Katalog

G Ü N E Y K U T B U A R A Ş T I R M A L A R I Güney Kutbu: Dev ormanlıktan Antartlka: Buzullar kıtasının geçmişl aydınlığa çıkıyor Bilim çalışmaları foslller bugünkü canlılar. Derleyen: Yonca özkaya ntarktika. Dünyanın güney kutbunda yer alan kıtası. Avrupa ya da Avusturya'dan daha büyük. Dünya Ozerindeki su miktarının üçte ikisi bu kıtada buz biçiminde bulunuyor. Yeryüzünün en soğuk, en izole, en yüksek köşesi. Çevresi girdap oluşturan okyanus akıntıları ile çevrilir. Buzullann derinliğlnln ortalama iki mil olduğu söyleniyor. Kıtanın doğal koşulları güney yarımkürenin iklimini önemli ölçüde etkiliyor. Hatta soğuk suları derinlerdeki su yollarından kuzey yarımküreye ulaşıyor. Okyanus sularının ısı derecesini değiştirebiliyor. Yeryüzünün en temiz havası burada clğerlere çekiliyor. Ocak ayında dünyanın en çok güneş ışığı alan bökjesi yine burası. Enerji sağlama çalışmalarının dört yıl içinde sonuçlandırılabileceği de belirtiliyor. Antarktika için "Eskl Yunanlılar hayal ettl, ortaçağ cografyacılan kafalannda canlandırdı. 20. yUzyılın başlarında keşfedlldl' deniyor. Ingiliz kasif Robert Falcon Scott dört arkadaşt ile bu kıtaya ulaştığında takvimler 1912 yılını gösteriyordu. Scott ve arkadaşları, Norveçli meslektaşları Roald Amundaen'in kendilerinden 34 gün önce Antarktika'yı keşfettiğini öğrenmişlerdi. Bu sayede Amundsen'in yaşamı da kurtulmuştu. A Antarktika turlzmi Bugün 5.4 milyon mil karelik bu kıtanın modern dünyanın parçası olduğundan pek kimsenin kuşkusu kalmadı. Nasıl kalsın ki? Eksi 30 derecede 50 gün süren, 660 mil katedilerek gerçekleştirilen Antarktika turuna kişi başına 70 bin dolar ödeyenler var. Gemiyle kıtaya geten turist sayısı yılda 3000'i aşıyor. Havayolu ile ulaşım da artıyor. Fransız ve ingilizler yeni hava bağlantıları kurma planlarını geliştiriyorlar. 5 haziranda Dünya Çevre Günu'nün 18. yaşını kutladık. Kendini bilen insanlar, "dünyayı cöp tenekesine çevirenin bizler olduğunu" bir kez daha dile getirdiler. Bu gerçek Antarktika kıtası için de geçerli. Artan turist sayısının Antarktika'nın doğal güzelliğini bozduğunu düşünen çevreciler ile turistik gezilerin çevre bilincini arttıracağını düşünenler arasındaki tartışmaların yoğunluğu artıyor. Oysa 1959 yılında kıtanın sadece barışçı ve bilimsel amaçlar için kullanılabileceöini öngören bir anlaşma imzalanmıştı. Onümüzdeki yıl anlaşma yeniden gözden geçirilecek. Anlaşmayı imzalayan ülke sayısı 12 iken 13 ülke daha Antarktika'da araştırma istasyonu kurma ve kıtanın her türlü kaynağı üzerinde hak iddia etme yetkisini elde etti. Anlaşmada yer alan "barışçı" amaçların nitelenmesi ise hâlâ tartışma konusu olma özelliğini sürdürüyor. Greenpeace ve diğer çevreci grupların Antarktika'nın "dünya parkı" olması yolunda verdikleri mücadele kolay kolay sonuçlanmayacağa benziyor. 1989 yılında Arjantin donanmasına ait bir gemi battı. 81 turist kurtarıldı. Kurtarılamayan, 170 bin galon dizel yakıtın karıstığı suları kendine mesken seçmlş olan canlılar ol Eksl 30 darecede 50 gun süren 660 mil katedilerek gerçekleştirilen Antarktika turuna kişi ba 70 bin dolar ödenlyor. du. Yüzlerce kuş öldü. Bilimsel araştırma1980 yılında Antarktika'da yaşayan delar aksadı. niz canlılarının korunması için ek bir anAntarktika'nın doğal yaşamına zarar laşma imzalandı. Antarktika ile ilgili anlaşverme son yıllarda ortaya çıkan bir olgu maya imza atan ülkelerin, kıta hakkında değil. Bugün dünyanın bu ucuna araştıroy kullanma yetkileri, "büyük çapta bilimma yapmaya gidenlerin dışında, turistik sel araştırma" yaptıklarını kanıtladıktan gezi amacıyla gidiliyorsa yıllar önce gemisonra kendilerine tanınıyor. Kıtada yaz dölerin rotalarını dünyanın bu bölgesine çenemi boyunca üye ülkelere ait 100 istasvirmelerinin nedeni apaçık "katliam" yonda 4000 kişi çalışıyor. yapmaktı. Antarktika'da bilimsel çalışma yapmak pek o kadar kolay değil. Bilim adamları 1970'li yıllarda yolu Antarktika'ya düşen dev laboratuvarda dünyanın tarihini çözerPolonya balıkçı teknelerinde tutulan notken yalnızlık ve monotonlukla da boguşular bu gerçeği gözler önüne seriyor: "Günyorlar. Güney kutbunda bu nedenle alkol de 85 ton krill 18 tekne tarafından avlanıtüketiminin artiığına dikkat çekiliyor. Ailesi yordu. Güney Georgia'nın 400 mil kuzeyile birlikte araştırmaları sürdürmek istedoğusunda ise bir teknenin avladığı müyenler, kıtaya bir özellik daha kazandırdırekkep balığının miktarı iki tonu buluyorlar. Antarktika kimsenin anavatanı değil. du." Şimdi ise Arjantin üssü Esperanza'da 197883 yılları arasında doğan beş oğlan Notlarda aynı bölgede 900 balinanın Üç kız resmen "Antarktlkalı". 1924 aralığında katledildiği de kayıtlı. Antartika bir zamanlar sıcaktı Adası'nda yürütülen malar, sıcak S eymourAntartika'da bir zamanlararaştırgünlerin yaşandığını ortaya koyuyor. Elde edilen araştırma sonuçları, kıtanın gür ormanlarla kaplı olduğu zamanların varlığına işaret ediyor. Fosll yataklarını inceleyen bilim adamları, bir dönem bitkilerin yeşerdiğini saptamışlar. O dönemde dünya global ısısının çok daha yüksek olduğu ileri sürülüyor. 1961 yılında bulunan ve 40 milyon yıl önce yaşadığı ortaya çıkarılan ilkel kesall hayvan fosili (kanguru türü) (yanda Ustte). Teoriye gör« Antarctodolops dailyt isimli ayak büyüklüğündeki bu memeli hayvanın ataları Amerika'dan Antartika'ya, oradan da Avustralya kıtasına göç etmiş. Antarktika, yeryüzünün en temiz havasına sahlp ve en çok güneş ışığı alan bölgesi.