Katalog

UIMTEKNIK Bazı araştırmacılar genel bir kanser ilacı yerine kanser türlerlne yönelik yeni çalışmalara girişirken kanserin en büyük özelliği olan metastaz (yayılmasıçrama) olayı sır olmaktan çıkıyor. mmgşmmmşmmammmmmm g^^lillUSAc^sfl ^^^f SAYI: 8 2 24 EYLÜL 1988 CUMARTESI PARASIZ EKI 50 milyar dolarlık enerjl tasarnıfu nasıl yapılır? Bilgisayarlaşmanın düşündürdükleri Yapay zekâ sınırları zoriuyor Varillerdeki zehirin yaşama etkileri Kürtaj ruhsal sorun yaratır mı? Kanser tedavisinde son gelişmeler kemirmek suretiyle dokulann tahribine ve böylece metastik tümör hücrelerinin kana geçmesıne neden olur. Kana geçen metastatik tümör hücrelerı kan yoluyla yeni bir organa yayılır ve orada sekonder bir kanser oluşturur. "Stony Brook"daki New York Eyalet Üniversitesi'nde çalışan bilim adamları, tümör hücreleri üzerinde "Plasminogen activator" adı verilen ve dokulann tahrıbinde önemli bir rol oynadığı sanılan bir molekül keşfettiler. "Plasminogen activator"ler üzerine etki eden suni antikorlar tavuk embriyonunda metastazı durdurabilmektedir. Ulusal Diş Araştırma Enstitüsü'nden Dr. George Martin, G.D Searle tarafından geliştirilmiş bulunan bir sentetik madde ile "Collagenase" olarak bilinen bir enzimin üretiminin durdurulması suretiyle hayvanlardakl metastazı azaltmıştır. Metastatik hücreler hareket kolaylığı sağlayabilecek şekilde ıskeletlerini yenileyebilirler. Dr. Lıotta'nın araştırmaları sonucu, kadınlarda göğüs kanserine neden olan hücrelerde "ras oncogene"lerin "autocrine motility factor (AMF)" adlı bir protein maddesi üretimini hızlandırdığı tespit edilmiş bulunmaktadır Bu madde, yalancı ayaklar mtydana gelmesini sağlayarak hücrenin hareketini kolaylaştırır. Halen bir Amerikan ilaç fırması tarafından AMF'nin fonksiyonunu btoke eden bir ilaç geliştirilmiş bulunmaktadır. Metastatik hücrelerle ılgıli olarak arastırıcıları özelllkle heyecanlandıran son keşlflerden blri, bunların kendilerini ana tümör hücrelerinden nasıl ayırabildikleridir. "Fibronectin" gibi bir sıra protein, tümör hücrelerinin yapışma özelliklerinde değişikliğe neden olabilirler. "Fibronectin", özellikle dokular ve kılcal kan damarları arasında olmak üzere bütün vücutta bulunur. "Fibronectin"in normal fonksiyonu, büyümekte olan embriyolarda kas ve diğer dokular teşekkülünün kontrolüne yardım etmektedir. Tümör teşekkülüne neden olan "Rous sarcoma" virüsü, enfekte olmuş tavuk hücrelerinin yüzeylerinde "fibronectin alıcılar"ın meydana gelmesini sağlayan "uyancı" görevi yapar. Ulusal Sağlık Enstitüsü'nden Dr. Martin Humphries ve bazı çalışma arkadaşları "fibronectin"in aktivitesini durduran ve GRGDS adı verilen bir peptid (kısa zincirli bir protein) ürettiler. "Melanoma" (herhangi pıgmentlenmiş bir tümör) hücreleri enjekte edilmiş fareler 6 hafta içerisinde ölürlerken, "Melanoma" hücreleri ile birlikte "GRGDS" enjekte edilen daha şanslı fareler 15 ay sonra dahi yaşamlarını yitirmemişlerdir. Bununla birlikte "peptlde"in, çok sayıda tümör hücreleri enjeksiyonu