Katalog

SAĞLIK HABERLERİ SAYFASI Astımın kalıtımsal olduğu keşfedildi İngiliz bilim adamları astıma neden olan geni buldular. Astımlılar için çevre sağlığı çok önemli. Edip Öymen efes darlığı, daha doğrusu nefes alıp da verememek Sankı boğazınızın ıkı yakası bırbırıne yapışmış, aradan hava geçmıyor Nefes alamayınca başlayan panık Islık şeklınde çok zorlu bır solunum Daha doğrusu, solumaya çalışmak Vucudun otomatık olarak, bıze sormadan, bızım de farkına bıle varmadığımız solunum ışlemı bır anda aksıyor Bır ıkı sanıye ıçınde başlayan bu sıkıntı ya ılaçla ya da kendılığınden, yanı vucut ılk şoku atlattıktan sonra çok yavaş da olsa geçmeye başlıyor Boğaz açılıyor, aradan hava yıne sızıyor İşte tıpık bir astım nöbetl. Vucudun çevresel koşullara aşırı bir hassasiyeti, boyle nefessız kalarak goruluyor. Uzun sure ruhi bir nedene bağlanan astımın, daha sonra vucudun bağışıkl* sisteminin bir savunma mekanızması olduğu anlaşıldı Geçen haftalarda da Oxford Universltesi'nde yapılan bır açıklama ıle astımın kalıtsal olduğu, yanı anababadan ç o cuklara geçtığı anlaşıldı nıyle nefes daralması mumkun Psıkolojık reaksıyontar, vucudun dırencının duştuğu zamanlarda mumkun Ama başlıca ıkı önemli neden var Aleıjlk tepkiler ve çevresel etkenler... Alerjik tepkiler, çlçek tozu, hayvan kılı glbl solunum sistemi yolu ile vucuda glren maddelere veriliyor. Ya çevresel etkenler nedir? istanbul Unıversıtesı Tıp Fakultesı'nden Doçent Dr. Feyza Ertan şoyle dıyor "Astım Turkıye'de ve genel olarak dunyada kırsal yorelerde daha az goruluyor Şehırlerde çok daha fazladır Hava kırlılığının olduğu yerlerde, ozellıkle hava akımının az olduğu, basık yorelerde, fabrıka dumanlarının getırdığı sulfur dıoksıt gazlarının yoğun olduğu yerlerde astım da çok Ayrıca, nemlı ıklımde de gorulur Bazı kimyasal maddelerin uretlldiği fabrikalarda, orneğın plastlk endustrisinde kullanılan polıuretan uretımınde çalışan ışçılerde, yuzde 10, hatta yuzde 20 oranında rastlanır Unla çalışan fırıncılarda, un uretımınde, ekmek uretımınde çalışan ışçılerde de Dunyada endustrıleşme ıle bırlıkte astım da artıyor Turkiye de bundan etkılenıyor Çevre klrllllğl ve hava kirllliğl, buyuk şehırlerde astıma yol açıyor Ayrıca kırsal kesımde de bazı yerlerde astım ozellıkle çoktur Pamuk tozundan etkılenen ışçılerın yoğun olduğu Çukurova bolgesı gıbı Hıç gorulmeyen dıyebıleceğımız yerlerde var Yaylalar, dağlık bolgeler Toz oranı az, yuksek bolgelerde astıma da az rastlanır " Demek kı enfeksıyonlar ya da vucudun psıkolojık tepkılerı dışında, ozellıkle çevresel koşullar dumannemhava kırlılığı astımı başlatabılıyor Pekıyı, neden herkeste bırden gorulmuyor astım' Öyle ya. hava kırlılığı olan bır yerde herkes aynı havayı solumuyor m u ' İşte bu sorunun yanıtı da goğus hastalrkları ve bağışıklık bılımı ıle uğraşan uzmanlar tarafından aranıp duruyordu Oxford Unlversıtesı'nde çalışan ıkı uzman astımın neden herkeste değil de bazı kışılerde gorulduğunu tek bır sozcuk ıle açıkladılar Kalıtım... Kahtımın rolunun olduğu eskıden berı tahmın edılıyordu, ama Oxford'dakı doktorlar kahtımın planını çızen kromozom denen anahtar maddeler uzerınde yan yana asker gıbı dızılı pek çok 'gen'den sadece bir teklnln astıma yol açtığını saptadılar Her kromozomda 23 tane gen dızısı var Astıma yol açan gen, 