Katalog

BİLGİSAYAR DÜNYASI Dunyayı kurtaran bilgisayarlar Bilgisayarlarda kurulan "iklim modelleri", yüksek doğruluk olasılığına sahip bilimsel varsayımlardır... Herve Kcmpf, çeviri: tsmail Kılmç ff D ünya'nın ısınması konusunda bir sır yasaların tam olarak bilinmediği bir buaçıklamanın zamanı geldi' Hiçbir tündür. Başka bir deyişle, gerçek olaylar kanıt yok Tüm ülkelerin siyasal bütününün matematik bir betimlemesidir davranışlarını etkilemeye başlayan ve Üç bileşen iklimsel makineyi tanımlar, "ekolojik diplomasi" nin en önemlı kozuatmosfer, okyanuslar ve bitki örtüsü. Monu oluşturan bu olay sadece bır bilimsel dellerın betimlemeye başladığı atmosfervarsayımdır. Dahası bır bılışım benzetimıdir Bunun da üç nedeni var; atmosferde nin sonucudur Burada onemli olan bu okyanuslardan daha çok gozlenen verı benzetimin yüksek bır doğruluk olasılığıvardır. Atmosferde reaksıyonlar daha çana sahıp olmasıdır Bu "iklim makinebuk oluşur. Meteorolojinın amacı hava si'nin oyuncuları, meteoroloıi uzmanları tahmıni yapmaktır ile bilişimciler ve dünyanın en büyük bılgiİklim modelleri 60lı yıllarda "Geophysisayarlarıdır cal Fluid Dynamics Labaratory'daki SiuGerçekte nedir sera etkisı? Gayet doğal kuro Manabe'nın ekibince oluşturuldu Üç olan bır şey ve o olmazsa burada konuşaboyutlu olarak atmosleri noktalar ağı olamayız. Dünya Güneş'ten kısa dalgalar rak betimlerler ve küplerin yığılması otaşeklinde surekli bir enar'i akımı alır Atmosfor olmasaydı, bu enerji doflrudan dünya'ya gelecekti ve yaşam olmayacaktı. Ama atmosfer var ve atmosferdeki değişik gazlar Dünno ya'dan yansıyan uzun Bllglsayarda hazııianan iklim modelleriyle dünyanın çeşitli yerlerinde dalgaları özümser ve atmotterdeki hareketleri sergilenmeye çalışılıyor. toprağa göndorırler; yani bir seradaki gibi. Bu nerak benzetim yaparlar Parıs Dınamik Medenle ortalama 15 derecelik bir güzel sıteorolojı Laboratuvarı'nın iklim modelı caklık içindeyiz Ama insanlar nasıldır bıorneğin düşey on bir duzeye sahiptir ve lirsiniz. Bir şey biraz iyı giderse onu 64 boylam ve 50 enlem noktasına sahipbozmayı araştırırlar. Burada da aynısı oltir Ekvatorda bir halkanın boyu 625 uzedu. Sanayi devrimınden berı, atmosferderinden 225 km.dir. Her küpte. beş paraki CO, metan, klortlorürkarbon, oksit mikmetrinin değerleri hesaplanır, sıcaklık. tarını arttırdık. Dünyanın uzaya rüzgar hızı (güneykuzey, doğubatı) su yollamaya çabaladığı ışınları, tüm bu gazbuharı ve yoğunlaşmış su miktan Sadelar aceleyle geri yollarlar Yeryüzünü ısıce yuzeydekı küplerde basınç, nem ve tırlar toprak sıcaklığı hesap edilir Bunlar temel değişkenlerdir ve hesapların konusunu İklim ne kadar ısınacak, hangı hızla ve oluştururlar Buradan özellikle ışıklar olhangi koşullarda? Yanıtlar dünyada bütün mak üzere aktarım değişkenleri çıkacakgün uğraşan ve büyük bilgisayar firmalatır. rının hosuna giden birkaç yüz bilim adaBu matematik aygıtına enerji (gızıl bir mının geliştirdiği modellerden çıkacak. İksıcaklık yayan bulutların etkisı, toprak lim modeli tutarlı sayısal bır bütündur. üzerınde burgaçlar. toprak ve atmosfer Karmaşık bir sistemde transıt geçen madarasındakı aktarımlar) ve su (bulutlar, topde, enerji akımlarının ve hareket miktarlarakla su buharı değişimi, atmosferde taşırının doğru bır muhasebesini tutmayı sağma gibi) devreleriyle ilgili sureçleri eklelayan fakat bu akımları belirleyen mek gerekir. Modelin her zaman adımında, her noktada bine yakın işlem yapılması gerektiginı belırterek hesapların karmaşıkhğını gorebılırız. Tum denklemler tanımlandığında, model çalıştırıltr ve tavan koşulları verilir. Yani dışarıdan saptanan değerler. Bunlar toprak rölyefi ve okyanusların sıcaklığıdır. Diğer tüm değerler model taralından zaman adımı ile ılerlediğinden hesap edilir. örneğin, Parıs Laboratuvar modelı benzetim yapılan her altı dakikada atmosferin yenı bir durumunu hesaplar Bir günü hesaplamak ıçin Cray II bılgisayarında 50 saniye yeterlidir Paris Laboratuvarı'ndan Re'mı BUTEL mekaniği şöyle tanımlar. "Model önce bulutları ve yağmuru betimler Bulutlardan güneş ışığını ve kızıl ötesi