Katalog

İ Ş Y E R İ S A Ğ L I K BİLİM KÜLTÜR rı) tıkayan etkenlere karşı çok önemlı bır vucut ıçı savunma sılahı olduğu kanıtlanmıştır Kanda toplam kolesterol duzeyının desılıtrede 200 mılıgramdan fazla olmasının sağlık rıskını arttıracağı genellıkle göz önunde bulundurulmaktadır (kabul edılmektedır) Buna karşın, Boston Ünıversıtesı'nden Dr. Wllliam B. Kannel'ın yuruttuğu yenı bır çalışmada bazı ılgınç sonuçlar ortaya konulmuştur Bu çaltşmaya gore, eğer HDL duzeyı çok duşukse, gorecelı olarak duşuk toplam kolesterol duzeyı yuksek kolesterole göre uç kat daha fazla kalp hastalığı rıskı taşıyabılmektedır HDL'nın tehlıkelı olabılen duşuk duzeyının 3540 mıligramın altında olduğu belırtılmektedır Eğer AHA'nın dıyet planı doğru bır şekılde uygulanırsa kandakı kolesterol duzeyını % 5 ıla 10 arasında azaltabılırsınız Karbonhıdratların az mıktarda arttırılması ve tuzun da azaltılması önerılmektedır San Antonıa'dakı Teksas Unıversıtesı Sağlık Bılımı Merkezı Kardıyolop Bölumu ikıncı Dırektöru (codırector) Prof. Dr. Michael Cravvford'un belırttığıne göre, "bırçok ınsan koİGsterollennın kontrolu içın yardıma gereksınım duyarlar" Bazıları bunu, kolesterol duzeylerıne ve dıyetlerıne (gunluk yıyeceklerıne) dıkkat ederek yaparlar Fakat bazıları da (dığerlerı gıbı) dıyet tedavısı yapmamaktalar Bunlar bır hafıf dıyetle beraber ılaç tedavısı ıstemektedırler bğer dıyet tek başına kolesterol duzeyınızı azaltamıyorsa, doktorunuz kolesterol duşurucu bır hapı salık verebılır (• Cholestyramıne, • Nıcotınıc Acıt, • Gemfıbrolız) Doktor, kendini yenilemeli Kaliforniya Üniversitesi'nde yapılan araştırmada, ameliyatlardan üçte birinin gereksizliği gosterildi. Vehbi Belgil 30 yılöncesıne kadar doktor olsun, muhendıs olsun, hukukçu olsun uzun sure Fakulte bılgılerı ıle yetınırdı Bılım ve buluş patlamaSı şımdıkı duzeyınde değıldı o zaman Durum bugun değıştı Mesleğlndekl son gellşmeleri gunü gunune izleyemeyen uzman kısa surede çağdışı kalıyor, hattâ ış yapamaz hale gelıyor Sadece yuksek uzmanlık mesleklerınde böyle değıl bu Mutevazı mesleklerde de böyle Ruşen Eşref Unaydın'ın "Oyuncakçı Affan Dede" oykusunde bunun dramını yaşarız Çıngıraklı çember, aynalı testı, karagözler kapsul tabancaları, yaldızlı, aynalı Eyup beşıklerı, kursak dudukler gıbı geleneksel oyuncaklar satan Affan Dede'nın sunnet çocuklarına verdığı bu tur hedıyelerle, atlı tramvaylar, pıyanolarla oynayan çocuklar ılgılenmezler bıle Ama ben bu yazımda konuyu butun boyutları ıle değıl, daha çok, doktorlarımızı ılgılendıren yanı ıle ele alacağım Tıp dergileri Sağlık her şeyın başında geldığınden tıp konularını ışleyen dergıler buyuk sayı oluşturuyor Bugun, dunyada, 1416 000 dolayında tıp dergısı yayımlanıyor Ortalama 5 000'de Ingiiızce olan bu dergılerde, her ay, 250 000 dolayında yazı çıkıyor Tabıı, bunlar hepsı aynı duzeyde değıl Değerlılerı, tıbba katkısı olanlar Tıp bılımıne ve teknolojılerıne (yenı amelıyat yöntemlerı, yenı bakım yöntemlerı gıbı) katkıları olanlar Bunların bellı başlılarının adlarını profesörlerımız bılıyorlar işte, guncel tıbbı ızlemenın bırıncı yolu bu dergıler Bunun ıçın de genç doktorlarımızın geceyı gunduze katarak ingılızce, Almanca veya Fransızca öğrenmelerı gerekıyor Soz konusu dergılerde yenı araştırmalar, yenı bulgular açıklanıyor Boylece bu