halinde etkili olamadığı tespit edildi. Dr. Humphries ıle ekibi şimdi Laboratuvarda üretilen kanser genli ilk fareye patent verildi. Göğüs kanserli doğan "patentli fare" sayesinde araştırmacılar, yeni olanaklara kavuştu. Bu arada öldürücü deri kanserl için aşı umudu doğdu. GRGDS'den çok daha güçlü ve dolayısıyla ilaç olarak kullanılabilecek kimyasal maddelerin sentezi için çalışmalarını sürdürüyor. Bu arada Houston'dakı Dr. Isaiah Fidler, her türlü metastazı durdurmaya yardımcı olabilecek şekilde kanser ilaçlarını vermenin bir yolunu bulabilmiş olduğunu düşünmektedir. Dr. Fidler, kemik iMğinde üretilen ve aktifleştirilmiş "macrophage"lar denilen büyük hücreleri kullanmaktadır. Bunların görevi, tahrip edilmiş hücreleri ve yabancı artıkları yutarak yok etmektir. Bunlar tümör hücrelerinin üzerinde bulunan, normal hücrelerde görülmeyen bazı yağ molekülleri ile etkileşirler. "Liposome" adı verilen bazı yağ kürecikleri antikanser ilaçları ile yüklenirler ve "Macrophage"lara etki edebilecekleri vücuda enjekte edilirler. Daha sonra "Macrophage"lar ilaçları tümör üzerine sevk eder. Bu yöntem, Dr. Fidler tarafından fareler ve köpekler üzerinde denenmiştir. (The Economist) Kanserin "tekrarlamasıçrama" sırrı çözülüyor Çeviri: M. Yaşar Turan ugün kanser tedavisi için kullanılmakta olan ilaçların hiçbirisinin tam anlamıyla etkili olduğu söylenemez. Bu ilaçlar henüz umut verici olmaktan öteye geçememektedir. Bir tümör içerisinde metastaz (sıçrama, yayılma) yapmak üzere programlanmış olan hücrelerin bunu çok farklı şekillerde gerçekleştirdiklerı anlaşılmaktadır. işte bu durum çeşitli tümörlerın tedavisine cevap verebilecek bir ilaç bulunmasını da büyük ölçüde zorlaştırmaktadır. SmithKline Beckan için araştırmalar yapmakla görevlı Dr. George Poste, araştırıcıların tüm kanser türlerini tedavi edici bir ilaç bulma çabalarını artık terk ettiklerinı, bunun yerine çeşitli kanser türlerinin herbiri için ayrı ve özel ilaç geliştirmeye çalıştıklarını ifade etmektedir Poste'un inancına göre gelecek 10 yılda muhtemelen tedavisi bulunabilecek tek kanser çeşidi kolon kanseridir. Dr. Poste bu konuda çalışma arkadaşlarına araştırma talimatı da verdi. Bazı bılim adamları ise Dr. Poste'u kötümserlikle suçlamakta ve metastaz mekanizmasının açıklanabilmesi halinde genış tesir sahalı kanser ilaçlannın bulunabileceğini düşünmektedir. Metastaz olayı giderek sır olma hüviyelini kaybediyor. Metastaz süreci muhtemelen prımer (veya asıl) tümör hücrelerinin genetik yapılarındaki karışıklıklar nedenıyle başlar. "Maryland Bethesda"daki Ulusal Enstitüsü'nden Dr. Lance Liotta, "ras oncogene" adı verilen bazı genlerin bir kısım enzim ve protelnlerin oluşumuna neden olduklarını ve tümör hücrelerinin bunlar yardımıyla vücudun diğer kısımlarına yayılmakta bulunduğunu saptadı. Bu enzimler dokuların iç tabakalarını ve kılcal damarların dış membranlarını B Bir fareye ilk kez patent verildi Genleri kanser taşıyan patentli fare, kanser araştırmalarında büyük değer taşıyor.