ışıkları hesap edebiliriz; Buradan ozellıkle toprak düzeyinde ısı akımları çıkar Bu da su bilançosu hesabını. buharlaşmayı sağlar ve devre atmosferde burgaçların dağılmasıyla sona erer". Var olan tum iklim modelleri (özellikle Amerıka ve 19 tane var) aynı temel parametleri kullanır ModeJcilerı en kaygılandıran sorun modellerının geçerlilığını test etmektır. Bu da açık değıl Çunku gelecekte ne olacağını bilemeyiz Gerçekte denetlenıeler geçmiş atmosferık olaylara gore yapılır Belirli bir andaki atmosfere model oturtulur ve bugune kadar model işler ve aynı duruma uiaşıp ulaşmayacagına bakılır Sahra'dakı kuraklık ya da EL Nino'dakı değişımler gibi önemlı iklimsel olaylar bu modellerın test edilmesini sağlarlar. Okyanusun iklim makinesindeki önemı buyuktur çünkü atmosteri yeniden ısıtır. Güneş ışınları da 1/3'ü ısıtır. Bu ısı aktarımı bunarlaşma yolu ile olur; su buharı yoğunlaştığında okyanusta bulunan ısıyı bırakır Okyanusun buyük bır ısı stoklama kapasitesı vardır: 250 metre okyanus derinlıgi atmosferdekı 250 metrelik yükseklikle aynı ısıyı stok eder Okyanusun ortalama derınliği 4000 metre olduğundan, atmosfere gore stok edeceği ısı 1000 kere fazladır Demek ki okyanus uzun vadede iklimsel değişmeleri güçlü şekilde etkılemektedir Sera etkisinin artmasında üçüncü onemli öğe ise şudur; okyanus karbon devresine henüz iyi bilinmeyen şemaya göre karbonik gaz özumseyerek ve bırakarak katılır Örneğin insanlık her yıl beş milyar ton karbon yaymaktadır Modellere göre. bu Kuzey ve Güney yarımküreleri arasında 4 ppm (partie par million) yığılma farkı çıkarır Halbuki, 2 ppm'lik fark gözlenmiştir. O halde Kuzey yarımkürede bir karbon "kuyu" su vardır. Hangısı'' Okyanus, biyomas? Nasıl? Çözülmesı gereken birçok sorun. Iklimbilimciler doymayan insanlardır Bir bilgisayarı doldurmak için hıçbır sorunumuz yok 35200 kübü var ve herbırınde her zaman adımında 1000 işlem yapılmakta; yani 35,2 milyon işlem. Birçok zaman adımı ile çalışıldığırrdan, bir günün benzetimı ıçin 3.5 milyar işlem gerekli CRAY ll'de bır gün benzetımi için 50 saniye, bır yıl benzetimi ıçin 10 saat yeterli. 50 yıl ıcin ise 500 makıne saatı gerekli Ama 500 makıne saatıne yeterli kaynak da gerekli Bir de bütunsel modelı dusunün; iklim, okyanus ve bıtkı ortusu. Bu tur modeller ve ıklım bılımın ilerlemesi için süper bilgisayarlar gerekli Bilgisayar için müzik parçaları pcodeun MIDIclips ürünü, Macintosh üzerinde Multimedia gösterilerinde kullanılmak üzere hazırlanmış MIOI dosyaları şeklinde saklanmış muzık parçalarından oluşan bır kutuphanedır Şırket orijinal ses kliplerinın Roland CM32L uyumlu bir MIDI aracıyla tekrar çalınabileceğini söylemekte, ancak bu parçalar başka MIDI enstrümanları ile de çalınabilmektedir. MIDI kliplerinin kullanımı için MIDI enstrüman, MIDI donanım ara birimi, MIDIplay veya HyperCard 12 5 veya daha sonrakı bır versıyonu gerekiyor. MIDIplay muzik parçalarını yeniden çalmanıza ve üzerınde değısiklik yapmanıza olanak veriyor Basit modulleri birbirine bağlayarak karmaşık uygulamalar yaratabilirsiniz Bu program C ile yazılmıştır, beste çalışmaları iç«n grafik bir ortam sağlamaktadır. Ses sentezcisıne komutlar gönderilebılıyur ve sentezcı parçaları üzerınde değışık' k yapılabıliyor O Dizüstü bilgisayara müzik islemcisi D izüstü ve avuçiçi bilgisayarlar ofisten uzakta yürütülen çalışmalar ıçin yaygın olarak kullanılan urunler haline geldi. $imdi Yamaha. stüdyosundan uzakta çalışmasına devam etmek isteyen müzisyenler için yenı bir makine hazırlamıştır Bir VHS teyp buyüklüğünde olan QY 10, besteler. düzenlemeler yapmanıza ve müzik eserlerı çalmanıza olanak veriyor Yamaha. sıstemın yazma, duzenlemeyı dinleme, besteleme. kulak egıtımı. kaydetme ve muzık eğıtım olanakları sağladığını belirtıyor QY 10, piyano, gitar, davul. sentezcı seslerı dahıl 29 numune alınmış enstruman için seçeneklere sahiptir. Kaydettığıniz her şey üzerinde edıtleme yapabılıyorsunuz. Numunelerı karıştınp birleştırerek şarkılar yaratabılır veya notalarla çalışabılırsınız Bu unite 4x7 3/8x1 ınç boyutlarındadır ve ağırlığı 11 ons'tur. 2257 7