bılgı ve bulgular tıp dunyasının bılgısıne ve eleştırısıne sunuluyor Dergiler buyuk tıp merkezlerınde gunu gunune ızlenıp değerlendınlıyor, gerektığınde ılgılılerden bılgı ve gösterı ıstenıyor ilk Ingılız tup bebeğı Elızabeth'ın dunyaya gelışı ajanslarca dunyaya duyurulduğu zaman (1975 temmuzunda) bu şaşırtıcı uygulama butun doktorların aşırı ılgısını çekmıştı Olayı gerçekleştırenler hemen ıspata çağrıldı Kanıtlama bır ıkı ay gecıkınce uygulamacılar ağır şekılde suçlandılar Oysa gecıkme buluşçuların o sırada çok meşgul olmaları sonucu ıdı Nıtekım, buluş, dunyanın hemen butun buyuk doktorlarının huzurunda açıklanınca herkes buluşçuları ayağa kalkarak alkışladı Bu yolla da tup bebeğı yöntemı butun ınsanlığın malı oldu (Bızım de) İkincil Risk Faktörleri Dığer rısk faktörleri de kalbı etkıler Bunlar, şeker hastalığı (dıyabet) şışmanlık, stres, egzerslz ekslkllgl, ağızdan alınan gebelik önleme hapları, kalıtım, ırk ve cınslyet. Iş sağlığının amaçlarından bırı de, "tum ış dallarında çalışanların sağlığını fızık, mental ve psıkososyal yönden en yuksek duzeye çıkarmak ve bunu surdurmektır" Bu amacı gerçekleştırebılmek ıçın ışyerı revır laboratuvarında kolesterol (CHOL), trıplıserıt (TG), glıkoz (GLU), urık asıt (UA), hemoglobın (HB), ure, gamma GT, GOT, GPT, kreatın (CREA) gıbı önemlı parametrelerın duzeylerının saptanması gunumuzde sanıldığı kadar zor ve pahalı değıldır Teknolojının verdığı olanaklarla, anılan unsurlar 1'er ml kan veya plazmada 35'er dakıka ıçınde yapılabılmektedır L. du ilgılendıren bır terslık olduğundan bir hastalığın etkısı, hıç ılgılı gıbı görunmeyen bır organda kendını gosterebılıyor Ornek vereyım Ikıde bırde yollarda duşup hastaneye kaldırılan bır yakınım uzun sure kalp tedavısı gormuştu Sonunda, bayılmanın safra kesesındekı bır taştan kaynaklandığı anlaşıldı On yıl kadar önce yapılan bır amelıyattan sonra hastada kalple ılgılı hıçbır aksaklık görulmedı Buraya kadar anlattıklarım hep yenılıklerle ılgılı Ama mevcut bılgılerın farklı uygulanması da önemlı bır bllgı kaynağı olabılıyor Örnekle ışt daha lyı anlatabılınz Ikı ayrı kenttekı ıkı hastaneye gıden ıkı hasta bıraz yorucu bır ışten sonra göğuslerınde yanma, nefeslerınde darlık duyuyorlar Bır hastanedekı hastaya bypass amelıyatı (atardamar değıştırme) uygulanıyor, ötekı kentın hastanesındekı hastaya ıse ılaç ve perhız lyıletımı uygun göruluyor ve öyle yapılıyor Obur butun hastalıklar ıçın de böyle farklılıklar olabilıyor Hastanenın bırınde, doktorlar, sık sık konsultasyonla (danışma, bırlıkte ınceleme) bır sonuca varıp uygulamaya geçıyorlar Başka bırınde konsultasyon sonucu başka olabılıyor Kaliforniya Unıversıtesı ıle Rand şırketınce hazırlanan ortak bır ıncelemede 1302 amelıyattan uçte bırının (404) gereksizliği ortaya konmuştu Amelıyat geçırenlerın 25'ı ıse ya felç olmuş ya da enfarktusten ölmuştu Oysa amelıyat, bu gıbı hallerın önlenmesı ıçın yapılmıştı Rapordan şu anlaşılmıştı 404 hastaya yapılan mudahale gereksızdı bunlar ılaç ve perhızle lyıleştırılebılırlerdı Tabıı, bu tur gereksız amelıyatlar sosyal sıgortalara çok pahalıya mal oluyor işte "meslek ıçı danışma" yöntemının amacı hem bu savurganlığı kaldırmak hem de hastalara, daha kolay ve çabuk sonuç verecek lyıletımlerı uygulamak Dr. Phil Caper, Amerıka'nın New Hampshire