11 numaralı kromozomda bulundu Doktor Julian Hopkin astımın adresının bukınuşu hakkında şoyle konuşuyor "Şımdı artık bu gen uzerınde enıneboyuna çalışabıleceğız, nasıl öyle bır mekanızmaya sahıp olduğunu anlayabıleceğız nı araştırma ıle daha değışık bır görunum kazanacak Anababada astım yokken bıle çocuklarda nefes darlığı gorulmesı mumkun Bunun tamamen psıkolojik nedenlerle ortaya çıktığı şeklındekı göruş epey yaygın Çunku astım zannedılen bır nefes darlığı bır daha tekrarlamayabılır, bronşitten olabılır orneğın Doktor Julian Hopkin, araştırma sonuçlarının çocuklarda görulen bu tur sıkıntıların gıderılmesıne nasıl yardımcı olabıleceğını şoyle açıklıyor "Kanımca bu araştırma astımın ruhı bır hastalık olduğu göruşunu artık çurutmuştur Yanı norotık denen tur bır hastalık olduğu goruşunu çurutmuştur Astımın soğuk bır duş yaparak ya da dısıplınle gıderılebıleceğı duşunulurdu Bunun yanlışlığı ortada " Astımın nedenı, daha doğrusu astıma zemın hazırlayan etkenın ne olduğu laboratuvarda ortaya kondu Bunun, ılaç ya da aşı şeklınde eczane raflarına ulaşması daha uzun sure alacak Tıpta temel tıp bılımlerı araştırma yapıyor, klınık bılımler uyguluyor Bız yıne gundelık uygulama sorunlanna donersek, acaba astımın Turkiye'de tedavisinde de acaba Batıda gorulen tur yanlış anlamalar soz konusu mu? Yıne istanbul'da Çapa Tıp Fakultesı göğus hastalıkları uzmanı Doçent Feyza Ertan'a kulak verelım "Turkıye'de bu konudakı zorlukların başında, astımın alerjı ıle eş tutulması gelıyor Oysa alerjı, astımlı hastaların çok kuçuk bır kısmında gorulur Ozellıkle çocuk yaşlarda ortaya çıkan astımda, alerjik bır etken olarak duşunulebılır Aşı tedavısı dedığımız, kışının bellı maddelere karşı olan hassasıyetını gıderme anlamında kullanılır Aşı tedavısı de Turkıye'de uzun surelı kullanılmaktadır Başlangıcından ıtıbaren 1, en fazla 6 ay ıçınde, kışının bu tedavıden yarar gorup gormedığı anlaşılır Yarar gormuyorsa aşı tedavısını terk etmek gerekır Aşı tedavısı daha çok kuçuk yaşlarda, genç erışkınlerde etkılı Aşı tedavısı ıle bırlıkte ılaç tedavısı de gereklı Astım tedavısı sadece krız anının tedavısı değıldır Hasta krız geçırdığı zaman bır hastanenın acıl servısıne yatırılıyor, gereklı mudahale yapılıyor krızının tedavısı bıtmıştır dıye hasta evıne yollanıyor Tekrar ıkıncı bır krıze kadar hasta tedavısız bırakılıyor Oysa tedavl, hasta kendıni lyi hissettlğl zaman da yapılmalı. Hasta ılaçlarının dozlarını, bronş yollarının durumuna gore kendı belırlemelr Nefes yolları açık mı kapalı mı kendı anlamalı "ilaç ayarlaması" denılıyor buna Hasta ıle hekım karşılıklı bır ılışkı ıçınde uzun surelı olarak ılaç dozlarını bırlıkte ayarlayacaklar Ilaç hıçbır zaman hele hekımın bılgısı olmadan tamamen bırakılmayacak Ozel havaya sahıp mağaralar da aynı bu tur ılaçlar gtbı etkı yapmakta Doktor Feyza Ertan, ozellıkle Turkıye'de Alanya'daki meşhur Damlataş mağarasına değınerek şöyle dıyor "Damlataş mağarası sadece geçıcı surelı bır lyılık sağlayabılır Hıçbır zaman sureklı bır çozum değıldır Hastalar burada, bellı bır duzeyın altında bır toz ve hava kırlılığı ıle karşılaşıyorlar Bronş sıstemını, yanı hava yollarını uyaran herhangı bır toz ya da kimyasal madde, Damlataş'dakı havada mevcut olmadığından, bazı hastalar buranın ıçıne gırdıklerınde kendılerını