır şey bılmıyoruz ve dolayısayla bilgisayar teknolojısınde kullanamıyoruz Organizasyon eksıklığı kendını problem çozmede de gosterıyor Bır bilgisayar programında, program kendını yazan kışının goruşlerıne çok bağlı, bellı kalıplara uymak zorunda ve bu yuzden kendı çozumunu kendı uretmekten acız Satranç programı bıle alternatıflerı eleyerek en 1yı hamleyı seçmeye çalışıyor Ama yıne de oyunu terk etme ozgurluğune sahıp değıl, çunku programını yazan kışı ne kadar gereksız olursa olsun onun sonuna kadar mucadele etmesını ıstıyor Şu anda bilgisayar muhendıslerını ve programcılarını lazla uğraştırmayan ama YZ'nın ve robot endustrısının gelecektekı sorunu algı (ozelhkle gorsel algı) olacaktır 1879 yıhnda VVIIhelm Wundt Almanya da ılk psikoloji laboratuvarını kurarken amacı duyu ve algıyı ıncelemektı O gunden bu zamana yuzyıldan fazla geçtı ama algının sırları hâlâ çozulmuş değıl örneğın dunyayı uç boyutlu algıladığımızı hepımız bılıyoruz, ama çoğu kışının bılmedığı retınanın ıkı boyutlu olduğu, yanı retınaya ulaşan heYhangı bır goruntu ikı boyutlu olduğu, yanı retınaya ulaşan herhangı bır goruntu ıkı boyutlu olmak zorunda ama bız buna rağmen çevremızı uç boyutlu olarak algılıyoruz Bır robot bunu ne kadar başarabılır? Imal edılmış bır robotun teknolojık gucu onun ınsana benzerlığıyle doğru orantılıdır Bu yuzden ınsar.'arın duştuğu yanılgılara onun da duşmesı gerekır Fakat bır robotun goz yanılsamasına maruz kalabılmesı ımkânsız gıbı gorunuyor çunku psikoloji laboratuvarlarından çıkan bulgular henuz goz yanılsamalannın nedenıyle ılgılı pek fazla bır şey veremıyor Nedenını bılmedığımız bır olayı da uygulamamız doğal olarak olanaksız lletışım de başlı başına bır problem çunku kelıme ve gramer haznesı ne kadar genış olursa olsun bilgisayar ' Damlaya damlaya gol olur" cumlesını anlayamayacaktır Yapay zekânın gelıştırılmesıyle ılgılı tablonun pek lyımser olmadığı bır gerçek, deneysel psikoloji ve bilgisayar endustrısı bu konuda aralıksız çahşıyorlar Yapay zekayla ılgılı teknolojıler bilgisayar endustrısının elınde olmasına rağmen bu konuda hemen herşey psıkolojı laboratuvarlarından çıkacak sonuçlara bağlı Ortaya çıkacak her sonuç bızı bıraz daha ınsan beynının keşfıne yaklaştırırken aynı anda yenı teknolojıler sunacaktır KAYNAKÇA. Rock I (1975) An (ntroducöontoparcapVon NevvYork Macmıllan Norton; Windows, 3.0'ın program ve dosya yönetim programlarını birleştiriyor ve bunu Macintosh'a benzeri bir masaüstü sunuyor. Yardımcı programlar başlatılabılır Ayrıca Drıve Wındow ıçınde orton Desktop, program, verı dosdosya ısımlerı uzerınde çıft tıklatma ıle yası ve dısket surucusu ıkonlarını de prgram başlatılabılır yıne Wındows getırıyor ekranınıza Program ıkonProgram Manager'ın yontemlerı ıle proglarına basarak veya ılgılı verı dosyalarını ram çalıştır me olanakları da sağlanmışıkı defa tıklatarak programları başlatabılıtır yorsunuz Ekrandakı sılme goruntuleme, Dosyalar tek tek veya grup halınde setaşıma, kopyalama veya yazıcıya gonderçılebılır Dosyaları seçıp ılgılı ışlem ıkonume