Katalog

S AĞLIK PSİ K İ Y A T R İ Çifte standartlar Hipertansiyon tedavisi tartışması giderek azalıyor Türk kardiyologlarının da katıldığı sempozyumda yeni bir ilacın sonuçları değerlendlrildi. Uydu sempozyumunda Ruhsal bozukluklardacinsiyetayrımı Evliliğin erkek ruh sağlığı üzerinde koruyucu etkl yaptığı saptanırken, kadının ruh sağlığını bozduğu ilerf sürüldü. uhsal problemlerın ortaya çıkışında cınsıyet farklılıklarının ne gıbı bır rol oynadığı son 25 yılda daha çok ustunde durulan bır husus Erışkınlerın cınsel rollerlnın ruh sağlığı ustundekı etkısı ya da anababa tutumunun çocuğun cınsel karakterını bıçımlendırmesı hakkında son yırmı beş yılda önemlı gözlem ve açıklamalar yapıldı H ipertansiyon tedavısınde son gelışmelerın tartışıldığı uluslararası bır uydu sempozyumuna Turk kardıyologları da katıldı Ulkemızın tıp alanında ılk defa katıldığı uydu sempozyumu 15 Hazıran 1988'de Isveç'ın Gothenburg kentınden yöneltıldı isveç, Norveç, Danımarka, Fınlandıya, Fransa, italya, Turkıye, Meksıka ve ABD'den katılan uzmanların, buyuk boy ekranlarda göruntu ve ses bağlantısı, uydu kanalıyla kurularak, konuya ılışkın sorular yöneltmelerı sağlandı Bır buçuk saat suren uydu yayınında uluslararası une sahip kardiyologlarla yapılan söyleşıler ve konuya ılişkın belgesel fılmler ızlendı Telefonla sorulan sorular Gothenburg'da toplanarak ve buradakı uzmanlarca yanıtlandı İJydu sempozyumunun odak noktası, hipertansiyon tedavisi konusunda gerçekleştırılen kapsamlı bır çalışma olan MAPHY (Metoprolol Atherosclerosıs Prevention ın Hypertensıon Hıpertansıyonda Metoprolol ıle Aterosklerozdan Korunma) araştırmasıydı Sonuçları yenı açıklanan soz konusu çalışmaya göre, metoprolol adındakı betabloker, hıpertansıyonlu hastalarda toplam ölüm oranı ve koroner kalp hastalığından ölüm oranını anlamlı ölçüda azaltıyor. Hipertansiyon sorununu bır buzdağının su yuzeyının ustünde kalan bölumune benzetebılırızsuyun altındaki bölumde ıse asıl katıl olan ateroskleroz bulunmakta Koroner kalp hastalığının önune geçılmesınde aterosklerozun önlenmesı buyuk önem taşır Metoprolol kan basıncını duşurmenın yanında aterosklerozun neden olduğu kalp hastalığını önleyerek hastaların uzun vadede korunmasını sağlamakta Laboratuvar çalışmalarından elde edilen verılerle desteklenen bulgular, metoprolol alan hastalarda kan lıpıdlerının da mar duvarlanna yapışmasının azaldığını göstermekte Ortalama izleme süresı 4 2 yıl olan çalışmada, metoprolol grubunda 28 ölum görülmesıne karşın dıuretık grubunda 54 ölum meydana geldı Metoprolol lehıne görulen bu fark, özellıkle koroner kalp hastalığı ve ınme nedenıyle meydana gelen ölumlerın azalması sonucunda ortaya çıkmaktaydı MAPHY çalışması 11 ulkeden 66 tıp merkezınde gerçekleştı ve çalışmaya 4064 yaşları arasında 3234 hıpertansıyonlu hasta katıldı Turkıye başkanlığını I U Cerrahpaşa Tıp Fakültesı öğretım uyelerınden Prof. Dr. Kenan Blnak'ın yaptığı uydu sempozyumunda metoprololun yararlı etkılerinın hipertansiyon tedavısınde kullanılan dığer ilaç gruplarında görulup görulmedığı yolunda Turkıye'den yoneltılen bır soru, bu konuda yeterlı çalışma ve destekleyıcı kanıtların olmadığı şeklınde yanıtlandı Bu arada, toplantıdan sonra Pro( Dr Gungör Ertem'in vurguladığı gıbı, tıpta kesın sonuçlardan ve değışmez doğrulardan söz etmek yanlış olurdu MAPHY çalışmasının guvenılırlığıne rağmen, bu çalışmadan artık hipertansiyon tedavısınde başka hiçbır ilacın kullanılmaması gerektığı sonucunu çıkarmak doğru değıldır Adrenalln ve Noradrenalln adı verllen katekolamın sınıfı hormonlar, kalpte ve damarlarda betareseptöru denen özel bağlanma yerlerine gelerek sempatık uyarıya yol açarlar Sempatık uyarı, kalbın aktıvıtesını tumuyle arttırır, buna karşılık damartarı buzerek kan akırma karşı dırencı yukseltır ve sonuçta kan basıncının buyuk ölçude artmasına neden olur Betabloker grubu ılaçlar, sempatık betareseptörlerını tutarak buraya katekolamınlerın gelmesını önler ve böylece sempatlk uyarının olumsuz etkılerını engellemiş olurlar. n Derleyen: Yankı Yaz%an R "Kadınlığın Gızemı" yayımlandığında pek çok Batılı toplum bırblrine glrdl