Katalog

TARTIŞM A TIP ARAŞTIRMALARI Angora ye Van Kedileri Dr. Eminc Polarjİstanhul ayın Tan Oral, 2 Kasım 1991 larıhlı Cumhurıyet gazetesının 242 sayılı Bılım Teknık ılavesındekı Angora ve Van Kedileri başhklı makalenız ıçın sızı kutlamak ısterım Yıllardan berı yapmak ıstedığımı sız yaptınız Ulkemızde degışık gozlu beyaz kedıler Van olarak bılınmekte ve bu yanlışı veterınerler bıle yapmaktadır Ote yaridan yazınızda ık' yanlış gozume çarptı 1 Yazınızda "Ayrı goz rengı, bır goruşe göre, tursel bır ayrıtn değıl, rastlantısal olarak ortaya çıkan genetık bır beyınsel bozukluğun sonucu olabılır Doyle gozlerı olan hayvanların çogunlukla kulakları da duymaz oluyor ' denıyordu Oysa aslında sağır olan kedıler mavı gozlu ve beyaz tuylu olanlardır Bunların Ankara turu olup olmamaları fark etmıyor Bu bozukluğu ortadan kaldırmak ıçın yetıştırıcıler, mavı gozlu beyaz kedılerle aynı tur fakat sarı gozlu kedileri çıftleştırdıler Sonuç olarak mavı, sarı bazen de Odd eys dedıklerı değışık göz rengı olan yavrular elde ettıler Bu değışık goz rengı olan kedıler halkın beğenısını kazandı Ancak bunlardan yalnız ıkı gozu de mavı olan beyaz kedıler sağır oluyorlar Aslında bunlara yarım "Albino" olarak bakıhyor ve bu da sağırlığın nedenı olarak goruluyor S Kist Hidatik tedavisinde yeni gelismeler Hayvanlardan geçerek karaciğer ve tüm diğer organları saran bu kist hastalığı, ülkemizde de oldukça yaygın. Dr. A. Özdcmir Aktatl Marmara Ünlv. Tıp Fak. Genel Cer. ABD. larına başlamış 1960 yılında koyunları %89 unun, kopeklerın ıse %40'ının enfekte olduğu saptanmış Hastalığın kontrolu ıçın kopeklerın kontrolu şart olduğundan once yaygın bır eğıtım programı ıle çıftçılerın kopeklere kaynatmadan hıçbır şey vermemelerı sağlanmış Bu şekılde larvaların kopeklere donuşu engellenerek sıklus kırılmış ve ayrıca 1978'den sonra kopeklere bırçok parazıter hastalığın tedavısınde kullanılan pırazıkuantel verıleXV Olağandışı Uluslararası Hıdatolojı Kongresı 48 Kasım 1991 tarıhlerı arasında Roma'da yapıldı Olağandışı olmasının nedenı ıse dort yılda bır yapılan kongrenın 1993'te yapılması gerekırken, kongrenın duzenleyıcısı olan Uluslararası Hıdatıdolojı Bırlığı nın 50 kuruluş yılı nedenı ıle bu yıl yapılması Bırçok ulkeden uyesı bulunan bırlığın ulkemızden cerrah olan sadece ıkı uyesı var Konu halk hağlığı uzmanlarını, farmakolog, parazıtolog ve hastalığın medıkal tedavısı ıle ılgılenen dahıKopcfc lıyecılerı de yakından ılgılendırmekte Roma dakı kongreye Turkıye den uç ayrı hastaneden tumu cerrah altı hekım bıldırılerı ıle katıldılar Kist hıdatık bırçok ulkede olduğu gıbı ulkemızde de yaygın ve yıllardır onemli duzeyde ınsan gucu ve kaynak kaybına neden olmakta 2Ankara kedılerının kuyruklarını başlarına degecek bıçımde yatay olarak taşımalarının onların bır ayrıcalığı oldugunu sannııyorum Boyle bır totograflarını gormedım Onların çok uzun ve genış bır kuyrukları vardır ve bedenlerınedık olarak taşırlar Her tur zengınlığımızın olduğu giDi kedılerımızın degerını de bılmıyoruz örneğın Gulhane Parkın dakı Ankara kedılerıne de, dığer hayvanlar gıbı gıtıkçe daha kotu bakılıyor Bu yıl aylarca uğraşıldı, bır yavru elde edılemedı Ya duşuk oldu ya doğar doğmaz oldu yavrular öte yandan geçen yıl bır sempozyum ıçın Van a gıttığımde, orada gorduğum kedılerın hepsı duz beyaz renklı