Katalog

UZA Y TEKNOLOJİSİ 11 Ucan mayınlar" uzaya ucusları tı AsıııiHinYanuın unya çevresının daha Öılımsel bır jterımle yorungesının qıderek bır 'uzay çopiuğune donuşmesı karşısında bılım adamları, onumuzdekı 50 yıl ıçınde uzay uçuşlarının, uzaya çı kışların çok zor olacağını ve buyuk tohlı kelerle karşı karşıya kalınacagını belırtı yorlar Yeryuzu atmoslerı dışında dunyamı? çevresınde muazzam bır hızla dolaşan ve gıderek kuçuk parçalara ayrıldıkları ıçın herhangı bır yararlı uydu veya objeyo çarpma ıhtımallerı her geçen ay artan uzaydakı bu serserı mayınlar şımdıden uzay araştırmacı ve teknokratlarının başlarını ağırtmaya başladılar Sanıyede 10 km (dakıkada 60 ve saatte 3600 km) ortalama hızla seyreden ve çarptığı herşeyı delıp geçen bu parçacıklar ınsan ofilunun uzayı da yeryuzu gıbı kısa zamanda çopluğe çevırmeye başladığının kanıtları oluyor Ikı ay kadar önce, yanı çok yakın tarıhte şahıt ol duğumuz gıbı, Sovyetler'ın dunya yorun gesındekı uydulardan bırının omrunu tamamlayıp yeryuzune duşeceğının açıklanması, bu uzay coplerının yeryuzu canlıları ıçın de felaketlere neden olabıleceğını gosterıyordu Turkıye uzerıne de duşme ıhtımalınden soz edılen Sovyet uydusu butun dunyaya heyecanlı da kıkalar yaşattıktan sonra, Arjantın dağlarına ınsanların yaşamadığı bolgeye duşmuştu Dunyaya gokten uydu duşmesı yenı bır olay değıldı gerçı, daha once hem de atom reaktorlu bır uydu Alaska ya duşmuş ve çevreyı kırletmıştı Bugune kadar uzaya I9525 tane obje uzaya Arıane patlıyor Dünya yörüngesinde uçan yüzbinlerce uydu ve yakıt tankeri artıkları parçacık uçuşları 50 yıl içinde imkânsız kılabilir. Sanki tabanca kurşunu ile delinmış gıbi goruntu veren bu delik 2 milimetre büyüklüğünde. Uydu, uzayda demek kı serserı dolaşan minik parçacıklarm"saldırısına "uğramış. fırlatıldı Bunlardan 11600 tanesının atmosferın kesıf bolgelerınde tutulduğu, dustuğu ve yanarak yok olduğu belırtılmekte 7000 tanesının ıse en az tenıs topu buyukluğunde parçacık olarak yukarıda dolaştığı kaydedılmekte Uzaya fırlatılan butun objelerden bugun sadece 350 tanesının hâlâ gorev yapar nıtelıkte uydu olduğu belırtılıyor Çoğu ıse yorungelerıne oturan uyduları taşıyan fuzelerın parçalanmış parçacıkları Amerıka da NORAD ussunun radar antenlerı ve teleskoplarıyla uzaydakı bu çop trafığını ızledıgı belırtılmekte Bu serserı çopler hakkında elde edılen bılgıler, uzay araçlarına bıldırılerek olası bır çarpışma onlenmeye çalışılmakta Amerıkan ussunde katologlara geçırılen bu buyuk objelerın dışında 10 cm çapında 60 bın kadar daha parçacık oldugu tahmın edılıyor Milimetre buyukluğundekı parçacıklarm sayısına gelınce rakamlar bırkaç yuzbınden 3,5 mılyona kadar yukselıyor 1 milimetre ıle 10 cm arası buyukluktekı parçacıklar bugune kadar hıç ele geçırılemedıler saptanamadılar ve bu nedenle de uzay uçuşları ıçın gerçek tehlıke bunlar sayılıyor Ayrıca daha da kuçuk parçacıklardan oluşan toz bulutlarının varlığı sozkonusu Bunların sayısı da onlarca mılyon olarak kabul edılıyor Uzayda seyreden haberlesme vb amaçlı uyduları , sanıyede 10 km hızla dolaşan milimetre buyukluğundekı parçacıklardan gerçek anlamda koruyabılmek ıçın uzerlerının koruyucu bır tabaka ıle kaplanması gerekıyor, çunku çarpışma halınde delınme tehlıkesı ıle karşı karsıya bulunuyorlar Bır milimetre ça pındakı bır parçacık çarptığı uyduyu uzebılır Daha buyuk parçacıklara karsı ıse uydular kaçma manevrası yapmak zorundalar Kuçuk parçacıklar dogal meteorlardan da daha fazla bu nedenle somut bır tehlıke sayılıyorlar Bu mınıklerden bın ABD Schuttle a 7 uçuşu sırasında çarpmış ve uzerinde kuçuk bır krater açmıştı Bır buğday tanesı buyukluğunde bır parçacık, uzayda dolaşacak astronotun uç katlı ozel camını parçalayabılecek guçtedır Uyduları uzaya taşıyan yakıt tankerle rının parçalanıp yorungede kalmasının doğurabılecegı tehlıkelerı oncelerı kımseler duşunmemıştı Sozgelımı ABD Delta tıpı bır taşıyıcı fuzenın parçalanması yorungede 10 bın parcacığın çopluk olarak kalması demektı Gerçı şımdı yakıt tankerlerı atmosfere bırakılmıyor Uzay çopluğunde askerı denemelerın payı yuz de 20 olarak hesap edılıyor Uze rınde yakıt olarak atom enerjısı taşıyan uyduların durumu ıse daha da sorunlu Bunlar atom çopu olarak kabul edılıyor Bu uydulardan onda bın ıse artık yorunge dısı seyretmeye başladı Bunlardan ılk Kosmos954' I978 de Kanada topraklarına duşmuş ve parçacıkları 10 bın km' lık bır sahaya yayılmıştı tabıı aralarında atom reaktoru de vardı Sovyetler bu uydunun yorungede bır başka madde 4 yıl Avrupa uzay a/anlTn/n 7986 da uzaya lırlatılırken patlayan Ariane luzesınden gerıye çeşıtlı büyuklukte 2765 parçacık kaldı. Bil 40 bin delik gısayar çızımlerınde bu Amenkalılann tamir ıçin uzaydan 6 yıl sonra gerı getırparçacıklarm zaman ıçınde artı diklerı LDEF uydusu uzerinde metre karede 40 bın mıkşını goruyorsunuz roskobık delık saptandı 2198 Bır Amerıkah bılım adamı dunya yörunge de dolaşan parçaların buyuklennınrobotlt toplanıp uzayın bu şekılde temızlenebılec nı soyluyor