Katalog

Cumhuriyet C U M A R T E S I S A Y I : 7 6 P A R A S I Z E K İ 1 9 8 8 1 3 A Ğ U S T 0 S Bilim felsefesiz düşünülebilir mi? TUS tartışması sürüyor Beyni taklit eden nörobilgisayar üretimi hangi aşamada? Neptün'ün uyduluğundan gezegenlığe terfi Türkiye'de bilimsel topluluklar oluşturulmalı ıse, spor yapmak, ıçkıye takılmak ya da çapkınlık, seçeneklerden bırkaç tanesı çok sıkıştığında ne yapacağını bılemeyen yönetıcılerın hıssettıklerı "en buyuk eksıklık bır karılarının olmaması " Tırnak ıçındekı söz Bayan Gandhı'ye aıt Patron ve yöneticide stresdepresyon tehlikesi İş sahibi ve yöneticiler için stres bazen iflastan da beter. Amerikalı yönetici için en büyük kâbus, işini yitirme korkusudur. Türkiye'de rekabet henüz tırmanma halindedir. Yaşlılar, sözleri çok dinlenmese de mevki ve itibarlarına pek dokunulmuyor. Yankı Yazgan menkalı iş yönetıcılerinın °/o 45'ı stresın doğurduğu problemlerden yakınıyor", "Amerıkan ış dunyasındakı yöneticiler şırket sahıplerının yaklaşık % 15'inın, ış görmelerını engelleyecek duzeyde depresyonları var " Business VVeek'ın bahar sayılarından bırınde bu ıbarelerle gelışen yazı ABD ış dunyası adına uzucu bır tablo çızıyordu Özellikle ust duzey yönetıcılerın sorunlarına eğılen yazıda bu baskılı hayat tarzının unsurları şöyle sıralanmış 1 Işını yıtırme korkusu, 2 Aşırı ış yuku, 3 Yaptığı ış uzerınde kontrolunu sağlayamama, 4Bırlıkte çalışılan kışılerın ve en buyuk patron un ışbırlığı ıçersınde olmayışı, 5 Çeşıtlı çatışmalar, 6 Belırsızlıkler (her turlu) lı, daha az dındar, daha geç evlenen, daha az çocuk sahıbı olan bu "genç"ler (kronolojık olarak değıl), böylece stresle başa çıkmada kışıye yardımcı olan geleneksel destek sıstemlerınden mahrum kalmış oluyorlar "Dığer'len gıbı olsalardı, strese daha çok dayanırlardı denıyor Ruh sağlığı ve iş dunyası Krediden yana stresi olanlar ve olmayanlar Kaçırılma.Ttası gereken bır nokta Turkıye'nın ış dunyasındakı bazı yenı sımaları Bu çok terbıyelı, akçapakça, ınce bıyıklı veya duzeltılmış sakallı, ABD eğıtımlı ve teknokrat kökenlı kesım, son derece duzgun aıle hayatları ve ölçulemeyen stres duzeylerı [bu "duşuk" anlamına gelmıyor] ıle belirgınleşıyor Belırgın yanlarından bırı de kredı konusunda çok daha tasasız bır hayat surduruyor oluşları Kredı konusundakı tasasızlık çok önemII, zıra butun patron/yönetıcı ve profesyonel yöneticiler adeta ağız bırlığı etmışcesıne, "yuksek kredı faızlen" dıye yakınıyorlar' Tum ruhsal sorunların ve bozuklukların ortaya çıkış nedenlerı araştırılırken dışsal etkenlere de ağırlık verılır ve bıreyın hayatındakı, çevresındekı stres yaratıcı etkenler gözden geçırılır Turkıye ış dunyası mensuplarmda ortaya çıkan ruhsal sorunları ınceleyen bır psıkıyatrıst de çevreseldışsal etkenlenn başında bu kredı faızı yukseklığıne rastlayacak ve çaresizlıkten kalemınin tepesını dışleyecek herhalde Tampon sistemi