Katalog

EÖİTİM Amerikan eğitiminde perestroyka "Son on yılda ABD'de eğitime yatırım yapan eyaletler ekonomik olarak büyük bir gelişme gösterirken, bu yatırımı yapmayan eyaletler ekonomik bakımdan güçsüzleşti." Fabrika örneği gibi yukarıdan aşağıya yonetım bıçımıne son verılmeye çalışılıyor Ulkenın bırçok yerınde oğ retmenlere ders programını ders kıtaplarını ve oğretımle ılgılı otekı konuları belırlemede çok daha genış bır ınısıyatıf verılıyor Şahin Atpay ır numaralı super devlet bılım ve teknolojı alanında dunya oncusu ulke, okuilaşma oranları ve otekı nesnel olçulerle tam anlamıyla bır "eğıtım devı" olan ABD, 1970'lenn sonundan bu yana eğıtım alanında yenı arayış ve çozumler peşınde Bır yandan eğıtım alanında çeşıtlı olumsuzlukların varlığını ortaya koyan araştırma raporları, ote yandan bılım teknolojı ve ekonomı alanlarında yoğunlaşan uluslararası rekabet ABD'de çeşıtlı eğıtım reformlarını gundeme getırmış bulunuyor ABD federal yonetımının eğıtım konusun dakı tutumunda koklu bır değışıklık goze çarpıyor Ronald Reagan 1981 de başkan seçıldığınde federal hukumetın eğıtımdekı rolunu azaltacağına soz vermıştı Aynı Cumhurıyetçı Partı'den başkan seçılen George Bush ıse 1989'da, "the education president" (eğıtıme verdığı hızmetlerle hatırlanan başkan) olmak ıstedığını soyluyor Son yıllarda onemı gıttıkçe daha lyı anlaşılan okul oncesı eğıtımın gelıştırılrnesı, oğ B retmen lısanslarını ulke çapında duzenleyecek yenı bır sıstemın getırılmesı dezavantajlı gruplara mensup gençlerın eğı tılmesıne destek sağlayacak programlar, fe deral yonetımın şımdıden ele aldığı başlıca konular arasında Bu arada ABD'nın bırçok yerınde eğıtım cıler, oğretme ve oğrenme bıçımlerını çeşıt lendırecek arayışlar ıçınde New York veı Kalıfornıya eyaletlerınde çocuklann oturduk ları yoredekı okula gıtmelerı zorunluluğu kaldırılarak aıielere çocuklarını dıledıklerı okula kaydettırme olanağı verılıyor Amaç, öğrencı başına kamu yardımı alan okulları rekabete teşvık etmek Bu uygulamanın farklı oğret me yontemlerı arayışını da teşvık etmesı umuluyor ABD ılk ve orta okullarında "perestroyka" ya benzetılen yenı bır akım gelışmekte Nasıl Sovyetler'de Gorbaçov sıyası ve ekonomik ararların alınmasına halkın kıtılımını sağlamaya çalışıyorsa, Amerikan okullarında da Dunyadakı ekonomik koşulların, fabrıkalarda olduğu gıbı okullarda da yukarıdan aşağıya otorıter yonetım bıçımlerını geçersız kıldığı savunuluyor 19 yuzyılın sonlarında ABD'dekı fabrıkalarda Frederick Taylor gıbı yonetım kuramcılarının etkısıyle benımse nen yukarıdan aşağıya örgutlenme bıçımının gunun gereklerıne yanıt vermedığı one surulmekte Yenı ekonomik koşullar fabrıkalarda çalışanların daha eğıtımlı ve da ha buyuk ınısıyatıf sahıbı olmalarını zorunlu kılıyor Benzer bır eğılım Amerikan okullarında gozlenıyor Bırçok eyalette sayıları gıde rek artan okullar, tek bır tam yetkılı mudur yerıne, ıdarecıler, oğretmen, velı, hatta ıdarı personel temsılcılerınden oluşan kurullar ta rafından yonetılıyor ABD de son yıllarda hızlanan eğıtım refor mu çalısmalarını, geçenlerde Turkıyeyı zıya ret ederek Fırat (Elazığ) ve Boğazıçı unıversıtelerınde "ABD'de yuksek oğretım ve ulkenın uluslararası rekabet gucu' konusunda konferanslar veren onde gelen bır Amerıkalı eğıtımcıyle tartıştık Connectıcut Unıversıtesı rektoru, Vırgınıa eyaletı eskı eğıtım bakanı