Katalog

DOĞALAFETLER SAĞLIK noKtada kurulu lıman kasabası Chandpurda, geçmış yıllardakı sel baskınlan nedenıyte yuzer ıskele sureklı yer değıştırmış, kasabanın yarısından çoğu sulara gömulmüştur 1988'dekı taşkında nehır akış yönunu 500 m kadar değıstırerek 45 m derınlığınde yenı bır kanal açmıştı Kazıklar uzerıne kurulu ve kurak mevsımde bıle sularla çevrılı bu kasaba şu anda ölumu beklıyor Setler oluşturulursa bu durum önlenebılır ml? Harvvard Üniversltesı'nden Peter Rogers, setlerın ya da nehır sularını kontrol duzenının bu gücü dızginleyemeyeceğını belırtıyor Chandpur'un bırkaç km yukarısında MeghnaDhanagoda sulama projesı uygulanıyor Muson yağmurlarının dızgınlenmesı ıçın burada kurulan pompalama ıstasyonları, setler ve arklara 50 mılyon dolar harcandı, amaç, su baskınlarından dolayı buyük fire veren pırinç turlerını koruma altına almaktı Tum bu donanıma karşın nehırlerın taşması önlenemedı İleri yaşlarda damar ve kalp hastalıklarını önlemenin yolu, çocukları tatlılardan, kızartmalardan, dondurmalardan vb. uzak tutmak mı? ABD'de iki ayrı görüş arasında tartışma sürüyor. ır çocuğun dondurma ısteğını gerı .çevırmek mı' Hamur tatlılarını çıf "te çızburgerlerı kızartmaları sutlu ıçeceklerı elınden almak mı' Bu davra nış son derece gaddarca olur Erışkınle rın dıyetlerıne ve kolesterol duzeylerıne dıkkat etmelerı gerektığı herkesce bılınır Ancak abur cubur yemeyı seven çocukların da aynı seyı yapmaları gerekır mı' ABD Ulusal Kalp Akcığer ve Kan Ens tıtusu nun Ulusal Kolesterol Egıtım Prog ramı nın geçen hafta yayımladıqı rapora gore evet UKEP ın tıp uzmanları yaşamın ılerı evrelerınde kalp hastalıklarından kaçınmanın yolunun zamanında, çocukluk yaşlarında önlem alınması olduğuna karar verdıler Rapor ıkı yaşın ustundekı tum çocukların yetıskınle' ıçın ongorulen dubuk kolebterollu az yaglı dıyetc uymdldrını zorunlıı kılıyor Yagın alınan yunluk kalorının ° n 30unu aşmaması gerekıyor Gunumuzde Amerıkalı çocukların dıyetlerındekı yağ ora nı erışkınlerde olduğu gıbı yaklasık %36 UKEP ayrıca geçmıslerınde kalp hab talıgı veya yuksek kolesterollu buyukan ne ve buyubabaları olan çocuklarda kan kolesterol testlerının yapılmasını zorun lu kılıyor Boyle bır tarama yaşları ıkıyle on sekız arasında olan çocukların %25 ını oluşturan on bes mılyon gencı kapsamı ıçıne alacak f Cocuklara yeme yasağı mı? kalp hastalıklarını onledığını kanıtlayan çalısmalar henuz yok ılerı surulen savların kanıtlanmış olması durumunda bıle kolesterol duzeylerının kontrolu ıle elde edılen yararları en az olacaktır Yapılan bır tahmıne gore 100 den 200 e kadar erkek çocuk (veya 300 den 600 e kadar kız çocuk) tek bır zamansız kardıak olum olgusunu onlemek ıçın bO yıl sureyle perhız yapacaklar San Fran rısco Calıfornıa Enstıtusu nden pedıatrı profesoru Dr Thomas Newman Bu on lemlerden iaglanabılecek yararlar o ka dakı çocukların aort çeperlerınde yağlı bırıkıntılerın oluşabıleceğını açıklığa kavuşturmuştur 1200 çocugu 12 yıl sureyle ızleyen Bogolusa Kalp Incelemelerı Enstıtusu Dırektoru Dr Gerald Berenson Kolesterol ıle bu tur lezyonlar arasında ılışkl var dıyor Ayrıca ABD lı gençler Japonya ve Çın gıbı dıyetlerınde sebzelerın et ve sut urunlerıne tercıh edıldığı ulkelerın gençlerınden daha yuksek kolesterol duzeylerı gosterıyorlar Berenson ve dığer radıkal onlem yan lıları kolesterol testının butun ABD lı ço cuklarda yapııması gerektığını savunu yor Taramanın geçmışınde yuksek kolesterol duzeyı veya kalp hastahgı olan aılelerın çocuklarıyla sınırlandırıl masının cıddı kolesterol sorunu olan çocuklardan %'K) sıne kadar olan hır bolu Orta Dağlar'dakı duzgun setler 1960'larda Brahmaputra'nın sağ tarafında yer alan setın genış yerlerıne bantlar oluşturularak suyun kuzeybatı yörelerıne akması durdurulmaya çalışılmıştı Fakat bu ışlem ışe yaramadı Bendın buyuk bır bölumu geçen 20 yıl ıçınde pek çok kez onarıldı Uygulamaya konulacak olan Taşkınları Önleme Planı çerçevesinde Brahmaputra'nın sağ setı yukseltılerek solda yenı bır bant yapılacak Ancak selle beraber gelen çamur dibe yerleşıp nehır yatağını doldurduğunda setlerdekı delıkler daha buyuk sorunlar yaratacak Bu yenı tasarıya karsı çıkanlar, sel sularının bentlerle durdurulamayacağını, yalnızca