Türkiye'de benzer şeyler geçerlı olabılır Ama hıç ummadığımız yerde karşımıza çıkan buram buram gelenek ve görenek kokan uygulama ve duşuncelerı gözardı edemeyız Dın, aıle. çocuk gerek patronyönetıcı, gerekse profesyonel yönetici ıçın "lyı" bır tampon sıstemı özellığını surduruyor Kendını eve sığmayan bır halde bulduğunda ## A rı baksalar duşeceklerı kesın Yukselmek ve devamlı yukselmek Bır turlu kader, bır tur kaçınılmazlık ıçeren hayat akışı Bazılarına "yuppıe" de denen bu genç yonetıcı sınıfının ruhsal sıkıntılardan, Özel lıkle stres kaynaklı problemler ve depresyondan muzdarıp oldukları bılınıyor "Dığer" yönetıcılere göre daha hareket Stres yok edilmezse depresyon gelebilir. öz kaynaklarını halletmış olan çok yerleşık "fırma"lar dışında butun ış gruplarının ortak sorunu belkı bu Sıkışanlarda stresın ana belırtılerı peydahlanmaya, kalıcı etkıler zaman zaman ortaya çıkmaya başlıyor Telefonun sesınden urkup ra hatsız olabılıyorsunuz örneğın Uykunuz son derece duzensız Içkı dozu yukselebilıyor Stres ıle depresyonun ortak yollar pay laştığı genel olarak kabul edılen bır varsayım Ozellıkle depresyon ve stres bıyokımyasındaCRH'nın (kortıkotropın salgılatıcı hormon) rol oynamakta olduğu duşünuluyor Vucudun savunma sıstemlennı harekete geçıren bır hormon olan CRH, savunmayı gerektıren durum ortadan kalktıktan sonra da beyınde yuksek duzeyde mevcut olabılıyor Depresyonu olan kışılerde de beyınde yuksek duzeyde CRH saptanmış olması duşundurucu Durum böyle olunca, stresle başa çıkmasını becermek onun bır tur ızleyıcısı sayılan depresyondan korunmak ıçın bır yon tem halıne gelıyor Hemen şunu belırtmelıyım, depresyon (ya da anksıyete) sadece dışsal bır etkene, örneğın kredı faızlerının yukseklığıne bağlı olarak ortaya çıkabılen bır problem değıl Dışsal etkenlenn rolu az ya da çok arasında değışıyor ve bıreyın ıç dunyası, ınsanlararası ılışkılerıyle etkıleşım ıçerısınde ruhsal durumunu belırlıyor Devamı 2. sayfada Amerıkan ış dunyasında ışını yıtırme korkusu en seçkın yönetıcının bıle kâbuslar lıstesınde ılk sırayı alır özellıklp yaşa ılışkın kaygılar Amerikalı yönetıcıyı tehdıt altında tutar 50'sınden sonra eskımiş sayılan bır yönetıcı, her an Harvard'dan, Yale'den vb den doktorasını almış bırısının (henuz 30'larında bırisının) gelıp koltuğuna oturacağından cıddı bıçımde korkar Oysa Turkıye ış dunyasında yaşlılar muhafaza edılıyor, sozlerı çok dinlenmese de mevkılerıne ve itibarlarına pek dokunulmuyor Ancak bu durum ne ölçude ve ne sure devam edecek? Ulkemızde profesyonel yönetici ve ış sahıbı patron ayrımlaşması belırgınleştıkçe ıtıbarların muhafazası pek "feasıble" gozukmuyor Yenı yetışen, parlak akademık geçmışlı genç yöneticiler, Turkıye ış dunyasında etkın rollere gelıyorlar Stresten koruyucu geleneksel sistemler Amerikalı genç yöneticiler merdıvenı tırmanmaya başladıklan anda, bır an ıçın ge