ve ABD Unıversıte Gırış Sınavları Kurulu eskı başkanı olan Profesor John T. Casteen ıle söyleşımızın bırozetını aşağıdakı sutunlarda okuyabılırsınız Amerikalı rektör ve eğitimci Profesor John T. Casteen ile söyleşi "Ekonomik refah için güçlü okullar gerekli" • Reagan yonetıml iktldara geldlğlnde federal hukumetin eğitimdeki rolunu azaltacağına soz verdi. Şlmdi George Bush, eğitime verdığı hızmetlerle hatırlanan başkan olmak ıstediğınl soyluyor 1981 'den bu yana eğltim alanında ABD'de ne değlştl? CASTEEN 1980'de Başkan Reagan'ın tutumu, eğıtımın federal hukumetın ışlevı olmadığı şekhndeydı Bu felsefenın bır sonucu Başkan Reagan'ın, federal hukumetın eğıtım alanındakı yerleşık programlarının kar şısına çıkması oldu Şımdı Başkan Bush'un farklı bır yaklaşımı var Son altı yedı yılda çeşıtlı eyalet valılerı nın, eyaletlerınde eğıtımı gelıştırmek ıçın yoğun çabaları oldu Bu valılerın bırçoğu şımdı Senato'da yer alıyor Başkan Bush bu senatörlerle çok sıkı bır ılışkı ıçınde bulundu Bu ılışkılerının de etkısıyle seçımlere, eğıtım ala nında federal hukumetın eyalet hukumetle rıne destek olmasını ongoren bır programla gırdı ve kazandı Şımdı Bush yonetımı okul oncesı eğıtımın gelıştırılrnesı ekonomik du rumu lyı olmayan ogrencılere devletın malı destek sağlaması, bılımsel araştırmalar ala nında "Big Science" projesının desteklenmesı, gençlerın dılerlerse hastanelerde okullarda vb kamuya hızmet vermelerını sağlayacak programın uygulanması gıbı polıtıkaları gerçekleştırıyor • ABD yönetiminde eğltim konusundaki tutum değışiklığını daha çok yonetıcı kadrolarda olan değışıklıklerle açıklamak eğılimındesıniz Oysa ben Turkıye'den ABD'ye baktığımda, 1980lerde yayımlanan ve ABD'de mılyonlarca gencln işlevsel açıdan okur yazar sayılamayacağını, yine mllyonlarcasının Amerikan tarlhl ve kulturu ile ilglll en temel bilgllerden yoksun olduğunu ortaya koyan raporların ve yoğunlaşan uluslararası rekabetın ABD yonetıminı eğıtımle ozel olarak ılgılenmeye zorladığını duşunuyorum... CASTEEN Aslında aynı şeyı soyluyoruz Sözunu ettığım ve tutum değışıklığıyle yakından ılgılı olan valıler ve senatörlerın bırçoğu sozunu ettığınız raporların yazarlarıydı Reagan yonetımı sırasında Beyaz Saray'ın ulkenın uluslararası rekabet gucunu arttırma yonunde bır onderlığı pek olmadı Bu alandakı çabalar eyalet yonetımlerınden geldı Okullarda ve sanayıde reform yaparak ulkeyı uluslararası pazarlarda hem rekabet hem de ışbırlığı yapabılme açısından daha guçlu bır hale getırmek gırışımı eyaletlerden gelen bu yenı kuşak yonetıcılerden kaynaklandı • Pekı nasıl oldu da Amerikan eğıtimınde onemlı gerilemeler goruleblldı? CASTEEN ABD eğıtımının durumuyla ılgılı ılk eleştırel rapo'lar 1976'da yayımlandı Eskı bır federal çalışma bakanı olan Wıl lard VVırtz'ın kaleme aldığı rapor, eğıtımın nıtelığındekı gerılemenın bazı temel nedenlerıne dıkkat çektı Rapora göre unıversıtelerde okutulan ders programlarında matematık, fızık kımya yabancı dıl gıbı temel derslerın azaltılması seçmelı derslere gıderek daha çok yer verılmesı, lıse öğrencılerının de nıspeten kolay derslerı seçmelerıne yol açıyordu Bu rapordan sonra en buyuk kamu unıversıtelerınde bıle seçmelık derslerın azaltılması temel derslere dayalı programlara ağırlık verılmesı yonunde reform yapıldı Lıselerdekı ders programlarında da buna koşut değışıklıkler oldu