Betty Frıedan'ın kıtabını "anneveelmalı turta ımajının ıçıne yerleştırılmış bır saatlı bombaya" benzettıler Bomba patladı, ortalık dağıldı, "bu ımajın dökuntu ve artıklarından kadın özgurluğu hareketı doğdu" Bu olay olalı da yırmı beş yıl oldu Friedan, ruhsal problemler ile clnsel rol (ve llışkin olan her şey) arasındakı ılışkıyı kafalara vuran verılere yer vermıştı kıtabında Kadınların çok buyuk bır kesımı evdekı rollerınden dolayı nasıl sıkıldıklarını, kendılennı nasıl yalnız, adeta kapana yakalanmış gıbı hıssettıklerını çarpıcı ıfadelerle ortaya koymuşlardı Araştırma sırasında, hemen her kadın kendını son derece eksık ve boşlukta hıssettığını, adeta "yokmuşçasına" bir duyguya kapıldığını ve görunurde bır neden olmaksızın ağladığını söyluyordu Butun bunlara eşlık eden uyuklama, huzursuzluk, cınsel soğukluk, açıklanamayan bedensel yakınma ve belırtıler konuyla ılgılı herhangı bır kışının aklına depresyonu getırıyor Frıedan'ın yorumu, kadınların "kocaevçocuklar"dan daha fazla bır şeyler ıstediğıydı Toplumun dayattığı kadın rolunun getırdığı bır "sınırlar ıçerısine hapsolma, bu sınırları aşamama" ve hayatlarını daha hoş bır şekılde surdurememe hem depresyonun başlatıcılarından bırı hem de kendisl oluyordu Betabloker nedir? Friedanın görüşü 8U6UN 163 J.. Blfi 6ULANIKUİC YflR. SİNK/ / Friedan kadınların toplumdaki geleneksel konumunun oluşturduğu klışelerı ve evlılıgı ruhsal bozukluklara "katkıları" vesılesıyle de gundeme getırmışti Son yırmı beş yıldakı çalışmalar Frıedan'ın görüşlerını destekledı Evlılık erkeğin ruh sağlığı uzerınde koruyucu bır etkı yapmaktayken, kadının ruh sağlığını bozmaktaydı [Burada çok genışletılebılır bır tartışmanın kıyısından gectlğimlzi okura hatırlatıyorum ] Kadınlar arasında, erkeklere kıyasla çok daha yüksek saptanan (ABD'de) ruhsal hastalığa yâkalanma oranı buyuk ölçude evll kadınlara bağlıydı Geleneksel kadın rolu depresyona katkıda bulunabılır unsurlar ıçerıyor' olarak gözlemlenmeye başlandı Kadınlarda depresyon tanısının konma sıklığı ıle toplumsal beklentıler arasında açık bır bağlantı gören Cambrıdge'ten (ABD) Dr Malkah Notman Amerıkan psıkıyatrı literaturunde kadın ve erkeklerın ruh sağlığı ıçın çıfte standart uygulandığını öne sürüyor Pek ÇOK araştırmadd, ruhsal bakımdan sağlıklı erışkın ıle ruhsal bakımdan sağlıklı erkek hemen hemen aynı terımlerle tarıf edılıyor Dığer yandan, ruhsal bakımdan sağlıklı bır kadın tarıf edılırken daha "toleranslı" davranılıp, ruhsal bakımdan sağlıklı bır erkek ya da erışkıne göre daha "sağlıksız" bırısı tanımlanıyor Klınısyenlere göre ruhsal bakımdan sağlıklı kadın, "daha verıcı, daha az bağımsız, seruvencı, saldırganlaşabılen, en ufak bır sorunla 'fenalaşabılen', daha kolay etkılenen, dış görunuşe daha çok önem veren" birlsı Klınısyenlerın bu göruşleri 197O'lı yılların başlarında yapıtmış bir araştırmayla saptanmış Dr Notman bu çıfte standart anlayışının o yıllardakı geleneksel cinsel rol anlayışıyla paralel olduğunu söyluyor 6O'lı yılların tersıne, cınsiyet farklılıkları bugun çok daha fazla 'tanınıyor' ve pek çok araştırmada hesaba katılıyor Ancak, değer sıstemlerı klınık değerlendırme ve tanılarda hâlâ etkılı Psikolojik yardım talebi Yıne de bu etkenlerın hıçbıri tum dunyada kadınlar arasındakı depresyon ora nının ve mutlak sayısının daha yuksek olduğu gerçeğını değıştırmıyor Kaldı kı, kadınların psıkıyatrık yardım talep etme hususunda çok daha ısteklı olmaları da bu sayıları yukselten bır etken, ancak 'daha yükseklık" ıçın o da tek neden sayılmıyor Kadınlar, erkeklerin tersıne, sıkıntı Içınde olduklarını ve çözmekte zorluk çektıklerı bır probiem için yardıma ıhtıyaç duyduklarını açığa vurmaktan hıç çekınmıyorlar Bu eğılım belkı de psıkıyatrıstlerın, son yırmı beş yılda, kadınların kışılık yapılanması ve onlar ustunde etkılı toplumsal guçlerın ışleyışı hakkında daha nesnel bır bakış açısına sahıp olmalarına yol açtı Bugun değışık psıkıyatrık akımlardan klınısyenler kadın ruhsal yapısının gelışımı ve problemlerıyle ılgılı bıyolojık ındırgemecı yaklaşımla yetınmıyorlar Bu konudakı goruşlerı bır sonrakı yazıda özetleyeceğım U ATToCL