akış yönunun değıştırıleceğını söyluyorlar, nehnn ust akıntı yatağında bınkecek olan fazla su, taşıma şıddetmı daha da arttıracak Öte yandan Harward Unıversitesı'nden Rogers başka bır noktaya parmak basarak bu projenin Bangladeş'ı cıddı ekonomık ve ekotpjik sorunlarla karşı karşıya bırakacağını vurguluyor, çünkü bu sel suları her yıl toprağı yenileyerek verlmı yukseltıyorlar Örneğın, 1987 ve 1988'dekı su taşkınlanndan sonra açlık başlayacağı üuşunuluyordu fakat bu durumun tersıne urun verlmı rekor düzeye ulastı, bunun nedenı sellerle gelen milın toprağı guçlendirmesıydı Ayrıca Bangladeş'ın sulama sıstemlen nehlrlerden değıl genelde yeraltı sularından besleniyor, bu proje gerçekleştırılırse su baskınlarıyla beslenen yeraltı kaynakları cıddı bır tehdltle karşılaşacak Kısacası bu plan, Bangladeş'ın kent halkını koruma pahasına kırsal yörelerde yaşayanları buyuk zararlara uğratacak Su baskınlarından en çok korunmaya gereksımm duyan kesım kentler, bu doğal sorundan en az etkılenenler ıse köyluler Tartışma UKEP yonergesı Amerıkan Kalp Derneğı, Amerıkan Pedıatrı Akademısı ve Amerıkan Tıp Bırlığı nı de kapsayan onemlı saglık organızasyonlarının onayını aldı Boyle bır fıkır bırlığıne rağmen tıp çevrelerınden olan çoğu kımse koles terol ve çocuk kavramları arasındakı çarpıcı çelışkı nedenıyle kamplara ayrılmış durumda Gerçekte UKEP raporu daha radıkal onlemler alınmasından yana olan aktıvıstlerle çocukluğun, kolesterol dıyetı ıle ılgllı onlemlerın alınması ıçın erken bır evre olduğunu savunan muhafazakarlar arasında ustalıklı bır denge kurmayı başarmış Radıkal yaklaşımı eleştırenler kalp hastalıklarının nedenlerının hala bellı oimadığına ışaret edıyorlar Kolesterol duzeyının çocuklukta yuksek olması, erışkınlıkte de yuksek olmasım gerektırmıyor Amerıkan Tıp Bırlığı nın geçen aralık ayında yayımlanan bır ra poru on ıkı yıllık bır zaman aralıgı ıçınde ızlenen 2300 genç ınsan arasında yuksek kolesterol duzeyı gosteren erkeklerden %30 unun kızlardan %57 sının yırmı yaşına ulastıktan sonra normal kolesterol duzeylerıne sahıbı olduklarını bıldırıyor Ayrıca çocuklukta kolesterol duzeyının dusurulmesının etıskınlıkte Çocukları çok sevdıkleri yiyeceklerden uzak tutmak, onlan ılerıkı yaşlarda kolesterole bağlı damar ve kalp hastalıklarından korur mu? dar az kı tarama yapmak bıle meslek ahlakına aykırı olabılır dıyor Masrafların çokluğu ıse cabası UKEP 15 mılyon çocuğun testını kapsayan bır programın başlatılması ıçın once 350 mılyon dolara, onu ızleyen yıl ıse 23 mılyon dolara gerek olduğunu soyluyor Kolesterol diyetı karşıtları, testlerın çocuklar ve anne babalarda olağanüslü büyük bir panlğe yol açabıleceğıne ınanıyorlar Bunun hem çocuklarda bazı depresyonlara neden olabıleceğını hem de bazı gayretkeş ana babaların çocuklanna uygulayabıleceklerı asırı katı bır dıyetın çocukların gereklı kalorı ve besınlerı almalarını ve buyumelerını engelleyebıleceğını one suruyorlar Aktıvıstler gençlerde başlangıç aşamasındakı kalp hastalıklarıyla ılgılı kesını dehllerı de kapsamak uzere onlemın gereklı olduğunu destekleyecek yıgınla vprı olduqunu söyluyorlar Kazalarda olen çocuklarda yapılan otopsılerde elcie edılen bulgular, ornegın 1b yasındakı çocukların koroner arterlerını tıkayan yaglı tıbroz plaklann hatta ıkı uç yaşınmu kapsam dışı bırakacağını one suruyorlar Bunun nedenlerı arasında ana babaların kendı kolesterol duzeylerını bılmelerı çok sayıda çocuğun anne babalarının bulunmadığı evlerde yaşamaları ve hatta buyukanne ve buyukba banın kalp hastalığının ortaya çıkmaya cağı bır yaşta olmaları sayılıyor Ayaküstü atıştırma Hıç kımse Amerıkalı çocukların berbat yeme alışkanlıkları olduğunu Inkar edemez Yaşa bağlı olarak, bır çocuk gunluk kalorılerının %10dan %20ye kadar olan kısmını tehlıkelı boyutlarda yuksek oranda yağ ve kolesterol ıçeren çerezler ve ayaküstü yenen besınlerden alı yor Butun bu zevklerın tumunu bırden yasaklamak gerekmıyor ancak sağduyu olçulu olmayı emredıyor Asıl sorun anne ve babaların kendılerının kotu ornek olmaları durumunda daha sağlıklı beslenme rejımlerıne geçmenın zorluğu Anne ve babaların '<endı çocuklarının elındekı dondurma kulahlarını almadan once kendı agızlarındakını çekmelen gerekecek (s.p.Tıme)