Oğretmenlerın eğıtımıne çok daha buyuk ağırlık verılme ye başladı Şımdı 23 yıl staj yapmadan oğretmenlık lısansı almak mumkun değıl • Şımdı Amerikan eğitiminde, Sovyetler Bırliglndekı perestroykaya benzer bır yenıden yapılanmadan soz edılıyor Okullarda yukarıdan aşağıya hıyerarşık yonetım bıçımı terkedılıyor, oğretmenlere her alanda daha buyuk yetki ve ınısıyatıf verıliyor Sız bu akımlan destekleyenlerden mısınız? CASTEEN Evet tumuyle Sıze uygulan dığı kentın adıyla anılan Varına ' projesın den soz edeyım Bu projenın uygulandıgı okullarda mudur, bır yonetıcıden çok akade mık bır danısman nıtelığını kazandı Okuldakı her bolume bır butçe tahsıs edıldı ve bu but çe ıçınde kendını dıledıgı gıbı yonetebıleceğı soylendı Proje buyuk başarı sağladı çunku ıdarecılerle oğretmenler arasındakı geleneksel catısma ortadan kalktı ve oğret menler urunlerınden doğrudan kendılerı so rumlu hale geldıler Ilk olarak Mınnesota eyaletınde başlatılan baska bır reform uya rınca, oğrencıler kamu okullarından dıledık lerını seçebılıyor Eyaletler eğıtım ıçın ayrılan paraları okullar bazında değıl, oğrencı başı na dağıtıyor Boylelıkle okullar kendılerıne oğrencı çekebılmek ıçın rekabet etmek zorunda kalıyor ABD'dekı başka bır onemlı gelişme oğretmenlere gıderek daha buyuk ınısıyatıf verılmesı ve oğretmen maaşlanndakı gıderek artan yukselış ABDde ogretmenlerın gelırlerı 196878 arasında onemlı olçude gerılemıştı 1988'de yenıden 1968 duzeyıne gelebıldı Ancak 1982 den bu yana bazı eyaletlerde dramatık bır bıçımde yukseltıldı Cok ılgınç olan bır husus son on yılda ABDde eğıtıme yatırım yapan eyaletler ekonomik olarak buyuk bır gelişme gosterırken bu yatırımı yapmayan eyaletlerın ekonomik bakımdan en guçsuz eyaletler durumuna gelmelerı Eskıden ınsanlar eğıtımle ekonomik gelişme arasındakı yakın ılışkıye ınanmıyorlardı Şımdı herkes bılıyor kı ekonomik refah ıstıyorsak guçlu okullara sahıp olmalı unıversıtelerde cıddı bılımsel araştırmalar yapmalıyız • ABD'lı eğıtımciler Japon eğitimı uzerıne yoğun araştırmalar yaptılar Sızce ABD'nın eğıtım alanında Japonya'dan oğrenebileceğı bır şey var mı? CASTEEN Oğrenebıleceğımız bırçok şey var, ama taklıt etmek ıstemeyız Japon eğıtımı uzerıne son zamanlarda yurutulen en onemlı araştırmalardan bırı, oğrencılerın ABD'de ınanıldığından çok daha erken bır yaşta oğrenmede başarılı olabıleceklerını gosterıyor Dolayısıyla Amerikan okullarında da zor sayılan derslerın daha aşağı sınıflarda başlatılması onerılıyor ABD'de eğıtımın amaçlarından bırı, çoğulculuğu ve çeşıtlılığı teşvık etmektır Bız çok unsurlu bır mılletız ve buna değer verıyoruz Çoğulculuk ve çeşıtlılığın okul sıstemımızın de ozellığı olmasını ıstıyoruz Thomas Jefferson 1890'da John Adams'a yazdığı bır mektupta, Amerikan yuksek oğrenım kurumlarına örnek olması ıçın kurduğu unıversıte ıçın şoyle dıyordu "Bız burada herhangı bır goruşun ılerı surulmesınden çekınmıyoruz aklın bunlarla mucadele etmesı engellenmedığı surece yanlış yapılmasını da hoşgöruyle karşılıyoruz" Unıversıtelerın gorevı aklı kullanarak savunulan butun goruşlere eşıt değer veren aktıf bır tartışmayı teşvık etmektır Bır demokrasıdeokulların gorevıyle ılgılı bu anlayış, bızım ıçın çok onemlıdır Soz konusu anlayışın gelışmesı ıçın okullarda bır mıktar verımsızlığı hoşgöruyle karşılamak, bır mıktar aykırılığı teşvık etmek kaçınılmaz şeylerdır lı