ırıce ve kısa tuylu ıdı Degışık gozlu beyaz kedılerın "Van ' turu oldukları saçma lıkrı ibe halk arasında o kadar benımsenmış kı Van yoresınde bu tıp kedı bıbloları bıle satılmakta Van ve Ankara kedileri arasında ne gıbı bır ılışkı var? Bunun hakkında bır bılgıye rastlamadım Ancak ılk uzun tuylu kedının "Kuçuk Asya dan geldığı bılınıyor ve uzun sure Italya sonra Fransa da kaldıktan sonra Ingıhzler onları Iran ın yerlı kedileri ıle çıttleştırınce, blr asır sonra unlu "Iran Kedısı turu oluşuyor Boylece Ankara kedısının "wedge shepe' çene yapısı yerıne 'Persıan Caf ın yuvarlak goruntusu alıyor Ikı değerlı cıns kedılerımız hakkındakı bılgıler onları dışarıda da pazarlayabılecek ılgılı yerlere ulaşabılse Avrupalılar bızım kedılerden yararlanırken bız nıye elımızdekını kaybedıyoruz7 24&10 Kongrenın konusu tek bır hastalık olunca dort gun boyunca hasta Karaciğer hidatik lığın her ozellığı ayrı ayrı gunde klstlnln yaşam tlkluiu me geldı ve bu konudakı gelismeler açıklandı rek 1983'te entekte koyun oranı % Kist hıdatık Hıpokrat zamanından berı 0 17 ye, enfekte kopek oranı ıse % 0'a dubılınmekte Hıpokrat bu hastalığı "içi su şurulmuş Bunun yapılabılmesı ıçın ıse dolu karaciğer" olarak tanımlamış kı ' hıkopeklere altı haftada bır ılaç verılmesı ve datık" terımı bu nedenle halen kullanılmakta Kist hıdatık Ecchınococcus Granueğıtımın surdurulmesı gerekıyor kı bu da losus ve Alveolarıs tarafından oluşturulan lyı bır ekıp ve parasal kaynak gerektırparazıter bır hastalık Ilk tıpı daha yaygın mekte ve tüm Akdeniz ve Güney Amerika ülkeleKöpekleri öldürmek rinde, Avustralya, Yeni Zelanda ve Çln'de Kıbrıs Rum kesimi ıse bu sorunu daha sıklıkla gorulmekte Alveoler tıpı ıse Alasucuz bır yontemle, kopeklerı ortadan kalka ve Sovyet Cumhurıyetlerı gıbı soğuk uldırarak çozmuş Dort yıl ıçınde 85 000 kokelerı sevıyor Ulkemızde de Kuzeydoğu pek oldurulerek 1985 yılında enfekte koAnadolu'da gorulmekte Parazıtın sıklusu yun oranı % 0 05 e duşurulmuş Kuzey ıse çok basıt Kopekler (ayrıca kurt ve tılkı Kıbrıs Turk Cumhurlyeti'nde ıse bu oran gıbı hayvanlar) parazıt larvalarını bağırÇukurova Tıp Fakultesı'nden Prol. Dr. Alsaklarında barındırıyor, ancak kist oluşper Akınoğlu'nun araştırmalarına gore turmuyorlar Bu parazıtler kopek dışkısı koyunlarda % 8 6, sığırlarda ıse % 24 8 aracılığı ıle bol mıktarda yumurtayı doğa Ulkemızde ıse epıdemıyolojık çalışmaya bırakınca ınsan ve koyun gıbı canlılar lar maalesef yeterlı değıl Halbukı soruağız yolu ıle alıp başta karaciğer olmak nun çozumu ıçın once sorunun boyutlarıuzere tum organlarda kist oluşumu tehlının saptanması gerekıyor Bu tumur kesı ıle karşı karşıya kalıyorlar Kıstlı hayçalışmaların yapılabılmesı ıçın yıllar once van organlarının kopekler taratından yenkurulmuş olan Kist Hıdatık Derneğı olamesı ıle de seklıs tamamlanıyor (Şekil 1) naksızhklar ıçınde uç yıl kadar once kapanmak zorunda kalmış Uluslararası HıHer hastalığın onlenmesı, tedavı edıldatıdolojı Bırlığı'nın her turlu desteğını mesınden kolay ve ucuzdur Medıkal ve sağlayabılmek ıçın ılerı surulen ılk koşul cerrahı tedavısı mukemmel olmayan kist da boyle bır derneğın kurulup, yaşamasıhıdatık ıçın bu kural daha da onem kazanı sağlamak nır Bu konuda başarılı olmuş ulkelerden Hastalık konusunda laboratuvar çalışbırı Yeni Zelanda ve bu ulkenın