çok iyi hissediyorlar haklı olarak Ama mağaranın dışına çıktıklarında dış etkenler hastaların astımını etkılemeye devam edıyor Sadece geçici bir kurtuluş, geçıcı bır rahatlama hasta ıçın Önemli olan, hastanın çalıştığı fabrikada, iş yerinde, şehırde toz oranını, alerjık madde oranını, Damlataş mağarası duzeyıne ındırmek " U Çalışma hayatı ve astım Alerji başka, astım başka Astım ve akciğerler Astım, nefes yollarının bır hastalığı Akcığere hava goturen yollarda bır daralma Hava yolları, ağızla başlıyor, boğazla devam edıyor, trakea denen nefes borusu ıle akcığerlere ınıyor Bu arada boyutları sureklı kuçuluyor Trakea'nın çapı örneğın 2 5 santım kadarken, bronş denen akcığerdekı kuçuk hava yollarının çapı bunun onbınde bırı kadar ufak Bronş denen bu kuçuk hava yolları aslında bırer kesecık, 3540 bın kadar İşte hava buralara gırıyor ve oksıjen vucuda bu kapıdan gırerek geçıyor Astım olduğunda, bu bronşlar daralıverıyor Oksıjen geçışı o an ıçın duruyor Içerı ne hava gırıyor, ne de ıçerdekı dışarı çıkıyor yanı Astım nöbetınde ayakta durmak ya da oturmak, yatmaktan daha yararlı Çunku kasılıp buzulen bronşlar ayakta duran bır kışıde daha serbest duruyor, ust uste yığılıp lyıce sıkışmıyor Astım aslında, vucudun bır koruma mekanızması Bıraz aşırı bıçımde, ama tabıı Çunku vucut, bağışıklık sıstemı denen ve bızım haberımız olmadan, vucuda her gıren yabancı maddeyı tıpkı bır gumruk memuru gıbıkontrol eden, zararlı olanları oksuruk, goz yaşı gıbı dışsal mekanızmalarla atan bır sısteme sahıp Atamadığı zaman, derıde kabarcıklar ya daışte astım gıbı, aşırı tepkılere yol açan bır sıstem Herkeste, aksırık, oksuruk, gıcık gıbı durumlar olur Bunlar "normal bronş cevabı" ya da refleksı denen durumlar Akcığerı korumak, yanlış bır şey solumamak amaç bu Astımlı hastalarda bu koruma refleksı aşırı duzeyde çalışıyor O kadar kı sıstem, kışıyı koruyayım derken, kışı nefessızlıkten ölup gıdebılıyor bıle Pekıyı, astım neden oluyor? Solunum enfeksıyonları nede Hatta belkı bu genın çalışmasını da ılerde engelleyebıleceğız " Her bebek anababasından bırer gen alır Anada veya babada astım varsa, bunun bebeğe geçmesı yuzde 50 olasılık Eğer bebekte astım genı varsa, astımın hastalık olarak ortaya çıkma olasılığı yuzde 100 değıl Ancak yuzde 20 kadar Demek kı, astım sadece tek bır genın varltğı ıle ortaya çıkmıyor Gen sadece zemın hazırlıyor Çevresel koşullar da uzerıne bınayı ınşa edıyor Sadece hava kirllliğl değll, kişinin yaşam biçimi, orneğın sıgara da astımda önemli bır neden Ama son bulgulardan anlaşıldığı kadarıyla, astım gen'ı yoksa, astıma yakalanma olasılığı da yok denecek kadar az" denebılır mı? Ox(ord Universitesl'nde astımla ılgilı son araştırmada yer alan ıkıncı uzman Doktor VVİIIİam Cookson şoyle dıyor "11 numaralı kromozomda bu genı bulmamızın hastalar açısından yararı şu olacak Gen, hangı proteını kulianarak çalışıyor, ona bakacağız Bu proteın nasıl bır mekanızma kullanıyor, ona bakacağız Astımla sonuçlanan zıncırleme tepkılere nasıl yol açıyor"? Bu çok temel ozellıklerı bır kere anladıktan sonra koruyucu hekımlıkten, tedavıden söz edebılırız " Demek kı astımın önlenmesı ve kesın bır tedavı yöntemı bulunması konusunda açıkseçık bır şeyler söyleyebılmek ıçın vakıt henuz erken Özellıkle çocuklarda astım konusu, bu ye Kalıtımsal