Katalog

Ç E V R E TRAFİK ÇernobiPde temizlik bitmedi Ormanların kesildlğl kentte bahçeler kullanılamıyor, futbol oynanamıyor, balık tutulamıyor. Derleyetv Kerem Cankoçak DrgİMİ'nln 6z»l muhablrl Yvma Imnolr, kazadan Ikl %ana »onn, yapılan tomlzllk çalışmalarını /nc*fWrwfc üımm ÇamobWa glttl. Yançapı Ikl km'yl bulan kaza ımrkmzl dışında har yari gazan n rmdyoaktMta ölçümlari yapan banolrln gazl notlanndan yaptığımız darlamayl aaağıda aunuyoruz. Yol Bilgi Bankası Amaç: Bilgisayarla sürücülere kolaylık ve konfor sağlamak. "Worldwıde Informatıon Service" 1986yılında F.I.A. (Uluslararası Otomobil Federasyonu) Başkanı JeanMarie Balestre tarafından kuruldu Amaç: Turızmde bilgisayar kullanarak dünya çapında hizmet vermek, sürücülere kolaylık ve konfor sağlamak. Temel kural: konuyla ilgili en son bılgileri içeren bir banka kurmak. Bu merkezde toplanan halen on sekiz (birkaç ay içinde yirmi beş) ulke tarafından gonderılmiş yakfasık 4 bin sayfa bilgiyi her gün gozden geçirerek tüm yol sorunlanna çözüm geörmek, sadeos otomobH ve yol durumu Ne yetınmeyıp meieoroıojı, yoı uzerınaeKi Denzin istasyonları, konaklama yerlerı, paralı yol ücretleri, her ülkenln kendine özgü trafik kuralları (azami hız, kanda en yüksek kabul edilen alkol oranı, sınırlarda gerekli belgeler, vs.), feribot saat çizelgesı gıbı çok çeşitli konular hakkında sürücüye günde 24 saat hizmet sağlamak. Basit bir IBM PC cihazına yüklenen bilgiler, dünyanın herhangı bir noktasında kurulu otomobil kulüpleri tarafından bilgisayar yardımıyla anında alınacak ve üyelerin bilmek istedikleri her şey belge halınde kendisıne aktarılabılecek. Dünyada ılk kez bu tür bir girişimi gerçekleştiren FI.A. turızm ve otomobil sektörlerini birleştirmede, General Electric Information Servıces CO (GEISCO) ile işbirlıği yapıyor. Verilen hizmetin etkın veeksiksiz olabilmesi için otel rezervasyonları, oto kiralama şirketlerı, havayolları ile kurulan bilgi ağının aksamaması gerekiyor. K ısaca "VVISE" olarak tanınan Fmntt'da yayımtaran Scfeno» rt Vh netim binasının bulunduğu bölge ise oldukça temiz durumda. Binanın içinde sadece 0,1 milirem/saat kaydediliyor. Ortnanlar keslldl Boşaltılmış Prypiat kentl tam bir sessizlik içinde. Hayat belirtisinin olmadığı sokaklar, terk edilmiş yapılar, nükleer teknolojinin bedelini çok iyi gösteriyor. Nükleer K aza bölgesi, atom bombasının patlamasından hemen sonra Hiroşima'nın haline benziyor: Her yer dümdüz olmuş. Ama bunu bir patlama değil, insanlar yapmış. Nedeni de bölgeyı radyoaktiviteden temizleme. Kirliliğin yayılmasını önlemek için radyoaktif tozlann toplanabileceği her şeyi, bu arada ormanları da ortadan kaldırmışlar. Nükleer santralın üstünü örten kurşun ve beton yığınının merkezoluşturduğu, iki kilometrelik bir çember içinde kalan bölge kum çölüne dönüşmüş. Plutonyum ve diğer uzun ömürlü radyoaktif maddelerden kurtulmak için bu bölgedeki bütün ağaçlar kesilmiş, bazı yerlerde toprak bir metre kadar kazılmış. Merkezle Prypiat kenti arasındaki 400 hektarlık orman yok olmuş. Bu çemberin hemen dışında kalan bölge daha az zarar görmüş durumda. Radyoaktıvite belli bir sınırın üstüne çıkmadıkça, ağaçlara ve yapılara dokunulmamış. Bütün bu çalışmalar için, çok sayıda insan görevlendirilmiş. Bölgeyi temizleme işi Kombinat kuruluşuna ait. Bu kuruluşun görevleri arasına, radyoaktif kirlilikten etkilenenlerin tedavisi, ulaşım hizmetleri, beslenme sorunları gibi konular da giriyor. Bölgede, bu işlerle görevlendirilen sivillerin sayısı on bin dolaylarında. Kombinat'ın Halkla ilişkiler Müdürü A. Kovalenko, radyoaktiviteyle yaptıkları mücadelede mucizeler başardıklarını anlatıyor: "1987'nin başından bu yana 5 rem/sene"i'ye ulaştık. 