deneyımmaları da tum hızı ıle surmekte Şımdıye lerı D. D. Heath tarafından ozetlendı 1873 dek 12 değışık tıp Ecchınococcus Granuyılında enfekte koyunların Ispanya'dan losus saptanmış Her bırının ayrı antijenık gelmesınden sonra sorun yıllar geçtıkçe ozellıklerı olduğj ıçın bır aşı oluşturmak buyumuş ve 1959 yılında devlet desteklı çokguç ıken D. D. Heath, Yeni Zelandada Ulusal Hıdatık Kurulu kurularak çalışma tum turlere etkın bır aşı oluşturulduğunu belırttı Kopeklerın kontrolundan sonra koyunların, hatta daha sonra ınsanların aşı lanması ıle hastalığın kokunun kazınabıleceğını one surdu Araştırmaların hızla surduğu bır başka alan da hastalığın serolo|ik tanı yontemlerı Tanı ıçın antıjenlere karşı oluşan antıkorlar saptanmakta Indırekt hemaglutınasyon ve Elısa (Enzyme lınked ımmunoassay) yontemlerı ıle % 8090 doğru tanı koymak olası, ancak esas sorun tedavı sonrası ortaya çıkmakta Antıkorlar 10 yıla kadar serumda bulunmaya devam ettıklerı ıçın medıkal ve cerrahı tedavı sonrası hastalık nukslerınde tanı değerı ortadan kalkmakta Kist hıdatığın radyolojik tanısı ıse ultrasonografı ve bılgısayarlı tomografıdekı gelismeler ıle çok başarılı olmakta Ultrasonografık yontemlerdekı gelismeler kıste ığne ıle gırılerek tedavı etme seçeneğını de ortaya çıkardı PAIR (puncture, aspıratıon, ıntroductıon, reaspıratıon) olarak bılınen bu yontemle kist boşaltılmakta ve ıçıne % 95 ethanol verılerek ınaktıve edılmekte Iğne ıle delındığınde kist sıvısının çevreye akıp anaflaktık şoka neden olabıleceğı ayrıca bu yontemın safra kanalları ıle ılışkılı kıstlerde zararlı ve multivezıkuler kıstlerde yetersız olduğu belırtılerek bu yontemın lyı bır seçenek olmadığı cerrahlar tarafından savunulmakta Italya dan C Fılıce 32 hastada 48 kıstın bu yontemle tedavı edıldığını ve başarı şansının yuksek, komplıkasyon oranının ıse çok duşuk oldugunu belırttı Uzun surelı ızlemlerı olmadığından nuks oranı henuz bılınmıyor Ulkemızde de bu yontem kullanılmakta Son yıllarda kist hıdatığın medıkal tedavısı konusunda önemlı adımlar atıldı Cerrahı tedavıde ıse onemli bır gelışme yok Kıstı boşaitarak tedavı eden konservatıf cerrahı taraftarları ıle kıstı çevresı ıle eksıze eden radıkal cerrahı taraftarlarının tartışmaları devam edıyor Italya dan Taglıacozzo radıkal cerrahı taraftarı olarak kist ıle bılıer sıstem arasında mıkrofıstullerın oluştuğunu ve bu nedenle de parazıtın kıstı çevreleyen perıkıst ıçınde de % 20 oranında bulunduğunu ve eğer perıkıst çıkarılmazsa bu oranda bır nuksun kaçınılma7 oldugunu savunurken, konservatıf cerrahı taraftarları, (aralarında Turk cerrahları da bulunan bu grup çoğunlukta) perıkıstektomının yuksek morbıdıte ve mortalıtesını vurguladılar Cerrahıde yeni olan ıse kist hıdatığın değişlk bır turu olan alveoler kıstler ıçın yapılan karaciğer transplantasyonları Alveoler kist hıdatık benıgn bır hastalık olmasına rağmen ınfıltratıf olarak genışlıyor ve başka organlara da geçebılıyor Medıkal tedavı çok etkın değıl, cerrahı olarak eksızyon gerekıyor, ama bu ancak % 20 hastada mumkun olmakta Bu nedenle sonu olumle bıten bu hastalık ıçın karaciğer transplantasyonu uygun bır tedavı seçeneğı olarak ortaya çıkmakta Fransa dan Besancon karaciğer transplantasyonu yapılan alveoler kist hıdatıklı 17 hastanın % 45'ınde tam tedavı sağlandığını bellrtti.