eyaletının Lyme kentınde "Codman Araştırma Grubu" adlı bır topluluk kurmuş İlk agızda ıncelenecek şeyler katarakt (goze perde gelmesı), şeker hastalığı (dıyabet) ve kalça kınlması. Saygın bır tıp dergı Meslek yardımlaşması sı, prostat amelıyatlarında hangı yöntemlerın daha lyı sonuç verdığının araştırılmasını da onermış Yanlış lyıletım az bılgıden olabıldığ gıbı kasıtlı da olabılıyor Amenkan hastanelerının bazılarında, doktorlar, muesseseye kazandırdıkları paraya gore değerlendırılıyorlarmış Araştırma ne sonuç verecek 9 lyıletımlerde tam bır uyum sağlanabılecek mı 9 Tabıı şımdıden bır şey denemez Her yığıdın bır yoğurt yıyışı vardır sozu gene de geçerlılığı nı koruyacak Duşmana karşı harekâtta, her komutan, kendıne göre bır plan uygulamıyor m u ' Bilim dergilerine güven Bu arada bılım dergileri ıçın de bır kaç soz söylenebılır ve soylenmelıdır. Bu dergıler, kendılerıne gonderılen yazıları, guvendıklerı uzmanlara ıncelettıkten sonra yayımlıyor Amerıkan'ın en saygın tıp dergısı "The New England Journal of Medlclne "e gondenlen ıkı yazı oldukça tartışma yaratıyor Şoyle Amerıka'da çocuklarda kulak hastalıklarından bırınde kullanılan "amexycılın" adlı sentetık bır penısılın hakkında Pıttsburgh Ünıversıtesı'nden Dr Charles Bluestone, dergıye, ılacın lehinde bır araştırma gonderıyor Fakat, aynı unıversıteden bır Turk doktor da (Erdem Cantekin) bır araştırma gonderıyor Ama Turkunku olumsuz. Tabıı aynı ılaç hakkında Bu durumda her ıkı göruşun de yayımlan ması gerekmez mı? Dergı öyle yapmıyor Konu uzerınde unıversıtenın fıkrını soruyor Unı versıte Amenkalı doktorun raporunun yayırtv lanmasını onerıyor Neye gore 9 Bellı değıl Ve rapor, dergının şubat 1987 sayısında yayımlanıyor Erdem Cantekın'ınkı kendısıne gerı göndenlıyor Dergı bır haber dergısı değıl, bılımsel ıncelemelerın yayımlandığı dergı olduğundan, ıkı raporun da bılımsel suzgeçten getırıldıkten sonra yayımlanması gerekır Dergı ıdaresı, "Aynı dergıde, bırbırıne zıt ıkı yazıyı yayımlayamazdık " dıyor Kısaca, doktorumuzun bılımsel raporu hıç ıncelenmeden lade edılıyor Demek kı dergı gerçeğe değıl, görunuşe önem verıyor Hanı fıkırlerın çatışmasından gerçek ışığı doğardı? (J KAYNAK: 1. Brınkman, Debra, Salety and Health, Natıonal Safety council, Vbl 139 No 2 February 1989, p37, 53 54 2. Safety and Health, Natıonal Safety Council vbl 139 No 1 January 1959 p 10 3. Tekınsen Prof Dr O Cenap ve Yalçın, Doç Dr Suzan Bılım ve Teknık, Cılt 22, Sayı 256, Mart 1989, s46 4. Ronald A Arky, M D ve Andrevv J Perlman M D Scıentıfıc Amenkan Medıcıne Scıenlıfıc Amerı can Inc Volume New York 9/1987 5. Solomon Garb M D Unıversıty of Mıssoun Me dıoal Schod The Encyclopedıa Amencana Internatıonal Edı tıon Volume 6 P 625 Grolıer Internatıonal Snc USA 1980 6. Encylopedıa Bntannıca E B Inc volume 5 p 676 Prınted ın The USA 1970 7. Erkan, Dr Cahıt, Iş Sağlığı ve Meslek Hastalıkları A U Tıp Fak Yayın Sayı 441 A U Basımevı Ankaca1984 Toplantılar Ulusal ve uluslararası tıp toplantıları da yenı gelışmelerı ızleme olanağı sağlayan yöntemler Genç, yaşlı butun doktorlanmtzın bu toplantıları ılgı ıle ızledıklerını yakından bılıyor ve çok sevınıyorum Toplantılar çeşıtlı konularda oluyor Doktorlarımızın, bunların hepsınde hazır bulunmaları çok yararlı ihtısasa gırsın, gırmesin Hastalık butun vucu