1986 ekiminde bunu başarabileceğimizı söyleselardi kesinlikle inanmazdım 0 günlerde 25 remlerde çalışıyorduk." Kirli bölgede çalışan işçiler için resmi sınırın 5 rem/sene olduğunu hatırlatırsak Sovyet işçilerinin önemli başarılar elde ertiklerini kabul etmemiz gerekir. Yö santralda çalışanlar için 1970'te kurulan kent 50.000 nüfusa kadar erişmiş. Bugün kente yeniden hayat kazandırmak için çalışmalar sürüyor. Bu iş için 15 günlük sürelerle çalışan binlerce insan görevlendirilmiş. Temizleme işi iki kere yapılmış. Çünkü, ilk temizleme işleminde kazılan ve t » miz kum dökülen bölgeye, ormanda biriken radyoaktif tozlar tekrar gelip yerleşmiş ve bölge kirlenmiş. Ormandaki ağaçlar kesildikten sonra temizleme ışlemi tekrar edilmiş. Bu işlem birçok aşamada gerçekleşiyor: önce toprak kazınarak "temizleniyor", sonra yapılar, dış yüzeyleri silinerek radyoaktiviteden anndırılıyor (birtakım kimyasal maddelerle siliniyor). Evlerin içinin temizlenmesi ise içerdeki eşyalar çıkarılıp gömüldükten sonra yapılıyor. Şimdilik yapıların dış yüzeyi temizlenmiş durumda. Prypiat kenti radyoaktiviteden arındırıldıktan sonra teorik olarak insanların yerleşimine açılmış olacak. Ancak yetkililer, kent halkının yeniden evlerine yerleşeceklerini ummuyorlar. Çünkü, bahçelerln kullanılamadığı, toprak kalkar endişesiyle futbol oynanamayan, meyvesebze toplanamayan, balık tutulamayan, göllerde yüzülemeyen bir kentte yaşamanın kimseye çekıci gelmeyeceğinin farkındalar.Yine de,Sovyet basını, eski evlerine kaçak olarak gelip yerleşen insanlardan bahsediyor. Bunların sayıları 500 dolaylarında ve sadece kentin kenar mahallelerine, en temiz yerlere yerleşmiş bulunuyorlar. Radyoaktivitenin kısa zamanda zarar verebileceği çok kirli bölgeler ordu tarafından ablukaya alınmış. Eski evine yerleşmiş 66 yaşındaki bir kadının evınde yapılan ölçümlerde 0,1 ile 0,2 milirem/saat saptanıyor. Bu da yılda 0,9/1,7 rem eder. Halk için belirlenen OJS rem/sene sınırının üzerinde bir doz. Bölgedeki en ilginç gelişme de buraların nükleer araştırma gruplarınca istilaya uğraması. Sovyet Bılimler Akademisi'ne bağlı olan bu araştırma gruplan, toprakla bitkiler arasındaki radyonükleid alışverişini, bitkilerln radyotoksitleri nasıl dışarı attıklarını ve bunâ benzer birçok radyoaktif Olayı inceliyorlar Bu incelemeler sonucu, örnegin baklaglllerln strontium 9 0 ı çok ••vdlklerl ortaya çıkmış. Bilim adamlarını ilgilendiren en önemli konu, hiç şüphesiz, 3.000 kmz'lik boşaltılmış alanda, radyoaktif kırlilik taşımayan hangi bitkinin yetiştirılebıleceği. Sovyetler, bölgenin temizlenmesi işinin henüz başında da olsalar, bu kazadan çok şey öğrenmışe benzıyorlar. Kimbilir, belki de Çemobil felaketi silahsızlanma girişimlerine de önayak olmuştur. (1) "Rem" blrlmi, insan üzerlne lyonlaşan ışımanın blyolo|lk etklsinl bellrtlr. Tehllke sınırı, kirli bölgede çalışan işçiler İçin senede 5 rem, halk için senede 0,5 rem'dir. Kaza sırasında 1.600 rem alanlar ölmüş, 900 rem alan blrlsi ise halen tedavi görmektedlr. 1020 rem alanlarda, hemen etkiler ortaya çıkmaz. Ama uzun dönemde, kan kanserine yakalanma riski çok yüksellr. 12 Çernobıl'de tu/n yapıln ıden anndmlmak için temizleniyor VVISE sistemine başyuran bir kişi, aynı sıstemı kullanan başka bir kişi ile iletişim kurabilir veya merkezden diledıği konuda bilgi alabilir. Üye bir mikrobilgisayar, birterminal ya da teleks kullanarak yeryüzünün herhangi bir noktasından bu sisteme gırebılıyor. Ancak sıstem, teknolpji yönünden henüz dünya çapında tek duzende kurulamadığından, üye ile bağlantılar şu üç şekilde yapılıyor General Electric, dırekt olarak Batı Avrupa, Iskandınavya, Kuzey Amerika ve Avustralya'ya hızmet verıyor. Güney Amerıka'ya PTT kanalıyla; Afrika, Doğu Avrupa ve Asya'ya ise teleks kanalıyla ulaşılabiliyor. Çağdaş bilgisayar teknojısinden yararlanmanın en son örneklerinden birı olan VVISE, sadece turizm değıl iş dünyası, otomobil sanayiı gibi çeşitli dallara hizmet verıyor Ancak yararlanması onca basıt olan bu sistemin gerektiği şekilde işletilmesı de kurucusuna büyük mali yük getıriyor. Bu nedenle Fl A hem Avrupa'dakı çeşitli kuruluşlar (sendikalar, seyahat acenteleri gibi) hem de Bir leşık Amerika ile paralel bir çalışma sürdürmek için çağrıda bulundu Turizme önem veren ülkeler, kendi sınırları içindeki çeşitli etkinlikler (tenıs kortlan, golf sahaları, tarıhi yerler, lokantalar, sanat festıvallerı, vs.) hakkında VVISE'ye bılgı göndererek belırlı bir konuyla ılgılenen turıst sayısını arttırabılecekler.