ışlerını temsıl edeh ıkonlara dosyana goturerek ışlem yaptırmanın yanısıra, ları veya dosya guruplarını taşıyarak bu dosyaları seçıp menuden komut seçerek ışlerın yapılmasını sağlayabılırsınız Dosışlem yaptırmak da mumkun Kopyalama ya ve dısk ışlerı sezgıye dayalı seçımlerve taşıma ışlerı ıçın ılgılı yerlerı yazmanız le hızlı ve kesıntısız yapılmaktadır veya kutular ıçınde gelen lıstelerde seçSymantec'ın Norton Desktop For Wınmenız ıstenır dows programı ayırca bılgı ışlemı çok koView Pane onemlı bır ozellıktır Seçtığı laylaştıran bır suru yardımcı program sunız dosyanın ıçerığı pencere ıçınde gelır nuyor Norton Backup, Dısk Doctor System Informatıon ve Batch Buılder adlı yardımcı programların Wındows versıyonlarından, ıkon edıtoru, ıkon kutuphanesı, ekran saklama programı, hesap makınesıı vb yardımcı kuçuk programlara kadar herşey var Bır yardımcı program tum karakterlerı mevcut tum fontlarla gosterır ve onları dosyalarınıza yerleştırmek ıçın gereklı ASCII kodlarını verır SmartErase adlı Norton Desktop'un Drive Wındow adlı yardımcı programı dosya yoneyardımcı program tim ışlerı yapar, bır dısk ıkonu uzerınde ıkı tıklatma ıle ona bır pencekazayla sıldığınız re ortaya çıkar. dosyaları kurtarDosyalar dBase, 123, Excel PCX, BMP manıza yarar Metın ve dosya arayıcı, ışTIFF vb çeşıtlı unlu kelıme ışlem ve metın lemler ıçın zamanlayıcı, dosyaları gorunedıtorlerının formatında olabılır tuye getırıcı yardımcı programlar mevcutBaşka bır yenı özellık Drıve Wındow un tur Button Bar ozellığıdır Button Bar drıve Konfigürasyon kolaylığı Wındow'un altında yer alan 6 tuşun yer alNorton Desktop'un en guçlu yonlerındığı bır sıradır Menulerden duzenlenebıden bırı konfigürasyon olanaklarıdır Melecek komutlar seçıp onları bu tuşlara nuler ve kestırme tuş kombınasyonlarını bağlayabılırsınız Tuşları menu seçenekkendınıze uygun hale getırebılırsınız, melerıne de bağlayabılır veya kendı menu nulere kendı programlarınızı ekleyebılır seçeneklerınızı ekleyebılırsınız ve menu kalemlerını sınırlayabılırsınız Eksiklikleri Desktop'un Confıgure adlı bır ana menuPaketın bazı kuçuk eksiklikleri de var su mevcuttur Buradan gırış kelımesı, terDesktop ıkonları duzgun bır şekılde sıracıh belırtme, tuş kombınasyonları, ıkon lar halınde yerleştıremıyor, bu ışın sızın seçımı ve konumlandırma ve çeşıtlı yaryapmanız gerekıyor Ayrıca Norton Deskdımcı programlar ıçın konfigürasyon olanaklar sağlanmıştır top Wındows un gerektırdığı mıktar dışınProgram başlatma, Norton Desktop'un da 34 MB dısk alanı ıstıyor Dığer tarafbır başka guçlu yonudur Bır dızı seçenek tan, sıstem kaynak belleğını wındows var Macıntosh'da olduğu gıbı, program 3 O'dan daha tyı kullanıyor, bu ıse daha az ıkonları veya ılgılı dosyaları uzerınde çıft "uygulama bulunamadı' mesajı ıle karşıtıklatma ıle program başlatılabılır veya laşılması anlamına geliyor (PC Compoısteğe uygun olarak duzenlenebılen bır tıng, Ağustos91) çekme menuden programa seçılerek 23711 I Problem çözme Yapay zekânın tanımı Elektronlk hesap makinemi kullanabllir miyim?